جنگ نفتکشها در کارائیب
جهانصنعت – دونالد ترامپ، رییسجمهور ایالات متحده روزسهشنبه دولت ونزوئلا را بهعنوان یکسازمان تروریستی خارجی معرفی و بهطور رسمی دستور محاصره همه نفتکشهایی را صادر کرد که باوجود تحریمهای آمریکا درحال ارائه خدمات نفتی به این کشور هستند. اهمیت موضوع در این است که همزمان با تشدید تنشها میان دو کشور و اعزام یکناوگان نظامی بزرگ بهسمت آبهای ونزوئلا ازسوی دولت ترامپ کارشناسان معتقدند پیوندخوردن تهدید نظامی با بحران اقتصادی میتواند دولت مادورو را بهسمت ورشکستگی کامل ببرد.
درهمینرابطه و طبق گزارشی که روزگذشته اکسیوس منتشر کرده ترامپ در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: ونزوئلا بهطور کامل توسط بزرگترین ناوگانی که تاکنون در تاریخ آمریکای جنوبی گردهم آمده محاصره شده است. این ناوگان بزرگتر خواهد شد و شوکی که به آنها وارد میشود که هرگز چنین چیزی را پیش از این ندیده باشند.
بررسی دقیقتر نشان میدهد که درحال حاضر حدود۱۸نفتکشِ تحت تحریم آمریکا که کاملا از نفت پر شدند در آبهای ونزوئلا قرار دارند و هشتفروند از آنها در رده کشتیهای بسیار بزرگ باری طبقهبندی میشوند ازجمله نفتکشی به نام اسکیپر که آمریکا هفته گذشته آن را توقیف کرد. درچنینشرایطی اکسیوس گزارش داده که ایالاتمتحده این کشتیها را تحت نظر دارد و قصد دارد بهمحض ورودشان به آبهای بینالمللی آنها را توقیف کند. دولت ترامپ همچنین قصد دارد با افزودن نام کشتیهای بیشتری به فهرست خاص دولت آمریکا دامنه تحریمها را گسترش دهد؛ اقدامی که از هفته گذشته آغاز شده است.
جنگ نفتکشها
به گفته سمیر مدنی، از روسای شرکت تنکر ترکرز که حملونقل دریایی جهانی را رصد میکند درحال حاضر حدود ۷۱۲کشتی در سراسر جهان در فهرست SDN قرار دارند. او افزود که نزدیک به ۴۰فروند از این کشتیها اکنون در آبهای ونزوئلا هستند ازجمله همان ۱۸نفتکشی که حامل نفت ونزوئلا هستند. در واکنش به این اقدامات دلسی رودریگز، معاون رییسجمهور ونزوئلا روزسهشنبه در تلگرام اعلام کرد: ونزوئلا در چارچوب وحدت ملی تهدید نظامی دونالد ترامپ را محکوم میکند و از حقوق خود برای تجارت آزاد، کشتیرانی آزاد، توسعه آزاد، حاکمیت و استقلال ملی دفاع خواهد کرد. رودریگز بیانیهای از حزب حاکم به رهبری مادورو نیز منتشر کرد که در آن آمده است: او(ترامپ) در شبکههای اجتماعی خود چنین وانمود میکند که نفت، زمین و ثروتهای معدنی ونزوئلا دارایی شخصی اوست.
بر این اساس خواستار آن است که ونزوئلا فورا همه ثروتهای خود را تحویل دهد. رییسجمهور ایالاتمتحده قصد دارد بهشکلی کاملا غیرعقلانی یکمحاصره دریایی بهاصطلاح علیه ونزوئلا اعمال کند تا ثروتی که متعلق به ملت ما بوده را به سرقت ببرد.
در همین راستا به گفته یک منبع آگاه که نخواست نامش فاش شود، دستکم دو شرکت نفتی که پیشتر در ونزوئلا فعالیت داشتند درباره سرنوشت حدود ۹/۱میلیونبشکه نفت خام ونزوئلا که هفته گذشته در کشتی اسکیپر توقیف شد از دولت آمریکا پرسوجو کردند. کارشناسان ارزش نفت موجود در کشتی اسکیپر را حدود ۹۵میلیوندلار برآورد میکنند.
در همین رابطه و درحالیکه سال گذشته یک دادگاه فدرال آمریکا یک دعاوی به ارزش ۸/۲۰میلیارد دلار را ازسوی شماری از شرکتهایی که از ونزوئلا شکایت کرده بودند تایید کرده این منبع حاضر نشد بگوید آیا هیچیک از این شرکتها خواهان نفت یا عواید حاصل از آن هستند یا خیر؟
بنابراین لازم به ذکر است ترامپ بهطور ضمنی در اظهارات خود به این دعاوی اشاره کرده و گفت: رژیم مادورو از نفت برای تامین مالی خود، تروریسم، مواد مخدر، قاچاق انسان، قتل و آدمربایی استفاده میکند. بنابراین به دلیل سرقت داراییهای ما و دلایل متعدد دیگر ازجمله تروریسم، قاچاق مواد مخدر و قاچاق انسان، رژیم ونزوئلا بهعنوان یک سازمان تروریستی خارجی معرفی شده است.
با این حال بررسی واقعیتها نشان میدهد که ترامپ در اظهارات خود ادعای اشتباهی را مطرح کرده و گفته ونزوئلا نفت، زمین و داراییهای آمریکا را بهسرقت برده است!
بنابراین در تصویر کلی معرفی دولت ونزوئلا بهعنوان یک سازمان تروریستی خارجی دو پیامد عمده دارد:
نخست بهانه بیشتری برای اقدام نظامی مستقیم علیه ونزوئلا ایجاد میکند.
دوم مسیر را برای تحریم، توقف یا توقیف هر کشتی حامل نفت ونزوئلا توسط نیروهای آمریکایی هموار خواهد کرد.
در چنین شرایطی برآورد کارشناسان نشان میدهد که با احتساب کشتیهای تحریمشده و تحریمنشده حاضر در آبهای ونزوئلا اکنون حدود ۱۱میلیونبشکه نفت در انتظار ارسال قرار دارد. ادی فیشمن، کارشناس حوزه انرژی و تحریمها در دانشگاه کلمبیا به اکسیوس در اینخصوص میگوید: وقتی میان سود حاصل از نفت و یکسازمان تروریستی خارجی ارتباط برقرار میشود وکلای دولت تمایل بیشتری برای قراردادن آنها در فهرست تحریمها نشان میدهند. او افزود که دولت ترامپ با اجرای این تحریمها از طریق ارتش آمریکا عملا جنگ اقتصادی را به جنگ نظامی واقعی تبدیل میکند.
دورنمای آینده چیست؟
در همین رابطه تحولات اخیر پیرامون ونزوئلا و تصمیم ترامپ برای معرفی این کشور بهعنوان سازمان تروریستی خارجی را باید نقطهعطفی راهبردی در منازعه واشنگتن و کاراکاس دانست؛ نقطهای که عملا مرز میان فشار اقتصادی و اقدام نظامی را کمرنگ میکند. در واقع این تصمیم نه صرفا یک ابزار حقوقی یا تبلیغاتی بلکه بسترساز تغییر قواعد بازی در حوزه انرژی، امنیت دریایی و مداخلهگری مستقیم است.
در سطح اقتصادی محاصره عملی نفتکشها و تهدید به توقیف گسترده شریان اصلی بقای دولت مادورو را هدف گرفته است. اقتصاد ونزوئلا که همچنان به صادرات نفت وابسته بوده درصورت تداوم این وضعیت با کاهش شدید درآمد ارزی، فروپاشی بیشتر خدمات عمومی و افزایش نارضایتی داخلی مواجه خواهد شد. با این حال تجربه سالهای گذشته نشان میدهد که فشار حداکثری الزاما به فروپاشی سریع سیاسی منجر نمیشود و حتی میتواند انسجام امنیتی و سرکوب داخلی را تقویت کند.
در بعد ژئوپلیتیکی نیز این اقدام آمریکا پیام روشنی به بازیگران منطقهای و فرامنطقهای ارسال میکند که هرگونه همکاری انرژیمحور با ونزوئلا با هزینههای امنیتی مستقیم همراه خواهد بود. این امر میتواند به بازآرایی مسیرهای غیررسمی صادرات نفت، استفاده از شبکههای خاکستری حملونقل و تعمیق اقتصاد پنهان منجر شود؛ روندی که پیشتر نیز در سایر پروندههای تحریمی مشاهده شده است.
از منظر نظامی هم استفاده از نیروی دریایی برای اجرای تحریمها نشاندهنده نظامیسازی تحریمها است؛ مسیری که خطر محاسبه غلط، درگیری محدود یا حتی حادثه ناخواسته را افزایش میدهد. همین مساله میتواند فضای آمریکای لاتین که تاکنون از تقابل نظامی مستقیم قدرتهای بزرگ دور مانده بود را به مرحلهای ناپایدار وارد کند.
درنتیجه به گفته کارشناسان، دورنمای این بحران نه به یک پیروزی سریع آمریکا و نه به عقبنشینی فوری دولت مادورو ختم میشود و محتملترین سناریو تداوم فرسایشی فشار، تشدید بیثباتی اقتصادی ونزوئلا و گسترش رقابت ژئوپلیتیکی بر سر انرژی و امنیت دریایی است؛ رقابتی که هزینههای آن فراتر از مرزهای ونزوئلا کل منطقه و حتی نظم جهانی انرژی را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
