9 - 11 - 2019
جنگ قدرت
صبا رضایی- کلاهبرداری از طریق خدمات ارزش افزوده ادامه دارد. بسیاری معتقدند این کلاهبرداریها از سال ۹۶ یعنی همزمان با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید شدت گرفته است. البته مساله این نیست که دست دولت در کار بوده یا خیر، بلکه با وجود ادعای وزیر جوان دولت و عزم راسخ وی، چرا تاکنون موفق به جلوگیری از این کلاهبرداریها نشده است. از سوی دیگر برخی کمانها وزیر فناوری ارتباطات و نزدیکانش را نشانه گرفتهاند مانند شرکتهایی که معاونان وزیر در آنها سمتی داشتهاند و اکنون مشخص شده تخلفات میلیاردی در حوزه خدمات ارزش افزوده داشتهاند. از طرف دیگر خدمات ارزش افزوده بستری برای کلاهبرداری شده اما آیا حذف این خدمات به طور کامل اقدام درستی است؟ بسیاری از کارشناسان معتقدند صنعت ارزش افزوده بسیار درآمدزا بوده و نباید حذف شود بلکه باید نظارت صحیح روی آن صورت گیرد و خلأ قانونی آن رفع شود. از سوی دیگر یک منبع آگاه در اپراتورهای موبایل در گفتوگو با «جهان صنعت» اظهار کرده است که یکسوم از درآمد خدمات ارزش افزوده به دولت میرسیده و اگر قرار است مبالغ کلاهبرداری شده از طریق ارزش افزوده به مردم بازگردانده شود دولت نیز باید سهم خود را از این صنعت به مردم بازگرداند. البته این ادعا از سوی روابط عمومی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات تکذیب شد. از سوی دیگر این منبع آگاه عنوان کرده است که شرکتهای ارزش افزوده از وزیر ارتباطات به اتاق بازرگانی و دیوان عدالت اداری شکایت کردهاند. آنها عنوان میکنند که اگر کلاهبرداری شده چرا تاکنون هیچ اقدامی برای جلوگیری از آن انجام نشده است؟ در این میان نام یکی از معاونان وزیر ارتباطات نیز در میان متخلفان ارزش افزوده به چشم میخورد؛ سجاد بنابی. حمیده زرآبادی مدعی است که او یکی از مدیران شرکت ایدهپرور است و این شرکت متهم ردیف اول در تخلفات ارزش افزوده به شمار میرود. بنابی نیز عنوان میکند که در این شرکت سهامدار نبوده و پس از ورود به وزارت ارتباطات از تمامی سمتهای خود در دیگر شرکتها استعفا داده است.
در این میان سلطان قربانی خدمات ارزش افزوده نیز به دیگر حاشیهها اضافه شد. شایان منفرد، کاربری از جوانرود مدعی است که تاکنون ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از حساب وی بابت خدمات ارزش افزوده کسر شده است. در این میان کارشناسان ابهام دیگری را مطرح میکنند؛ از کجا مشخص است که هزینههای اعلامشده از سوی وزارت ارتباطات درست باشد؟ کاربران نیز پرسش دیگری دارند؛ از کجا معلوم مبالغی که از آنها دزدی شده بازگردانده شود؟
تخریبها را بیشتر کنید، قسم میخورم کوتاه نیایم
محمدجواد آذریجهرمی روز پنجشنبه در اینستاگرام به صورت لایو به پرسشهای مطرحشده از سوی نمایندگان مجلس از جمله حمیده زرآبادی، منتقد اصلی وی پاسخ داده و حتی او را دعوت کرد در این لایو شرکت کند که زرآبادی عنوان کرد در روستا در حال سرکشی است و امکان حضور در لایو اینستاگرامی را ندارد. وزیر ارتباطات در لایو اینستاگرامی که وعده داده بود، از افرادی دعوت کرد که نامشان توسط نماینده مجلس در نشست خبری ذکر شده بود. آنها شخصا به اتهاماتی که علیهشان مطرح شده بود، پاسخ دادند. محمدجواد آذریجهرمی اعلام کرد هر چقدر موج تخریبتان را بیشتر کنید، من کوتاه نمیآیم.
آذریجهرمی روز پنجشنبه زمانی که قول یک لایو جنجالی را داده بود، از سیدهحمیده زرآبادی نماینده مجلس که روز گذشته ادعاهایی را در خصوص آشنایان و اقوام وزیر ارتباطات مطرح کرده بود، خواست در این مناظره شرکت کند. اما او اعلام کرد به دلیل اینکه در بازدید از حوزه انتخابی است نمیتواند در این لایو شرکت کند و حتما در یک نشست خبری با حضور خبرنگاران شرکت خواهد کرد.آذریجهرمی لایو اینستاگرامی خود را با توضیح درباره پینگبازیهای اینترنتی آغاز کرد و پس از صحبتهای اولیه گفت: قبل از اینکه صحبتها درباره ارزش افزوده و کلاهبرداریهایی که از این طریق انجام میشود را مطرح کنیم، اکثر مردم فکر میکردند موضوع مالیات بر ارزش افزوده است. داستان ارزش افزوده در کشور ما از آن زمان آغاز شد که شرکتها از مردم میخواستند با ارسال یک پیامک، خدماتی را دریافت کنند. اوایل در این زمینه مشکلی وجود نداشت اما بعد از مدتی حجم تجارت ناسالم بالا رفت و انواع و اقسام کلاهبرداریها در این فضا شکل گرفت.
وزیر ارتباطات بیان کرد: بعد از مدتی عدهای راه کلاهبرداری از این طریق را یاد گرفتند تا با شیوههای مختلف مردم را به عضویت سامانههای خودشان درآورند و از آنها پول بگیرند. سال گذشته موفق به شناسایی پنج شرکت شدیم که آرای نظرسنجی مردمی را دستکاری کرده و بدون اطلاع، آنها را به عضویت در خدمات ارزش افزوده درآورده بودند. از طریق شناسایی این شرکتها، ۳۳ میلیارد تومان به مردم بازگشت.
وی با تاکید بر اینکه شرکتهای ارزش افزوده تحت هیچ شرایطی مجوز خود را از وزارت ارتباطات نمیگیرند، گفت: برای جلوگیری از این مساله دو مصوبه در کمیسیون تنظیم مقررات ابلاغ شد، سرویس ستاره مربع را آماده کردیم، مراجع تقلید برای آن حجت شرعی گذاشتند و اطلاعرسانیهای زیادی در این خصوص انجام شد تا از این مساله جلوگیری شود. کاری که این شرکتها انجام میدهند عین کلاهبرداری و قماربازی است.
بر اساس اطلاعاتی که ما به دست آوردیم، مبلغ ۲۶۰۰ میلیارد تومان جمع پولهایی است که از این طریق از حسابهای مردم کسر شده است. قربانی این اتفاق تمام مردم بودند؛ از معاون اسبق وزیر که در دانشگاه استنفورد تحصیل کرده تا زن مسنی که در خانه سالمندان او را دیدم. طی این مدت کوتاه از طریق کد ستاره ۸۰۰ ستاره شش مربع، بیش از ۳ میلیون نفر استعلام مبالغ خدمات ارزش افزوده خود را گرفتهاند و ۵۰۰ شکایت نیز ارسال شده است.
او افزود: تلاش میکنیم که این پروندهها در قوه قضاییه پیگیری و مبالغ به حساب قربانیان بازگردد. البته خود صاحبان این کسبوکارها اعلام کردند درآمدشان ۱۳ هزار میلیارد تومان بوده و به این واسطه ۳۰ هزار شغل ایجاد کردهاند. نمیدانم اگر این همه شغل ایجاد شده چرا هیچکس نام این شرکتها را نمیداند.
وزیر ارتباطات ادامه داد: در این مسیر سنگاندازیهای زیادی شد، جریانهایی شروع به حمله کردند که به قدرت متصل هستند. از روزی که مبارزه با وس را آغاز کردم منتظر موج تخریبها بودم. حتی به شوخی به خبرنگاران گفتم ممکن است برای اینکه من را منصرف کنند، فردا بگویند من قاتل بروسلی هستم. از زمانی که این بحث را آغاز کردیم، حملات آغاز شد؛ حملاتی که بیسابقه است و هر روز در فضای مجازی شایعاتی منتشر میشود که نادرست است.
آذریجهرمی گفت: طبیعتا این فضایی است که نسبت به آن آشنایی دارم و معتقد هستم هنوز حملات جدی آغاز نشده و اینها تازه شروع کارشان است.وی در رابطه با اتهاماتی که حمیده زرآبادی به وزیر ارتباطات وارد کرده است اظهار کرد: مسائلی که از سوی خانم زرآبادی نماینده مجلس مطرح شده، نیاز به پاسخ دارد. شیوه سنتی پاسخ به تهمتها توسط مسوولان این است که آنها این مسائل را توسط روابط عمومی خودشان تکذیب میکنند.
من منتظر بودم مجلس من را دعوت کند تا به آن پاسخ بدهم. اما از آن جایی که خانم زرآبادی نشست خبری برگزار و مباحث را در فضایی غیر از مجلس مطرح کردند، من نیز لازم دیدم این مساله را توضیح بدهم.
من مدیر رایتل نبودم
آذریجهرمی در تکمیل صحبتهای نوابزاده گفت: ادعا شده که قراردادهای منعقد شده رانتی است. از همین جا میگویم هر سندی از مداخله من در عقد قرارداد وجود دارد منتشر کنند. من در سال ۹۴ که قراردادها منعقد شده اصلا وزیر نبودم. ضمن اینکه تیرماه به عضویت هیات مدیره شرکت رایتل درآمدم و مهرماه نیز استعفا دادم، بنابراین مباحثی که مطرح شده درست نیست. اینکه لیست را منتشر کنیم و بگوییم ناشی از رانت بوده چیزی جز تهمت نیست. این مطالب در راه مسالهای که ما آغاز کردیم البته عجیب نیست و حملات قاعدتا در ادامه بیشتر میشود. امروز بحث باجناق بود و حتما فردا به دیگر اقوام هم میرسد.
این در حالی است که بسیاری از کاربران با انتشار اسناد و مدارکی در شبکههای اجتماعی ثابت کردهاند که آذریجهرمی در رایتل عضو هیات مدیره بوده است.
از تمام مشاغل خصوصی استعفا کردم
سجاد بنابی، نایب رییس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت است که بیش از یک سال است در این مجموعه فعالیت میکند. یکی از اتهامات زرآبادی مرتبط با بنابی است؛ بر اساس اتهام وارد شده او مدیر شرکت ایدهپرور بوده که متخلف اصلی در زمان وقوع تخلف ۲۳ میلیارد تومانی از طریق خدمات ارزش افزوده است.
بنابی در لایو وزیر ارتباطات حضور پیدا کرد و گفت: از سال ۸۷ تا ۹۷ در شرکت حصین کارمند بودم و سمت من مدیر سرمایهگذاری بود و بر خلاف چیزی که مطرح شده جز سهامداران نبودم. وظیفهای که در این شرکت برعهده داشتم جذب سرمایه برای شرکتهای استارتآپ بود. یکی از این شرکتها نیز فیبز بود که خانم زرآبادی اعلام کردند من صاحب آن شرکت هستم در حالی که من صرفا نماینده بودم. ایشان گفتند این شرکت تخلف داشته و نزدیکان وزیر سعی کردند این تخلف را پنهان کنند.
نایب رییس هیات مدیره شرکت ارتباطات زیرساخت اضافه کرد: بیان چنین مسالهای نیاز به سند دارد. با توجه به اینکه ما خودمان در وزارت ارتباطات شناسایی شرکتهای ارزش افزوده را برعهده داشتیم، سندی در این مورد ندیدند. من سند قوه قضاییه در خصوص آگهی تغییرات شرکت را آوردهام که نشان میدهد مرداد ۹۷ از همه مسوولیتهای خصوصی استعفا دادم و بعد از آن وارد مجموعه دولت شدم. این درست برخلاف سندی است که گفتهاند من مهرماه از مسوولیتهای خود استعفا دادهام.
از تهدید نمیترسم
آذریجهرمی در حالی که تمام افراد مورد اتهام را در لایو اینستاگرامی خود حاضر کرد در دقایق آخر اشاره کرد: در چند روز گذشته اعلام کردهاند اطرافیان من وس انجام میدهند این حرف با عقل جور در نمیآید. خوب است آدم کمی هم عقل داشته باشد.وی تاکید کرد: باید روشن شود تخلفات ارزش افزوده متعلق به چه شرکتهایی است؟ هزینهکرد در کجاست؟ سهامداران چه کسانی هستند؟ مبالغ کجا رفته است؟ مسوول نظارت بر این مسائل کجا بوده؟ حالا هی موج تخریبی درست کنید، ما آمادگی موجهای بیشتر را هم داریم. گفتید من ۵۰ هزار دلار برای گزارش در مجله پرداخت کردهام، گفتید آذریجهرمی با هواپیمای اختصاصی رفت و آمد میکند. تمام این مسائل تکذیب شد. تاکیدم کنم که بنای کوتاه آمدن ندارم و برای مبارزه آمادگیام کامل است.
او افزود: با حمایت مردم و رهنمودهایی که رهبر معظم انقلاب اسلامی داشتند و بر اساس قسمی که در مجلس خوردم با مساله حقالناس مبارزه میکنم و همانطور که در انتهای نطق خودم در مجلس گفتم با خودم عهد کردم که اگر کوهها به لرزه درآمدند تو استوار بمان.نه از تطمیع میلرزم نه از تهدیدها میترسم. اعتقاد من این است که هیچ چیز بهتر از شفافسازی نیست. اطلاعاتی از افراد در دست ما نیز وجود دارد اما اتکا به شیوههای غیراخلاقی برای تخریب دیگران آن هم در آستانه انتخابات کار صحیحی نیست و اخلاقمداری ما چنین اجازهای را نمیدهد.
پاک کردن صورتمساله مشکل را رفع نمیکند
فعالان فناوری اطلاعات معتقدند حذف خدمات ارزش افزوده در واقع پاک کردن صورت مساله بوده و هیچ کمکی به حل مشکل نمیکند.
سامان فائق، کارشناس فناوری اطلاعات در گفتوگو با «جهان صنعت» اظهار کرد: متاسفانه عدم تعریف قوانین جامع متناسب با انواع مدلهای تجاری در حوزه وس باعث شده چند اتفاق رخ دهد: نخست آنکه تمامی کسبوکارها تمایل به حضور در این حوزه نداشته باشند و این به زیان کاربران است.
او افزود: همچنین این امر موجب شده برخی از کسبوکارهای کوچک که به اندازه کافی اعتبار ندارند تخلفاتی داشته باشند یعنی کاربران را بدون اجازه عضو سرویسهای ارزش افزوده کردهاند یا از روشهای غیراخلاقی کسب درآمد کردهاند که این هم به زیان مردم است.
فائق تاکید کرد: در هر حال حذف یک سرفصل کاری به عقیده من پاک کردن صورت مساله است نه حل موضوع. میشود شدیدترین برخوردها را با خاطیان داشت و برای بقیه که دارای تخلفی نیستند ایجاد حاشیه امن کرد.
خلأ قانونی و نظارت کافی
کارشناسان دلایل تخلف در صنعت خدمات ارزش افزوده را نبود نظارت و خلأ قانونی دانسته و معتقدند ارزش افزوده، تنها حوزهای است که دسترسی به شرکت و متخلف وجود ندارد.
کیوان صداقتی، فعال اکوسیستم کارآفرینی در گفت و گو با «جهان صنعت» اظهار کرد: بر اساس اظهارات آذریجهرمی، وزیر ارتباطات از فردی در کرمانشاه حدود ۱۲و نیم میلیون تومان بابت خدمات ارزش افزوده کسر شده است. اکنون وزیر راهکاری ایجاد کرده تا هر کاربری بداند چه میزان از وی تخلف شده و در پی یافتن راهحلی برای مقابله با ارزش افزوده است.او افزود: من مخالف خدمات ارزش افزوده با شرایط کنونی هستم و به عقیده من این صنعت موجب افزایش چشمگیر کلاهبرداریها و تخلفات شده است. اگر تخلفات و کلاهبرداریها را از خدمات ارزش افزوده کسر کنیم، میزان درآمدزایی این صنعت به سالی ۲۰۰ میلیون تومان نیز نمیرسد.صداقتی با اشاره به تفاوتهای استفاده از خدمات ارزش افزوده در ایران با دنیا بیان کرد: در دنیا خدمات ارزش افزوده به صورت اصولی و بر مبنای قوانین و نظارت صحیح ارائه میشود اما در ایران هیچ قانون و نظارتی روی این صنعت وجود ندارد.
او با اشاره به اینکه خدمات ارزش افزوده پیش از سال ۹۶ با شرایط کنونی تفاوتهای بسیاری داشت اظهار کرد: خدمات ارزش افزوده اواخر دهه ۸۰ با کپیکاری اهمالکارانه از دیگر کشورها در ایران اجرا شد اما سازوکاری برای آن پیشبینی نشد. قانونگذاری مناسبی در این زمینه انجام نشد و نظارتی روی فعالان این صنعت صورت نگرفت. تا پیش از سال ۹۶ این خدمات ابزاری برای کلاهبرداری نبود اما پس از سال ۹۶ شرایط تغییر کرد، صداوسیما و روبیکا وارد ماجرا شدند و خدمات ارزش افزوده رسما به ابزار کلاهبرداری تبدیل شد. از سال ۹۶ به بعد تولید محتوا جای خود را به جایزه دادن به مردم داد.
این کارشناس امنیت سایبری در ادامه بیان کرد: میتوان ارزش افزوده را انگیزهای برای رواج فیشینگ در کشور نیز به شمار آورد. زمانی که میتوان از طریق خدمات ارزش افزوده از حساب کاربران دزدی کرد، چرا دیگران از راههایی مانند فیشینگ اقدام به سرقت نکنند؟
او افزود: اینترنت ابزاری نوین برای ارائه خدمات مختلف است. ارزش افزوده نیز محتوا را با شیوهای جدید به کاربران ارائه میکند اما این ابزار دستمایه فساد شده است. ابزارها باید در دسترس، راحت و فسادناپذیر باشند. اگر هم امکان استفاده نامناسب از ابزارها وجود دارد باید نظارت مناسب نیز وجود داشته باشد. به طور مثال در اینستاگرام اگر پست مستهجنی منتشر شود، امکان ریپورت وجود دارد اما در رابطه با خدمات ارزش افزوده نه به ارائهدهنده آن دسترسی وجود دارد و نه نظارتی برای جلوگیری از کلاهبرداری.
صداقتی گفت: عدم امکان شناسایی فعالان ارزش افزوده یکی از دلایلی است که این خدمات منجر به رواج فساد از طریق فضای مجازی شده است. خلأ قانونی نیز از دیگر مشکلات موجود در این باره است. زمانی که هیچ نظارتی بر روند مالی و کاری در رابطه با یک صنعت وجود نداشته باشد طبیعی است که کلاهبرداری و فساد در آن افزایش مییابد.
او در رابطه با فعالیت اپراتورها و احتمال همکاری آنها با شرکتهای خدمات ارزش افزوده بیان کرد: اپراتورهای موبایل و اینترنت بدون بررسی مناسب و نظارت صحیح روی فعالیت شرکتهای ارزش افزوده با آنها همکاری میکردند. البته بسیاری از جوایز شرکتهای ارزش افزوده نیز بستههای اینترنتی موبایل یا ثابت بودهاند. در واقع اپراتورها بستری را برای فعالیت شرکتهای ارزش افزوده ایجاد کردهاند. از سوی دیگر این پرسش ایجاد میشود که چرا اپراتورها متوجه کلاهبرداری این شرکتها نشده و تاکنون اقدامی انجام ندادهاند.
این کارشناس فناوری اطلاعات در رابطه با اینکه چرا دولت تاکنون موفق نشده از کلاهبرداری فعالان خدمات ارزش افزوده جلوگیری کند اظهار کرد: شرکتهای خدمات ارزش افزوده به راحتی نمیتوانند پولهای کلان جابهجا و از حساب مردم دزدی کنند. مطمئنا به جاهایی وصل بوده یا با افراد مهمی در ارتباط هستند.
او تاکید کرد: از سوی دیگر جایزه شرکتهای ارزش افزوده، اینترنت رایگان بوده و اپراتورها نیز به دلیل اینکه درآمد خوبی از سرویسهای ارزش افزوده داشتهاند در مقابل تخلفات آنها سکوت میکردند. اکنون پولهایی که شرکتهای ارزش افزوده از مردم سرقت کردهاند بازنخواهد گشت. تمامی دارایی شرکتهای ارزش افزوده در حال حاضر حتی به اندازه۴۰ درصد سرقتی که از مردم طی سالها شده است نیز نمیشود چراکه مبالغ سرقتشده از مردم صرف هزینههای مختلف این شرکتها شده است.
صداقتی در ادامه بیان کرد: ارزش افزوده ذاتا مشکلی ندارد اما فعالان این صنعت بدون هماهنگی و نظارت و هیچ قانون مشخصی به فعالیت پرداخته و تخلف کردهاند.
سخن آخر
خدمات ارزش افزوده بستری برای کلاهبرداری از مردم شده و تاکنون شعارهای آذریجهرمی هیچ نتیجهای به همراه نداشته است. کارشناسان معتقدند امکان بازگرداندن مبالغ دزدی شده از مردم وجود ندارد. به گفته آنها نبود نظارت و خلأ قانونی موجب ایجاد چنین تخلفاتی شده است. عدهای دیگر بر این باور هستند که خدمات ارزش افزوده یک صنعت درآمدزا بوده و حذف آن به معنای پاک کردن صورت مساله است. از سوی دیگر به نظر میرسد خدمات ارزش افزوده، دعوای دولت با نمایندگان مجلس بر سر پول است و قرار نیست هیچ مبلغی به مردم بازگردانده شود. آذریجهرمی همچنان با ژست سوپرمن ادعا میکند در حال دفاع از حقوق مردم است، اما به جز اقدامات نمایشی مانند لایو اینستاگرام کار دیگری از وی سر نمیزند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد