جدال بر سر غنیسازی
جهانصنعت- آخرین نشست شورای امنیت سازمان ملل در واپسین ساعات شامگاه سهشنبه بهوقت تهران و با هدف بحث در رابطه با عدم اشاعه هستهای برگزار شد و موضوع برنامه هستهای ایران از مهمترین دستورکارهای آن بود. رزماری دیکارلو، معاون دبیرکل سازمان ملل در امور سیاسی و صلحسازی در این نشست گفت: «با وجود تلاشهای دیپلماتیک فشرده در نیمه دوم سال ۲۰۲۵، هیچ توافقی در مورد مسیر پیشرو در رابطه با برنامه هستهای ایران حاصل نشد.»
این نشست از زمان فعال شدن مکانیسم ماشه، اولین جلسهای بود که توسط فرانسه، آلمان و انگلیس با ادعای «عدم اجرای قابلتوجه» تعهدات ایران ذیل این توافق برگزار شد. آمریکا، انگلیس، فرانسه و دیگر اعضای شورای امنیت استدلال کردند که قطعنامهای که منجر به تایید توافق هستهای شد، همچنان به قوت خود باقی است بنابراین شورا باید به جلسات خود برای بحث در مورد مساله عدم اشاعه هستهای ادامه دهد اما چین و روسیه اقدام این نهاد را در بازگرداندن قطعنامههای تحریمی شورای امنیت «نامعتبر» میدانند و تاکید دارند که تمامی تحریمها در ۱۸اکتبر، همزمان با پایان رسمی اعتبار برجام و قطعنامه۲۲۳۱ بهطور دائمی لغو شدهاند.
نماینده موسکو در شورای امنیت در این جلسه تصریح کرد: «برخی کشورها سعی دارند شورای امنیت را به نقض فاحش روندهای خود وادار کنند. همکاران غربی ما میکوشند تا نشست امروز را بهعنوان یک نشست معمول درباره مساله «عدم اشاره»، بررسی اجرای تحریمهای قطعنامه۲۲۳۱ و گزارش مرتبط دبیرکل سازمان ملل جا بزنند. روسیه کاملا با چنین رویکردی مخالف است. یادآوری میکنم که تمامی مفاد قطعنامه۲۲۳۱ از ۱۸اکتبر۲۰۲۵ از درجه اعتبار ساقط هستند، یعنی در دهمین سالگرد تصویب برجام.»
او با تاکید بر اینکه بازگشت تحریمها علیه ایران فاقد وجاهت قانونی است، گفت: «در آن روز، شورای امنیت بررسی برنامه هستهای ایران را متوقف کرد و مساله عدم اشاعه از دستورکار شورای امنیت خارج شد. این تصمیم که بر پایه توافق بنا شد، در متن ۲۲۳۱ ذکر شده است.»
او این نشست را تلاش برای از سرگیری تحریمها خواند و گفت که این کشورها به تعمیق اختلاف سیاسی و رویهای در شورای امنیت دامن میزنند. نماینده چین نیز به خلأهای قانونی و رویهای در اقدام کشورهای غربی در تشکیل این نشست اشاره کرد و گفت: «شورای امنیت هنوز بر سر اختیار اروپا برای فعالسازی مکانیسم ماشه به توافق نرسیده است. قطعنامه۲۲۳۱ در ۱۸ اکتبر به پایان رسید اما برخی کشورها در حال تضعیف اتحاد و تقویت اختلافهای موجود در میان اعضای شورای امنیت سازمان ملل هستند؛ اقدامی که حل و فصل سیاسی مساله هستهای ایران را دشوارتر خواهد کرد.»
نماینده انگلیس اما با تاکید بر فعال شدن مکانیسم ماشه در ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ تاکید کرد: «قطعنامه۲۲۳۱ نیز هنوز لازمالاجراست و عدم اشاعه نیز در دستور کار شورای امنیت قرار دارد.»
او در ادامه مدعی شد: «شش قطعنامه شورای امنیت و سازمان ملل پس از فعالسازی مکانیسم ماشه دوباره فعال شدهاند و ایران و تمام اعضای سازمان ملل باید از آنها پیروی کنند.»
نماینده فرانسه نیز با تاکید بر قانونی بودن فعالسازی مکانیسم ماشه ادعا کرد که ایران چندینبار تعهدات برجامی خود را نقض کرده است. نمایندگان آمریکا، دانمارک، آلمان و اتحادیه اروپا نیز اتهاماتی را علیه ایران مطرح و بر ضرورت از سرگیری تحریمهای سازمان ملل علیه ایران پافشاری کردند.
همزما امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد در نشست شورای امنیت درباره برنامه هستهای تصریح کرد: «ایران خود را با مواضع همکاران روس و چینی خود همسو میداند و قاطعانه با برگزاری این نشست مخالف هستیم.»
او بر اتمام قطعنامه۲۲۳۱ تاکید ورزید و نقش شورای امنیت را خاتمه یافته دانست. ایروانی گفت: «هرگونه تلاش برای برگزاری چنین نشستی، نقض آشکار آئیننامه داخلی شورا محسوب میشود. هر ادعایی مبنی بر «تداوم اجرا» یا «ادامه اعمال» قطعنامه۲۲۳۱، خواه از طریق استناد به یادداشت شماره۴۴ رییس شورا یا از طریق ارجاعات مبهم به آنچه موسوم به «رویه مستقر» خوانده میشود، فاقد هرگونه مبنای حقوقی و گمراهکننده است.»
نماینده آمریکا در پایان ضمن اعلام آمادگی برای مذاکره با ایران تاکید کرد که مهمترین شرط آمریکا توقف هرگونه غنیسازی در ایران است. نماینده ایران در سازمان ملل اما در پاسخ گفت: «هرگونه مذاکره منصفانه و معنادار استقبال میکنیم. با این حال اصرار بر سیاست موسوم به «غنیسازی صفر درصدی» کاملا مغایر با حقوقی است که ایران بهعنوان عضو پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای از آن برخوردار است.»
