جای خالی مردم در صداوسیما
جهان‌صنعت – هنوز چند روزی بیشتر از جنجال عجیبی که در پی اهانت تند و تیز یکی از مجریان جوان صداوسیما به روزنامه‌ها و روزنامه‌نگاران غیراصولگرا و فراتر از آن، بخش چشمگیری از شهروندان این مملکت در حاشیه انتشار گزارش یک روزنامه اصلاح‌طلب درخصوص پرونده شکایت یک زن جوان از یک فوتبالیست پیشین و بازیگر کنونی سینما به‌اتهام «تجاوز» و «آدم‌ربایی» نگذشته که حالا منابع خبری از یکدست‌سازی بیش از پیش در صداوسیما خبر می‌دهند. ماجرا از این قرار است که میانه هفته گذشته یکی از برنامه‌های شبکه یک سیما که شب‌های سه‌شنبه به‌مدت ۸۰ تا ۹۰دقیقه روی آنتن می‌رود، حدود ۳۰دقیقه زودتر به‌طور ناگهانی قطع شد. برنامه‌ای با عنوان «جام‌جم» که یک مجله تصویری هفتگی است و به معرفی برنامه‌ها و تولیدات شبکه‌های مختلف سیمای جمهوری اسلامی می‌پردازد و ظاهرا به‌دلیل اظهارنظر مجری برنامه درباره توقف یکی از برنامه‌های دیگر صداوسیما، مورد غضب مدیران کم‌طاقت صداوسیما قرار گرفته است. آن هم در حالی که چنانکه اشاره شد، اظهارنظر مجری مجله تصویری «جام‌جم» درباره دیگر برنامه‌های صداوسیما، در واقع مهم‌ترین وظیفه این مجری و هدف اصلی تولید این برنامه است.
قطع «جام‌جم» جزای گلایه از تعطیلی «نگاه یک»
آنچه اما خشم رییس، قائم‌مقام و دیگر مدیران ارشد صداوسیما را برانگیخته این است که مجری برنامه «جام‌جم» در بخشی از صحبت‌هایش در جریان اجرای برنامه، به توقف تولید و پخش برنامه «نگاه یک» که از قدیمی‌ترین برنامه‌های شبکه یک سیماست، اشاره کرده و تلویحا از اینکه روند تولید و پخش این برنامه قدیمی متوقف شده، ابراز گلایه کرده است. حال آنکه به‌گفته عوامل ساخت برنامه «جام‌جم» همین گلایه مختصر مجری برنامه درباره تعطیلی برنامه قدیمی «نگاه یک» باعث شد «جام‌جم» نیز ناگهان قطع شود و هنوز هم معلوم نیست آیا در هفته آینده، این برنامه روی آنتن خواهد رفت و مهم‌تر از آن، آیا باز هم همان مجری «جام‌جم» را اجرا می‌کند یا فردی جایگزین می‌شود که مطلوب مدیران صداوسیما باشد. این در حالی است که تولید و پخش برنامه «نگاه یک» ظاهرا با آغاز دوران ریاست پیمان جبلی بر صداوسیما، پس از ۲۳سال پخش موفق، ناگهان و بدون اعلام دلیلی مشخص متوقف شده و باوجود گذشتن مدت به‌نسبت طولانی از آغاز دوران ریاست جبلی، هنوز هم تولید و پخش آن ازسرگرفته نشده تا عملا اگر کورسوی امیدی هم درخصوص احتمال تولید و پخش دوباره این برنامه وجود داشت کاملا مسدود شود.
پشت پرده عصبانیت جبلی از مجری «جام‌جم»
نکته عجیب‌تر اما این است که مهدی مهدی‌قلی، مجری برنامه «جام‌جم» از مدیری که دستور تعطیلی برنامه «نگاه یک» را صادر کرده، نام برده و روشن شده توقف تولید و پخش این برنامه قدیمی و متعاقبا این میزان عصبانیت مدیران ارشد صداوسیما از این گلایه، به این دلیل بوده که مسوول تعطیلی برنامه «نگاه یک» کسی نبوده، مگر علیرضا خدابخشی، پسرخاله سعید و وحید جلیلی که تا اسفندماه۱۴۰۲ در قامت معاون سیاسی سازمان صداوسیما فعالیت می‌کرد و از آن تاریخ به این‌سو نیز به‌عنوان «مشاور رییس سازمان صداوسیما» در تصمیم‌گیری‌های این رسانه حاکمیتی دخیل است.
با این همه اما واقعیت این است که نخستین‌بار نیست که اخباری درخصوص این شیوه عجیب و به‌دور از نگاه کارشناسی در اداره صداوسیما منتشر می‌شود. رسانه‌ای که به‌ویژه در دوره اخیر همزمان با ریاست پیمان جبلی عملا به حیاط‌خلوت پایداری‌ها و مشخصا اصولگرایان تندروی نزدیک به سعید جلیلی تبدیل شده است. آن هم در حالی که جبلی بلافاصله پس از آغاز به کارش در قامت رییس سازمان صداوسیما، وحید جبلی، برادر سعید جلیلی و ازجمله چهره‌های تندرو در مدیریت فرهنگی کشور را به‌عنوان قائم‌مقام خود منصوب کرد. قائم‌مقامی که به‌عنوان یکی از چهره‌های نزدیک به جبهه پایداری در این سال‌ها بارها و بارها حتی فراتر از جایگاهش نیز اقدام کرده و در مقعطی گفته می‌شد که صداوسیما در واقع توسط او اداره می‌شود، نه پیمان جبلی.
روایتی از «جای خالی مردم» در «صداوسیمای جلیلی»
هرچند واقعیت این است که نگاه جبلی به مسائل فرهنگ هم تفاوت چندانی با نگاه وحید جلیلی ندارد. نکته‌ای که همین چند هفته پیش، یکی از مجریان پیشین سازمان صداوسیما نیز به برخی ابعاد عجیب آن اشاره کرد. زهره سادات‌هاشمی که کمتر از یک ماه پیش در روزهای پایانی مهرماه در یک گفت‌وگوی تصویری با پایگاه خبری-تحلیلی خبرفوری در این رابطه اظهارنظر کرده، در بخشی از این مصاحبه، در واکنش به پرسشی درباره انتقادها به عملکرد صداوسیما به‌ویژه انتقادهایی که در تمام این سال‌ها و دهه‌های گذشته با تمرکز بر سوگیری‌های جناحی این
رسانه ملی و قبضه تمامی شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی صداوسیما از سوی طیفی خاص از تندروترین نیروهای سیاسی اصولگرا مطرح شده، مشخصا از برگزاری یک جلسه درون‌سازمانی که ظاهرا در برج میلاد و پشت درهای بسته برگزار شده، سخن گفت و توضیح داد در آن جلسه که پیمان جبلی، رییس سازمان صداوسیما نیز حضور داشته، تقریبا تمامی کارکنان سازمان صداوسیما در نقد عملکرد این رسانه اظهارنظر کرده و سخنان انتقادی اکثر آنان نیز در دو محور قابل‌جمع‌بندی بود؛ یکی اینکه صداوسیما در دوره کنونی که پیمان جبلی ریاست و وحید جلیلی قائم‌مقام رییس آن است، عملا به «رسانه سعید جلیلی» تبدیل شده و به‌دلیل تسلط این جریان خاص سیاسی بر این سازمان، عملا «اغلب کرسی‌های اصلی مدیریتی صداوسیما» به افراد سیاسی «نزدیک به جلیلی» و چهره‌های «بی‌تجربه» و ناآشنا با مسائل صداوسیما واگذار شده که «فاقد توانایی مدیریتی در این سطح هستند» و دیگری اینکه «مردم در صداوسیما هیچ جایگاهی ندارند.»
نگاه جبلی به مردم؛ هر آنکه با ما نیست، بر ماست!
با این همه اما نکته مهم در روایت این مجری پیشین صداوسیما نه این انتقادهای آشنا و پرتکرار از مدیران صداوسیما بلکه پاسخ و واکنش پیمان جبلی به انتقادهایی بود که اگرچه مشابه همان مواردی است که سال‌ها و دهه‌های متمادی از سوی کارشناسان بیرون سازمان و افکار عمومی مطرح شده اما این‌بار ازسوی کارکنان سازمان صداوسیما و افرادی تکرار می‌شود که معتمد این رسانه ملی هستند. زهره سادات‌هاشمی گفته است که «آقای جبلی تمامی انتقادها را رد کرد و گفت اصلا اینطور نیست.» این مجری پیشین صداوسیما ادامه می‌دهد: «آقای جبلی گفت از نظر من، مردم فقط همان کسانی هستند که در مراسم تشییع شهید حاج‌قاسم سلیمانی شرکت کردند.» هاشمی در عین حال اضافه کرد: «اتفاقا من در همان جلسه و در واکنش به این صحبت آقای جبلی گفتم، حتی اگر به نظر شما، مردم فقط همان افرادی است که آن روز فرصت کرده و توانستند در مراسم تشییع شرکت کنند، مگر نه اینکه در همان مراسم تشییع هم بسیاری از آقایانی که سه‌تیغه بودند و کراوات زده بودند و خانم‌هایی که حجاب نداشتند هم حضور داشتند و حتی تصاویرشان را خودتان در بخش‌های مختلف خبری صداوسیما پخش کردید؟! پس چرا امروز دیگر این رسانه، حتی از آنها هم نمایندگی نمی‌کند. چرا نمایندگان آن شهروندان روی آنتن حضور ندارند؟! همه مجری‌های مرد انگار که نماینده بسیج هستند و خانم‌ها هم به‌همین ترتیب و همگی چادری بودند.» این مجری پیشین صداوسیما با اذعان به اینکه در حال حاضر اندکی فضا تغییر کرده و چند مجری با پوشش نزدیک‌تر به شهروندان عادی هم در صداوسیما حضور دارند، گفت: «مساله نوع نگاه است؛ وقتی نوع نگاه این است، شما چه انتظاری دارید؟!» او گفت: «رسانه بسیار ایزوله است و واقعا من در تمام این سال‌هایی که کار کردم، هرگز صداوسیما را به این شکل ندیده بودم. به همین دلیل هم هست که بسیاری از بچه‌ها یک جایی می‌برند و خسته شده و دیگر برای صداوسیما کار نمی‌کنند.» این مجری پیشین صداوسیما همچنین وقتی با این پرسش خبرنگار مواجه شد که در صورت ادامه همین روند چه سرنوشتی در انتظار صداوسیما خواهد بود، تصریح کرد: «این رسانه همین الان هم تمام شده است.»
تحلیل محمد مهاجری درباره خفقان حاکم بر صداوسیما
در حالی که برنامه‌های صداوسیما و اصولا تحولات و اخبار مرتبط با این رسانه، تنها آن زمان، مورد توجه افکار عمومی قرار می‌گیرد که تولید و پخش یکی از همین برنامه‌های کم‌مخاطب و بی‌کیفیت صداوسیما متوقف می‌شود یا جنجالی شبیه آنچه هفته گذشته ازسوی یکی از مجریان جوان این رسانه ملی به راه افتاد و تریبون این رسانه، عملا به میکروفنی برای اهانت علیه روزنامه‌نگاران و فراتر از آن، اکثریت جامعه ایران تبدیل شد، به نظر می‌رسد حتی کارشناسان رسانه‌ای و ناظرانی که خود را «اصولگرا» می‌دانند هم دیگر نه تمایلی به پیگیری برنامه‌های این رسانه ملی دارند و نه البته امیدی به بهبود اوضاع در این سازمان. محمد مهاجری، روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی اصولگرا که در این رابطه با «جهان‌صنعت» به گفت‌وگو نشسته، می‌گوید: «واقعیت این است که هیچ‌یک از مسائل، چه اینکه جلوی تولید یک برنامه گرفته شود، چه اینکه پخش یک برنامه ناگهان قطع شود و چه حتی اینکه یک مجری روی آنتن صداوسیما زبان به اهانت بگشاید، چندان اهمیتی ندارند؛ چه آنکه وقتی یک رسانه، مخاطب ندارد، دیگر تفاوتی نمی‌کند که چه بگوید و چطور مدیریت شود.»
صداوسیما از ضعف شدید مدیریتی رنج می‌برد
این روزنامه‌نگار و تحلیلگر سیاسی می‌گوید: «اتفاقا وقتی اکثر برنامه‌های تلویزیونی ضعیف هستند، این احتمال بیشتر است که وقتی یک برنامه قطع می‌شود، لااقل یک برنامه از خیل برنامه‌های ضعیف کاسته شده باشد.» او در عین حال خاطرنشان کرد: «با این همه آنچه مایلم به آن اشاره کنم، این است که دیگر عملکرد این رسانه برای افکار عمومی و عموم جامعه اهمیت ندارد؛ یک برنامه را قطع کنند یا نه، آن را مجدد پخش کنند یا نه و هر اقدام دیگری، تفاوتی چندانی برای افکارعمومی ندارد.» او با انتقاد نسبت‌به مدیریت این رسانه ملی گفت: «متاسفانه صداسیما در دوره کنونی به هیچ عنوان از مدیریت واحد برخوردار نیست و از ضعف شدید مدیریتی رنج می‌برد؛ در واقع این سازمان، به هیچ عنوان معلوم نیست که چه کسی تصمیم‌گیر است. بنابر این معتقدم وقتی نمی‌توانند چند ده شبکه رادیویی و تلویزیونی را اداره کنند، بهتر است همه را تعطیل کنند و باز به همان دو، سه شبکه بازگردند تا دست‌کم بودجه را هدر ندهند.»
بهترین کار جبلی، استعفا از صداوسیماست
مهاجری در عین حال با اشاره به ادعای چندی پیش رییس سازمان صداوسیما مبنی‌بر اینکه درصد مخاطبان این رسانه چیزی در حدود ۷۰درصد شهروندان است، گفت: «آقای جبلی ادعا کرده که صداوسیما ۷۰درصد مخاطب دارد؛ این حرف‌ها شبیه آن جوک‌هایی است که آدم حتی نمی‌تواند به آن بخندد! حاضرم در محله یا مجتمع محل زندگی ایشان یا حتی از میان بستگان و نزدیکان ایشان یک نظرسنجی علمی انجام دهم تا بینیم آیا حتی در چنین جامعه آماری، این رسانه این میزان مخاطب دارد یا نه؟! حال آنکه مطمئنم امکان ندارد به این عدد نزدیک هم باشند.» او در پایان تصریح کرد: «رنگ رخسار این رسانه خبر می‌دهد از سر ضمیرش؛ این رسانه چه دارد که ۷۰درصد مخاطب داشته باشد. بهترین کاری که آقای جبلی می‌تواند انجام دهد، این است که به‌جای این همه اظهارنظر، نامه استعفایش را بنویسد و دست‌کم اجازه دهد، فرد دیگری عنان کار را در دست بگیرد تا مگر، شاهد تحولی در مدیریت صداوسیما باشیم.»
