2 - 02 - 2023
جایگاه ناپایدار تولید ایران در عرصه جهانی
گروه معدن- درحالی که انجمن جهانی فولاد اعلام کرده ایران در سال ۲۰۲۲ با تولید بالغ بر ۶/۳۰ میلیون تن فولاد، ۵/۶۹ درصد تولید فولاد غرب آسیا را که به میزان ۴۴ میلیون تن است کسب کرده، شواهد نشان میدهد صنایع فولادی کشور به دلیل محدودیتهای انرژی، دخالتهای دستوری و همچنین بخشنامههای خلقالساعه محدودکننده اوضاع مناسبی ندارند. به عبارتی مشکلات این عرصه آنقدر زیاد است که برتری ایران در حوزه تولید فولاد به شدت متزلزل خواهد شد.
در واقع با اینکه ایران در بین ۱۰ کشوری که بیشترین تولید فولاد را در جهان دارند، رتبه هفتم را به خود اختصاص داده اما تهدیدهای این عرصه آنقدر زیاد است که باعث میشود شرایط را برای آینده پرابهام جلوه دهد. یکی از این مشکلات، ضعف زیرساختهاست که شامل کمبود گاز و برق میشود. مسالهای که خسارت و ضررهای زیادی برای کارخانهداران ایجاد کرده و توازن زنجیره را به هم زده است.
مساله دیگر تحریمهاست. در واقع به دلیل کوچک شدن بازارهای صادراتی شرایط فولادیها سختتر شده است. البته بخشی از موضوع صادرات، بحثی فراتر از روابط بینالملل بوده و بیشتر به خود دولت برمیگردد، چرا که دولت باید حامی فعالان باشد و برای برقراری روابط با کشورهای همسایه تلاش کند.
معضل دیگر قیمتگذاری دستوری است. بسیاری از تولیدکنندگان فولاد سرگردان این مساله هستند و با نگرانی مطرح میکنند که قیمتهای دستوری ایجادشده در بورس کالا، مصرفکننده را دچار چالش کرده است. این در حالی است که قیمتها باید در بورس کالا بهطور آزاد مشخص شوند. در کنار این معضل، مساله دیگر این است با خرید محصولات فولادی در رِنج قیمتی بالا زمینه رانت و فساد ناخواسته نیز ایجاد میشود. به هر حال کارشناسان باور دارند که حفظ نتیجه مطلوب در این حوزه و برتری ایران در جهان به برنامهریزی و تدبیر دولت نیاز دارد.
بلاتکلیفی فولادیها با بحران تامین انرژی
در این خصوص عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد تصریح کرد: در کشور ایران با قیمت پایین در محصولات فولادی میتوان ۱۵ میلیون تن فولاد صادر کرد. البته باید برنامهریزی مناسبی در این حوزه صورت گیرد.
نادر سلیمانی در خصوص مشکلات صنعت فولاد مطرح کرد: برای حل بحران تامین انرژی در صنعت فولاد، به هماهنگی وزارت نیرو، نفت و صمت نیاز است تا بتوان به نتیجه مطلوبی رسید.
وی گفت: به همین دلیل، بسیاری از تولیدکنندگان فولاد، سرگردان شرایط فعلی هستند و قیمتهای دستوری ایجادشده در بورس کالا، مصرفکننده را دچار ابهام کرده است.
سلیمانی اضافه کرد: بنابر مشکلاتی که در حوزه فولاد وجود دارد، با خرید محصولات فولادی در رنج قیمتی بالا زمینه رانت و فسادهای ناخواسته ایجاد میشود. البته میتوان گفت این شرایط به مسائل مربوط به ارز و شیوه توزیع محصولات نیز بستگی دارد که در هر صورت نیازمند یک فکر و راهکار اساسی است. عضو هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران همچنین معتقد است که برای حل بحران تامین انرژی در این صنعت، به هماهنگی وزارت نیرو، نفت و صمت نیاز است تا بتوان به نتیجه مطلوبی رسید.
سلیمانی در بیان سایر مشکلات فولاد عنوان کرد: مشکل توزیع محصولات در بورس کالا وجود دارد و این مشکل در اثر عدم برنامهریزی در توزیع به وجود آمده است که در صورت رفع آنها، با افزایش میزان صادرات و ایجاد درآمد مناسب از این محل، مشکل مصرفکننده و تولیدکننده حل خواهد شد.
وی خاطرنشان کرد: همچنین به برنامهریزی تنظیم بازار که یک علم اساسی در اقتصاد محسوب میشود، توجه زیادی نشده است، چرا که مسوولان بر این باورند که با افزایش تولید، روند بازار تنظیم میشود، این درحالی است که نحوه عرضه مهمترین نقش را در این مساله بازی میکند.
دولت حامی صادرات باشد
همچنین رییس انجمن سنگآهن ایران گفت: هفتمین فولادساز برتر دنیا، رتبه قابل قبولی برای کشورمان است.
مهرداد اکبریان اظهارداشت: اتفاقات خوبی در سالهای گذشته در بحث سرمایهگذاری معدنی و صنعتی در زنجیره فولاد انجام شده و تقریبا زنجیره فولاد آماده است که به شرایط بهتر ورود پیدا کند.
رییس انجمن سنگآهن ایران گفت: متاسفانه اکنون نزدیک به یک سال است که درگیر مشکلاتی شدهایم که مقداری شرایط را برای آینده مبهم کرده است. یکی از این مشکلات، بحث زیرساختهاست که نمود علنی آن کمبود گاز و برق است و همین نبود مقطعی خسارت و ضررهایی دارد و توازن در زنجیره را به هم میزند.
وی با اشاره به اهمیت صادرات در صنعت فولاد افزود: اکنون به دلیل بحث تحریمها و کوچک شدن بازارهای صادراتی شرایط کمی سختتر شده و همیشه خطری بوده که در سالیان گذشته نسبت به آن گوشزد شده است و اکنون هم در شرایط بدتری هستیم.
به عقیده اکبریان، بخشی از موضوع صادرات، بحث اقتصادی و تجاری نیست بلکه به خود دولت برمیگردد، چرا که دولت باید حامی صنعتگر برای صادرات باشد و برای برقراری روابط با کشورهای همسایه تلاش کند تا حداقل در شرایط برابر بتوانیم با آنها تجارت و صادرات انجام بدهیم.
رییس انجمن سنگآهن تصریح کرد: هماکنون موضوعی به نام قیمت تمامشده محصول داریم، هزینههای سربار در کشور برای بخش تولید فرق نمیکند که در زنجیره فولاد باشد و یا باقی زنجیرهها و محصولات، بالاخره این اعداد بالا میرود، به خصوص هزینههایی که به عنوان مطالبات دولتی از بخش تولید دائما در حال افزایش است.
وی بیان کرد: برای برونرفت و حل این معضلات، باید به سمت پایین آوردن قیمت تمامشده حرکت کنیم.
وضعیت تولید فولاد ایران در ۲۰۲۲
انجمن جهانی فولاد در جدیدترین گزارش خود اعلام کرد: ایران در سال ۲۰۲۲ بالغ بر ۶/۳۰ میلیون تن فولاد تولید کرده است که با توجه به تولید ۴۴ میلیون تنی فولاد در غرب آسیا، ۵/۶۹ درصد تولید فولاد غرب آسیا در اختیار ایران بوده است. تولید فولاد ایران در ماه دسامبر ۲۰۲۲، آخرین ماه سال گذشته میلادی برابر با آذر ماه ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ با افزایش ۳/۳ درصدی به ۷/۲ میلیون تن رسیده است.
در حالی که همه ۱۰ کشور نخست تولیدکننده فولاد در جهان در ماه دسامبر با کاهش تولید مواجه شدهاند اما ایران و هند افزایش تولید داشتند. در این بین کشورمان بیشترین افزایش تولید و ترکیه بیشترین کاهش تولید در ماه دسامبر را به خود اختصاص دادهاند.
براساس این گزارش، ایران در فوریه ۲۰۲۱ (بهمن ۱۳۹۹)، در میان بزرگترین تولیدکنندگان فولاد جهان در جایگاه دهم قرار گرفت که از آن ماه تاکنون این جایگاه را حفظ کرده است.
تولید ۶/۳۰ میلیون تن فولاد در سال گذشته
براساس این گزارش، تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۲ به ۳۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تن رسیده که نسبت به سال گذشته ۸ درصد بیشتر شده است. براساس برآوردهای این نهاد بینالمللی، بیشترین رشد تولید سالیانه در میان ۱۰ کشور نخست تولیدکننده فولاد جهان به ایران تعلق دارد، اما در میان ۶۴ کشور تولیدکننده در جهان، ایران در جایگاه سوم قرار گرفته است.
ایران، هند، اندونزی، مالزی، عربستان، بلژیک، پاکستان، آرژانتین، الجزایر و امارات کشورهایی هستند که تولید فولاد آنها در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد داشته است که بیشترین رشد تولید در این سال با ۹/۱۰ درصد به پاکستان اختصاص یافته و پس از آن مالزی و ایران قرار دارند. همچنین براساس آمار این نهاد بینالمللی، تولید فولاد ایران طی سال ۲۰۲۱ به ۳/۲۸ میلیون تن رسیده است که نسبت به سال ۲۰۲۰ کاهش ۸/۱ درصدی را نشان میدهد.
۷۰ درصد تولید فولاد منطقه غرب آسیا در اختیار ایران
تولید فولاد در غرب آسیا در سال ۲۰۲۱ افزایشی بوده و نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد ۱/۷ درصدی را ثبت کرده و به ۴۴ میلیون تن رسیده است. کشورهای غرب آسیا که در این گزارش مورد بررسی قرار گرفتهاند شامل ایران، قطر، عربستان و امارات هستند. با توجه به تولید ۶/۳۰ میلیون تنی ایران در سال گذشته میلادی، ۵/۶۹ درصد تولید فولاد غرب آسیا در اختیار ایران بوده است.
کاهش تولید فولاد جهان در سال ۲۰۲۲
براساس این گزارش، ۶۴ کشور تولیدکننده فولاد جهان در سال ۲۰۲۲ بیش از یک میلیارد و ۹۶۰ میلیون تن (۴/۱۹۶۰) فولاد تولید کردهاند که نسبت به سال ۲۰۲۱ کاهش ۲/۴ درصدی را نشان میدهد. این کشورها در سال ۲۰۲۱ بیش از یک میلیارد و ۸۷۸ میلیون تن (۵/۱۸۷۸) فولاد تولیده کرده بودند. چین با تولید ۱۰۱۳ میلیون تن، هند با تولید ۷/۱۲۴ میلیون تن و ژاپن با تولید ۲/۸۹ میلیون تن، سه کشور نخست تولید فولاد در جهان در سال ۲۰۲۲ هستند.
بیشترین کاهش تولید برای اوکراین
بیشترین کاهش تولید در سال ۲۰۲۲ نیز به کشور اوکراین تعلق دارد که ۷/۷۰ درصد تولید فولاد این کشور در اثر حمله نظامی روسیه به این کشور کاهش یافته است؛ این درحالی که تولید فولاد روسیه تنها ۲/۷ درصد کاهش یافته است. پس از اوکراین، اسلواکی و اسپانیا قرار دارند که به ترتیب تولید فولاد آنها ۴/۲۰ درصد و ۲/۱۹ درصد کم شده است.
بیشترین افزایش تولید برای پاکستان
ایران، هند، اندونزی، مالزی، عربستان، بلژیک، پاکستان، آرژانتین، الجزایر و امارات کشورهایی هستند که تولید فولاد آنها در سال ۲۰۲۲ نسبت به سال ۲۰۲۱ رشد داشته است که بیشترین رشد تولید در این سال با ۹/۱۰درصد به پاکستان اختصاص یافته و پس از آن مالزی و ایران قرار دارند. تولید فولاد کرهجنوبی ۵/۶ درصد، آلمان ۴/۸ درصد، ترکیه ۹/۱۲ درصد، ایتالیا ۶/۱۱ درصد، مکزیک و فرانسه ۱/۱۳ درصد، انگلیس ۶/۱۵ درصد کاهش یافته است.
کاهش تولید ۲۳ درصدی تولید فولاد کشورهای اروپایی
براساس برآوردهای انجمن جهانی فولاد، تولید فولاد در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا در سال ۲۰۲۲ با کاهش ۵/۱۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته به ۷/۱۳۶ میلیون تن رسیده است. سایر کشورهای اروپایی یعنی بوسنی و هرزگوین، مقدونیه، نروژ، صربستان، ترکیه و انگلیس نیز کاهش ۲/۱۲ درصدی تولید داشتند و میزان تولید فولاد آنها به ۷/۴۴ میلیون تن رسیده است.
به این ترتیب، همه کشورهای اروپایی تولیدکننده فولاد در سال ۲۰۲۲ در سایه جنگ اوکراین و پیامدهای بحران انرژی که صنایع این کشورها را مجبور به صرفهجویی کرده است، حدود ۲۳ درصد تولید فولاد خود را کاهش دادهاند.
بحران انرژی در اروپا و افزایش سرسامآور انرژی بر بسیاری از صنایع کشورهای اروپایی تاثیر منفی گذاشته است. حتی بسیاری از کارشناسان نسبت به از دست رفتن صنایع در این کشورها هشدار دادهاند و برخی نیز از به خطر افتادن پایگاه صنعتی این اتحادیه خبر میدهند.
در ادامه این گزارش آمده است: کشورهای آسیایی و اقیانوسیه که شامل استرالیا، چین، هند، ژاپن، نیوزیلند، پاکستان، کرهجنوبی، تایوان، تایلند و ویتنام میشود، در سال گذشته میلادی ۳/۱۳۵۱ میلیون تن فولاد تولید کردند که ۳/۲ درصد کمتر شده است.
تولید فولاد کشورهای آمریکایشمالی (شامل کانادا، کوبا، السالوادور، گواتمالا، مکزیک و آمریکا) نیز در سال ۲۰۲۲ در مقایسه با ۲۰۲۱ حدود ۵/۵ درصد کاهش یافته و به ۴/۱۱۱ میلیون تن رسیده است. تولید فولاد آفریقا که شامل کشورهای مصر، لیبی و آفریقایجنوبی است با کاهش ۶/۶ درصدی به ۹/۱۴ میلیون تن رسیده است. همچنین تولید فولاد کشورهای مستقل مشترکالمنافع (بلاروس، قزاقستان، مولداوی، ازبکستان)، روسیه و اوکراین در این بازه زمانی با ۲/۲۰ درصد کاهش به ۲/۸۵ میلیون تن رسیده که بیشتر به علت کاهش تولید روسیه و اوکراین بوده است. این کاهش ناشی از افت شدید تولید فولاد در اوکراین بوده است. این کشور یکی از تولیدکنندگان بزرگ فولاد در جهان محسوب میشد.
براساس این گزارش، تولید فولاد کشورهای آمریکایجنوبی که شامل آرژانتین، برزیل، شیلی، کلمبیا، اکوادور، پاراگوئه، پرو، اروگوئه، ونزوئلا هستند، نیز با کاهش ۵ درصدی به ۳/۴۳ میلیون تن تولید داشتهاند. با وجود کاهش تولید در همه مناطق جهان، غرب آسیا تنها منطقه در جهان است که رشد تولید مثبت را ثبت کرده است.
انجمن جهانی فولاد، یکی از بزرگترین و پویاترین انجمنهای صنعتی در جهان است که در همه کشورهای بزرگ تولیدکننده فولاد عضویت دارد. این انجمن بینالمللی، نماینده تولیدکنندگان فولاد، انجمنهای ملی و منطقهای صنعت فولاد و موسسات تحقیقاتی فولاد است. در این گزارش، ۶۴ کشور که ۹۸ درصد فولاد کل جهان را تولید میکنند، مورد بررسی قرار گرفتهاند و آمار سالانه ۴۰ کشور اعلام شده است.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد