توسعه جزایر جنوبی کشور براساس الگوی نسل ششم مناطق آزاد
جهان صنعت– امروزه تعداد ۵۴۰۰منطقه اعم از آزاد و ویژه اقتصادی در ۱۴۷کشور جهان تاسیس شده است که بیش از هزار منطقه در هفت سال اخیر ایجاد شده‌اند. به عنوان مثال کشورهای هند، چین، ترکیه، کره‌جنوبی، امارات، مالزی، آمریکا و روسیه به‌ترتیب دارای ۳۷۳، ۲۵۴۳، ۱۰۲، ۴۷، ۴۷، ۴۵، ۲۶۲ و ۱۳۰ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی هستند. در پاسخ به این سوال که چرا مناطق آزاد در ایران مانند دیگر نقاط جهان توسعه نیافته‌اند باید گفت در تمام کشورهای دنیا ابتدا زیرساختهای لازم اعم از جاده، بندر، فرودگاه، آب، برق، گاز، نیروگاه، بانک، شرکت‌های بیمه و… را در یک محدوده و منطقه سرزمینی ایجاد و سپس آن محدوده را منطقه آزاد اعلام و سپس سرمایه‌گذار داخلی و خارجی جذب می‌کنند اما در ایران این سازوکار وجود نداشته و دقیقا برعکس عمل شده و قبل از ایجاد زیرساخت و شرایط لازم به ایجاد منطقه آزاد اقدام شده است. دولت‌ها از ابتدای تاسیس مناطق آزاد هیچ بودجه‌ای از خزانه کشور به سازمان‌های مناطق آزاد جهت ایجاد زیرساخت‌ها اختصاص نداده‌اند و این عامل باعث اتلاف برخی منابع شده است. از این نکته نیز نباید غافل شد که طی سالیان گذشته و با تغییرات دولت‌ها و نمایندگان مجالس شورای اسلامی و به دلایل مختلف، مشوق‌ها و ظرفیت‌های مالی و گمرکی و تجاری با چالش‌ها و موانع مواجه شده‌اند که نتایج آن دلزدگی و رویگردانی سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی بوده است .
اهداف فرامرزی نسل‌های جدید مناطق آزاد
نسل ششم مناطق آزاد هدفی فرامرزی دارند و با تحولات اقتصاد جهانی همسو هستند. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران، تلاش می‌شود در جزیره بوموسی نسل جدیدی از مناطق آزاد مورد توجه قرار گیرد. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران گزارش «نسل ششم مناطق آزاد و توسعه جزیره بوموسی» را منتشر کرد.
در این گزارش آمده است: اساسا هدف از تاسیس مناطق آزاد قبل از دهه‌های ۸۰-۷۰میلادی، برای توسعه مناطق محروم بود به همین دلیل این مناطق در کنار مرزها مکان‌گزینی می‌شدند اما بعد از دهه۸۰ این مناطق بیشتر با هدف پیوستن به اقتصاد جهانی به وجود آمدند بنابراین جنبه جدید بودن و نوآورانه این پژوهش از آن‌رو است که برای نخستین‌بار در ایران به مناطق آزاد با دیدگاه پیوند به اقتصاد جهانی از طریق تشریح نسل‌های جدید این مناطق به ویژه نسل ششم نگریسته می‌شود.
اقتصاد شبکه‌ای و جهانی شدن شرکتی
اقتصاد جهانی که به آن اقتصاد شبکه‌ای و جهانی شدن شرکتی نیز می‌گویند، در اواخر دهه۸۰ میلادی با توسعه زیرساختهای ارتباطی و گسترش اینترنت و همچنین به موازات آن افزایش خصوصی‌سازی شرکت‌های بزرگ، شرایطی به وجود آورد که این شرکت‌ها برای استفاده از نیروی کار با دستمزد کمتر، مواد اولیه ارزان‌تر و هزینه حمل‌و‌نقل کمتر اقدام به دورسپاری و برون‌سپاری شعبه‌های مختلف خود در سراسر جهان کنند.
در چنین شرایطی مکان‌های محلی مانند شهرها و مناطق آزاد به عنوان مکان‌های پایلوت یا آزمایشی برای مکان‌گزینی آنها در نظر گرفته شدند. از این‌رو هرچه تعداد این مکان‌های محلی برای پیوند با اقتصاد جهانی در یک منطقه بیشتر شود شکل جدیدی از منطقه‌گرایی در قلب جهانی شدن یا اقتصاد شبکه‌ای به وجود می‌آید که به آن منطقه‌گرایی نوین می‌گویند. در چنین شرایطی است که از دهه۸۰میلادی شاهد انفجار مناطق آزاد و گسترش هرچه بیشتر آنها در سطح جهان هستیم.
اهداف فرامرزی نسل ششم مناطق آزاد
مطالعات بیشتر نشان می‌دهد با تحولات اقتصاد جهانی نسل‌های جدیدی از مناطق آزاد به وجود آمده‌اند که تاکنون شاهد هفت نسل مختلف از این مناطق هستیم. اساسا در کشورهای اروپایی و غربی مناطق آزاد به عنوان مناطق دروازه‌ای برای ورود به اقتصاد جهانی و کشورهای آسیای جنوب شرقی به عنوان غازهای پیشرو برای پیوستن به اقتصاد شبکه‌ای تئوریزه شده‌اند درنتیجه در این کشورها برای تشویق به سرمایه‌گذاری در چنین مکان‌هایی اقدام به معافیت‌های مالیاتی و گمرکی می‌کنند و شرایط ویژه‌ای را به وجود می‌آورند که با سایر پهنه‌های سرزمینی آن کشور متفاوت است. در واقع این مناطق به عنوان نقاط گره‌ای در اقتصاد شبکه‌ای عمل می‌کنند و نقش دروازه ورود کشورها به اقتصاد جهانی را برعهده دارند. یکی از مهم‌ترین نسل‌های مناطق آزاد، نسل ششم است که هدفی فرامرزی دارد و در این پژوهش تلاش شده است که به تشریح این نسل خاص از مناطق آزاد پرداخته شود و سعی کند که آن را به عنوان موضوعی برای بحث‌های اولیه و تلاش برای ایجاد این نسل در جزیره بوموسی برای کاهش اختلافات با نمونه‌ها و تجارب جهانی ارائه دهد و در پایان با دادن پیشنهاداتی ازجمله انجام طرح‌های جامع در آن جزیره جهت اقدامات اقتصادی توصیه‌ای از جنس تولید، مونتاژکاری، واسطه‌گری بین‌الملل، تجارت خدمات به طور دقیق در آن انجام و تبیین شود.
