توسعه بازار و کاهش هزینه با توکنایز کردن دارایی‌ها
جهان‌صنعت – توکنایز دارایی، ابزاری برای معاملات ۲۴ساعته، مالکیت خرد و کاهش هزینه‌های مبادلات است. فرهنگ حسینی، کارشناس بازار سرمایه با اشاره به تجربه‌های جهانی از جمله توکن‌سازی سهام اپل و تسلا، صندوق‌های بلک‌راک و پروژه‌های ساختمانی در ایران تاکید می‌کند که آینده اقتصادی در گرو پذیرش و قانونگذاری این ابزار نوظهور است. حسینی گفت: توکنایز دارایی تبدیل دارایی‌های واقعی یا مالی مثل سهام، ملک، انواع کامودیتی‌ها از جمله طلا و آثار هنری به توکن‌های دیجیتال بر بستر غیرمتمرکز بلاکچین است. در واقع در این حالت هر توکن نماینده بخش مشخصی از آن دارایی (پایه) است و مالکیت آن توکن معادل همان بخش از دارایی واقعی خواهد بود. او در این‌باره به مدار اقتصادی گفت: در توکنایز دارایی چندین مزیت وجود دارد، مهم‌ترین مزیت آن ایجاد زمینه معاملات (خرید و فروش) سریع، شفاف و البته بدون محدودیت زمانی است. باید در نظر داشت که بازارهای بورس پنج روز در هفته و حدود پنج ساعت در هر روز قابلیت معامله دارد اما معاملات در بستر بلاکچین هیچ‌گونه محدودیت و توقفی برای معاملات ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: به‌علاوه در این بازار، هزینه معاملات بسیار پایین‌تر از هزینه‌های مشابه در بازارهای دیگر است، همچنین باتوجه به آنکه توکن‌ها را می‌توان در برخی مواقع بسیار خرد و به تکه‌های کوچک تقسیم کرد، قابلیت سرمایه‌گذاری خرد و کوچک راحت‌تر فراهم می‌شود به‌ویژه در خصوص دارایی‌هایی که یک واحد از آن ارزش بالایی دارد.
سابقه جهانی توکنایز کردن دارایی‌ها
حسینی در پاسخ به این سوال که توکنایز دارایی و عرضه آن در بازار سرمایه تا چه میزان در دنیا مرسوم است؟ ابراز داشت: در بازارهای مالی تاکنون شاهد چندین فرآیند توکنایز در خصوص سهام شرکت‌ها، ارزها، انواع کامودیتی‌ها از جمله طلا، واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری و اوراق بدهی و قرضه بوده‌ایم. این کارشناس بازارسرمایه با اشاره به اینکه در بخش سهام براساس تقاضا در صرافی‌های رمزارزها، توکن‌سازی‌ها در حال انجام است، تصریح کرد: برخی پلتفرم‌های معاملاتی، سهام شرکت‌هایی مانند تسلا، اپل و انویدیا را به صورت توکن درآورده و به مشتریان خود ارائه داده‌اند. او تصریح کرد: در بخش صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز، بلک راک صندوقی با نام USD Institutional Digital Liquidity Fund را راه‌اندازی کرد که این صندوق در واقع شناخته‌شده‌ترین نمونه از صندوق‌هاست که به صورت توکن عرضه شده است. چشم‌انداز مدیران بلک راک، تمرکز بر توکن‌سازی دارایی‌هاست و آینده بازارهای مالی را در توکن‌سازی می‌بینند. حسینی ادامه داد: در این خصوص لری فینک، مدیرعامل بلک راک بیان داشته که به دنبال توکن‌سازی تمامی انواع دارایی‌ها از سهام (دارایی‌های مالی) گرفته تا املاک (دارایی‌های فیزیکی) و حتی اوراق بدهی هستند.
پیشتازی شرکت‌های چینی
این کارشناس با اشاره به اینکه در میان کشورهای آسیایی نیز، شرکت مدیریت دارایی چین یکی از اولین صندوق‌های خرده‌فروشی توکنیزه را با تاییدیه نهاد مالی هنگ‌کنگ عرضه کرده است، افزود: باید توجه داشت که حدود ۱/۴هزار‌میلیارد دلار در کیف‌های دیجیتال در جهان وجود دارد و توکن‌سازی دارایی‌های یادشده بیش از پیش ضرورت پیدا کرده است. در ایران نیز معاملات رمزارزها نشان‌دهنده نقدینگی بالا در صرافی‌های رمزارز است که می‌تواند فرصت مناسبی برای توسعه بازارهای مالی و تامین مالی به خصوص با ویژگی‌های ریسک بالا باشد. این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که چه محصولات و کالاهایی امکان توکنایز شدن دارند؟ به شش مورد اشاره کرد و گفت: در این خصوص می‌توان به صورت سهام و دارایی‌های مالی، کامودیتی‌هایی مانند فلزات اساسی، طلا، نفت و گاز، محصولات کشاورزی، بخش معادن و منابع معدنی، املاک چه در زمینه پروژه‌های ساخت چه در زمینه مدیریت دارایی، دارایی‌های صنعتی و زیرساخت‌ها و همچنین دارایی‌های لوکس و خاص دسته‌بندی انجام داد.
تجربه توکنایزکردن دارایی در ایران
حسینی ادامه داد: در خود ایران نیز تجربه‌هایی هر چند محدود، برای فرآیندی مشابه توکن کردن پروژه‌های ساختمانی، زمین و ساختمان، فلزات گرانبهایی مانند طلا و نقره و حتی انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری وجود دارد. با توجه به ویژگی‌های رمز دارایی‌ها و توکن‌ها ضرورت دارد تا توکنایز کردن به عنوان ابزار مالی شناخته شوند. او به کارکردهای توکنایز کردن و مزایای آن اشاره کرد و افزود: ایجاد بستری برای معاملات بدون وقفه و افزایش ارزش معاملات و کاهش هزینه‌های مبادلات از مزیت‌های این موضوع به شمار می‌رود. همچنین زمینه مالکیت جزئی یا fractional ownership را ایجاد می‌کند که در این حالت افراد دیگر الزامی ندارند یک واحد را خریداری کنند و صرفا می‌توانند بخشی کوچک را بخرند که این امر می‌تواند برای سرمایه‌گذاران خرد بسیار جذاب باشد.
مزیت توکنایز کردن ملک
این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این سوال که توکنایز مسکن و ملک چه مزیتی دارد؟ گفت: برای توکنایز مسکن دو بخش را می‌توان در نظر گرفت؛ بخش اول توکن پروژه ساختمانی است که در راستای تامین مالی ساخت و تکمیل و در نهایت واگذاری پروژه است. در واقع در این حالت، توکنایز کردن از مزایای نقدشوندگی و انتقال مالکیت بالاتری برخوردار است و می‌تواند در نهایت پس از اتمام پروژه و در صورتی که پیشتر در نظر گرفته و اعلام شده باشد، به توکن مالکیت ساختمان نیز تبدیل شود.
او تصریح کرد: از دیگر مزایای آن این است که می‌توان توکن‌هایی که برای پروژه ساخت در نظر گرفته می‌شود را با یک مکانیسم مشخص از پیش تعریف شده، ابطال و به خود دارایی تبدیل کرد که در این حال برای سرمایه‌گذاران خرد، مزیتی ایجاد می‌شود که می‌توانند به مرور مبادرت به خرید توکن‌ها و در نهایت تبدیل به دارایی نهایی در پایان کار کنند.
این کارشناس بازار یکی دیگر از مزایای توکنایز در این بخش را بازار ثانویه و کاهش ریسک نقدشوندگی دانست و تاکید کرد: البته این مورد صرفا در مورد توکن املاک نبوده و تمامی ابزارهای بازارهای دیجیتال را به نحوی شامل می‌شود.
حسینی با اشاره به اینکه برای مالکیت املاک، مزیت اجاره و رشد قیمت وجود دارد، خاطرنشان کرد: به دلیل رقم بالای مورد نیاز و پیچیدگی‌های سرمایه‌گذاری، عمده افراد توانایی یا تمایل این سرمایه‌گذاری را به صورت مستمر ندارند. توکنایز کردن امکان سرمایه‌گذاری خرد را می‌دهد و افراد بیشتری از مزایای مالکیت املاک و مستغلات با ارزش بالا بهره‌مند می‌شوند. این مسیر می‌تواند برای مصرف‌کننده نهایی نیز مفید باشد و با سرمایه‌گذاری در توکن‌ها، بازده بازار مسکن را کسب کرده تا در زمان مناسب بتواند واحد مصرفی خود را خریداری کند.
ریسک‌ها و چالش‌ها
حسینی در پاسخ به این سوال که ریسک‌ها و چالش‌های توکنایز دارایی در ایران چیست؟ ابراز داشت: ریسک‌ها و چالش‌هایی که در حوزه رمزارز وجود دارد تقریبا در همه دنیا مطرح است از جمله نحوه برخورد و شناسایی آن است. در حالی که برخی کشورها این موضوع را به طور کلی ممنوع کرده‌اند، در کشور ما در قالب‌های مختلف و با نظارت‌های اولیه در حال اجراست اما مقررات فعالیت آن، که انتظار می‌رفت از سوی سازمان بورس ارائه شود، توسط بانک مرکزی ارائه شده است. مباحث حقوقی و قانونی انواع مختلف توکن‌ها باید بررسی و در صورت نیاز مقررات آن وضع شود. هر چند به استناد قانون تجارت الکترونیک و مقررات مربوطه، بسیاری از ابزارهای قانونی وجود دارد. حسینی معتقد است که به منظور توسعه ابزار توکنایز در بازار سرمایه، راهکار اساسی، ساماندهی و قانونی شدن بازار توکنایز و رمزارزهاست تا از موازی‌کاری جلوگیری و بستر قانونی برای فعالیت فراهم شود، همچنین باید ابزارهای مختلف متناسب با اشتهای ریسک و ریسک‌پذیری افراد مختلف ارائه شود تا این بازار بتواند در کنار بازار پول و سرمایه فعالیت کند زیرا فرصت محدودی وجود دارد و باید از این موضوع بهره مناسب را برای توسعه بازارهای مالی برد.
