تهران ۶ برابر آلوده‌تر از استانداردهای جهانی: بحران داده در محیط زیست ایران
جهان صنعت، این گزارش براساس شاخص‌های ۹۳ گانه در سه حوزه محیط زیست انسانی(۷ زیر حوزه)، طبیعی(۳ زیر حوزه) و دریایی(۳ زیرحوزه) انجام شده است و تاکید بازوی پژوهشی مجلس بر آن است که باید داده‌ها تدقیق، به روزرسانی و به صورت مستمر منتشر شوند تا جایگاه دقیق کشور در شاخص‌های بین المللی محیط زیستی فراهم شود.
در حوزه محیط زیست طبیعی اجرای برنامه‌های حفاظتی مورد توجه گزارش بوده است، ۲۵برنامه عملیاتی حفاظت از گونه‌های پستانداران از جمله پلنگ، یوزپلنگ، خرس قهوه‌‍ای، خرس سیاه،گربه پالاس، گوزن زرد، شوکا و گورخر در کشور تهیه شده است.
ارزشگذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی نیز نکته مورد توجه دیگر در این گزارش است، تا سال ۱۴۰۳ برای بیش از ۶۰ درصد از مساحت کل کشور (۲۵ استان) ارزش گذاری اقتصادی خدمات اکوسیستمی انجام شده یا در حال اجراست. ارزش گذاری اقتصادی ۶ استان دیگر نیز امسال آغاز شده است.
آخرین برآورد آتش‌سوزی‌ها
براساس آمار سازمان منابع طبیعی کشور، فائو مساحت جنگل‌های کشور را ۱۰.۷ میلیون هکتار (۶.۵ درصد مساحت کشور) اعلام کرده است که حدود ۱۰ درصد آن جنگل‌های دست کاشت هستند. حال آنکه سازمان منابع طبیعی کشور این آمار را ۱۷.۶ میلیون هکتار (۱۰.۷ درصد مساحت کشور) اعلام کرده است. دلیل این اختلاف تفاوت تعریف جنگل از نگاه ایران و فائو است. از سال ۹۳ تا ۱۴۰۲ در کشور بیش از ۲۰ هزار فقره آتش سوزی رخ داده است که در پی آن بیش از ۱۸۰ هزار هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی دچار حریق شده‌اند.
کدام تالاب‌ها کانون غبارند؟
بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان داد، در کشور ۲۲۴ تالاب طبیعی، سدتالاب و آب بندان وجود دارد که ۲۰۱ عدد آنها تالاب‌های طبیعی هستند. بنابر اعلام سازمان محیط زیست ایران، ۲۳ تالاب پتانسیل غبارخیزی دارند و در میان آنها تالاب‌های هورالعظیم، هامون، خورخوران و حرا، تالاب کجی نمکزار و جازموریان بالاترین میزان غبارخیزی را در میان تالاب های ایران دارند.
موضوع مهم دیگری که در این گزارش به آن اشاره شده است، تخصیص حقابه محیط زیست براساس برنامه های توسعه است. براساس برنامه هفتم توسعه، مقرر شده است که سالیانه ۱۰.۷میلیارد مترمکعب به عنوان حقابه محیط زیستی اختصاص پیدا کند، با این حال، براساس استعلام به عمل آمده از سازمان محیط زیست، در نیمه نخست امسال، نه تنها حقابه محیط زیستی دریاچه ارومیه تخصیص داده نشده، بلکه حقابه محیط زیستی تالاب‌های با شدت غبارخیزی نیز محقق نشده است.
در حوزه محیط زیست انسانی، غلظت سالانه ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در سال ۱۴۰۲ در شهر تهران بیش از ۶ برابر استاندارد سازمان جهانی بهداشت بوده است. همچنین غلظت ذرات از استاندارد ملی کشور نیز ۲.۶ برابر بیشتر بوده است.
۶۰ درصد فاضلاب کشور رهاسازی می‌‌شود
آمار تفکیک پسماند در کشور به صورت میانگین ۷ درصد است که البته میان نقاط مختلف کشور بین ۰.۲ تا ۱۲ درصد متغییر است. این در حالی است که تفکیک پسماند عادی در کشورها آلمان و آمریکا به ترتیب ۳۴.۱ و ۴۰.۲ درصد است. در ایران میزان تولید پسماندهای ساختمانی برابر با سرانه جهانی است اما از میزان پسماند تولید شده ساختمانی تنها ۰.۱ درصد از آنها بازیافت می شوند
براساس آمار شرکت مهندسی آب و فاضلاب کشور، در بخش شهری ۷۷ درصد و در بخش روستایی ۸۰ درصد فاضلاب جمع آوری شده تصفیه می شود. همچنین حدود ۴۰ درصد از فاضلاب تصفیه شده (۴۰.۷ میلیارد مترمکعب) مورد استفاده مجدد قرار می گیرد و مابقی عمدتا در محیط زیست رهاسازی و یا مورد تغذیه آبخوان‌هاست.
داده نیست!
مرکز پژوهش های مجلس تاکید دارد که برای به دست آوردن داده‌های این گزارش با چالش بزرگ دسترسی به داده مواجه بوده است. حال آنکه پیش شرط ضروری برای مدیریت و حفاظت موثر همین داده‌ها هستند. نبود داده و یا نادرست بودن آنها برنامه ریزی، اولویت بندی و سیاست گذاری در حوزه محیط زیست را با چالش مواجه کرده است و منجر به تصویب قوانین و مقررات بدون تطابق کامل با شرایط کشور شده است.
