تهدید جهانی تولید گندم
جهان صنعت– گندم از حیاتی‌ترین محصولات کشاورزی جهان بوده و پس از ذرت دومین غله پرمصرف در جهان است. وقتی صحبت از غذای مردم میشود پس از برنج و ذرت، گندم سومین محصول پرتولید است. با این حال آنچه گندم را متمایز می‌کند این بوده که بیشترین تجارت را در جهان دارد. در حالی که ذرت و برنج در مقادیر بیشتری تولید شده بیشتر این محصولات در همان جایی که کشت می‌‌شوند مصرف خواهند شد. از سوی دیگر گندم به سراسر قاره‌ها حمل شده و کشاورزان را در یک‌بخش از جهان به نانوایان و مصرف‌کنندگان هزاران کیلومتر دورتر متصل می‌کند. در چنین شرایطی سازمان فائو در جدیدترین چشم انداز خود در رابطه با محصول گندم اعلام کرد: پیش‌بینی میشود تولید جهانی گندم در سال ۲۰۲۵ با رشدی ناچیز به ۱/۸۰۰میلیون تن برسد.
سهم ۱۸درصدی چین از تولید جهانی گندم
اگرچه گندم در بسیاری از کشورها کشت شده اما بیشتر تولید جهانی آن توسط گروه کوچکی از تولیدکنندگان بزرگ انجام میشود. به‌طوری که در فصل زراعی ۲۰۲۵-۲۰۲۴ ۱۰کشور برتر تولیدکننده گندم بر تولید جهانی تسلط داشتند. به گزارش بازار، چین با تولید ۱/۱۴۰میلیون تن ۱۸درصد از گندم جهان را تولید کرد. اتحادیه اروپا با ۱۵درصد (۱۲/۱۲۲میلیون تن) و هند با ۱۴درصد (۲۹/۱۱۳میلیون تن) به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند. روسیه چهارمین تولیدکننده بزرگ بود که ۱۰درصد (۶/۸۱ میلیون تن) تولید داشت، در حالی که ایالات متحده ۷درصد (۶۵/۵۳میلیون تن) را به خود اختصاص داد. سایر تولیدکنندگان کلیدی شامل کانادا، استرالیا و پاکستان بودند که هر کدام حدود ۴درصد از تولید جهانی را تشکیل می‌‌دهند. کانادا ۹۶/۳۴میلیون تن، استرالیا ۱۱/۳۴میلیون تن و پاکستان ۴۴/۳۱میلیون تن گندم تولید کردند. اوکراین با تولید ۳درصد (۴/۲۳میلیون تن) و ترکیه با تولید ۲درصد (۱۹میلیون تن) فهرست ۱۰کشور برتر را تکمیل کردند. این تمرکز تولید در چند کشور به این معنی است که هرگونه اختلال در این مناطق مانند آب و هوای بد، بی ثباتی سیاسی یا محدودیت‌های تجاری می‌تواند تاثیر زیادی بر عرضه و قیمت جهانی گندم داشته باشد. نکته قابل تامل اینکه به گفته کارشناسان، گندم به‌عنوان پایه زنجیره غذایی جهان عمل می‌کند و چیزی بیش از یک محصول دیگر است. این محصول یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی استراتژیک جهان است زیرا میلیاردها نفر را تغذیه، اقتصادها را حفظ و بازارها را در سراسر قاره‌ها پیوند می‌دهد اما این اهمیت خطراتی نیز دارد. ناآرامی‌های ژئوپلیتیکی، اختلالات بازار و تغییرات اقلیمی همگی می‌توانند تاثیر فوری بر قیمت‌گذاری و عرضه گندم داشته باشند. امنیت غذایی در کشورهایی که به واردات متکی هستند ممکن است به دلیل چنین شوک‌هایی در معرض خطر باشد. از سوی دیگر در حوزه صادرات نیز گزارشات منتشر شده نشان می‌دهد در سال ۲۰۲۴ فروش جهانی گندم صادراتی از همه کشورها در مجموع ۹/۴۷میلیارد دلار آمریکا بوده و به این ترتیب فروش جهانی در مقایسه با سال ۲۰۲۰ یعنی زمانی که صادرات جهانی گندم حدود ۴۵میلیارد دلار ارزش داشت افزایشی ۷/۶درصدی را به ثبت رسانده است. از سوی دیگر در مقایسه با سال قبل‌تر یعنی سال۲۰۲۳ نیز که ارزش گندم صادراتی جهانی ۸/۶۱میلیارد دلار بوده به میزان بیش از ۲۲درصد کاهش یافته است.
۵صادر‌کننده برتر گندم در سال۲۰۲۴
در حالی ارزش گندم صادراتی جهان در سال۲۰۲۴ به حدود ۴۸میلیارد دلار رسیده که در حوزه صادراتی پنج صادر‌کننده بزرگ گندم یعنی کشورهای «کانادا، ایالات متحده آمریکا، استرالیا، روسیه و اوکراین» بیش از نیمی (۱/۵۸درصد) از ارزش کل محموله های بین المللی این غذای مغذی غلات را تامین کردند.
به عبارت دقیق تر پنج کشوری که بالاترین ارزش دلاری گندم را در طول سال ۲۰۲۴ صادر کرده‌‌اند عبارتند از کانادا با ۶/۷میلیارد دلار که حدود ۱۶درصد از کل صادرات گندم میشود، ایالات متحده با ۶ میلیارد دلار، استرالیا با ۶/۵میلیارد دلار، روسیه با حدود ۵میلیارد دلار، اوکراین با ۷۴/۳میلیارد دلار و پس از آن نیز کشورهایی همچون «فرانسه، آرژانتین، رومانی، آلمان، لهستان، بلغارستان، قزاقستان، مجارستان، لیتوانی و جمهوری چک» در رده‌های ششم تا پانزدهم صادراتی از منظر ارزش صادراتی قرار دارند. به این ترتیب است که داده های این گزارش نشان می‌دهد در سال۲۰۲۴ از نظر ارزش ۱۵کشور ذکر شده در این فهرست ۸/۸۹درصد از گندم صادراتی جهان را صادر کرده‌‌اند.
این در شرایطی است که آمارها نشان می‌دهد در میان صادرکنندگان برتر تامین‌کنندگان گندم با رشد فروش عبارت بودند از: آرژانتین با ۶/۱۲۳درصد افزایش نسبت به سال ۲۰۲۳، اوکراین با ۱/۲۷درصد افزایش و مجارستان با ۴/۱۶درصد افزایش. درعوض کشورهایی که کاهش فروش گندم صادراتی خود را تجربه کردند، عبارتند از: روسیه بامنفی ۳/۵۸درصد کاهش نسبت به سال ۲۰۲۳، استرالیا (کاهش ۵/۳۹درصدی)، قزاقستان (کاهش ۴/۳۹درصدی)، لهستان (کاهش ۵/۳۷درصدی) و بلغارستان (کاهش بامنفی ۴/۳۱درصدی).
اروپایی ها بیش از نیمی از صادرات جهانی گندم را رقم زدند
از دیدگاه قاره ای کشورهای واقع در اروپا تقریبا نیمی از صادرات گندم جهانی را در طول سال۲۰۲۴ با محموله هایی بالغ بر ۸/۲۳میلیارد دلار یا ۶/۴۹درصد از کل فروش جهانی تامین کردند. درحالی که صادرکنندگان آمریکای شمالی که دوهمسایه پیشرو در حمل‌و‌نقل گندم (کانادا و ایالات متحده) را در خود جای داده‌‌اند، ۳/۲۸ درصد دیگر از گندم فروخته‌شده در بازارهای بین المللی را تامین کردند. اقیانوسیه(عمدتا استرالیا و نیوزیلند) ۸/۱۱درصد از صادرات گندم را از نظر ارزش بر عهده داشتند که از فروشندگان آمریکای لاتین (۴/۶درصد) به استثنای مکزیک اما شامل کارائیب پیشی گرفت. این گزارش می‌گوید درصدهای کمتری از صادرکنندگان در آسیا (۶/۳درصد) و آفریقا (۴/۰ درصد) به‌دست آمد.
