تهدید امنیت غذایی نوزادان
مهدیه بهارمست– «شیر خشک نداریم!» صدای فریادهای مشتری و تکنسین داروخانه توجه همه بیماران را جلب می‌کند. مشتری که یک آقای نسبتا جوانی است با اعتراض می‌گوید: «این چه وضعشه. برای یه قوطی شیرخشک من کل داروخانه‌های شهر رو زیر پا گذاشتم. مگه میشه شیرخشک نباشه؟ من الان به بچم چی بدم؟ نوزاد میفهمه شیرخشک نیست یا باید شکمشو سیر کرد؟» متصدی داروخانه در پاسخ می‌گوید: «بابا مگه دست منه؟ روزی ۱۰۰ تا مشتری میان شیرخشک میخوان خب اگر باشه من از خدامه بفروشم…» این بخشی از گفت‌وگویی است که هر چند وقت یک‌بار در کشور بالا می‌گیرد و خانواده‌های دارای نوزاد را با چالش روبه‌رو می‌کند. شیرخشک یکی از اساسی‌ترین کالاهای موردنیاز کشور است که در دسترس بودن و سالم بودن آن بسیار اهمیت دارد زیرا این کالای اساسی به‌صورت مستقیم با سلامت و جان کودکان و نوزادان در ارتباط است اما مدت زمان طولانی است که کمبود شیرخشک تبدیل به یکی از موضوعات داغ حوزه دارویی شده زیرا به دلایل گوناگونی تولید و توزیع برخی برندهای شیرخشک به‌درستی انجام نمی‌شود. براساس تحقیقات میدانی «جهان‌صنعت»، برخی برندهای شیرخشک مانند «نان» همیشه و به‌وفور در داروخانه‌ها موجود است اما برخی دیگر از برندهای پرمصرف مانند آپتامیل، ببلاک و تروویتال که اکثر پزشکان برای نوزادان تجویز می‌کنند در داروخانه‌ها کمیاب است. دلیل آن هم کاملا مشخص است، یارانه‌ها به موقع به حساب داروخانه‌داران واریز نمی‌شود!
شیرخشک نداریم، به داروخانه دیگری سر بزنید
یکی از داروخانه‌داران پایتخت در پاسخ به این پرسش که چرا شیرخشک‌های پرمصرف در داروخانه‌ها موجود نیست به «جهان‌صنعت» گفت: «ما مرتب به شرکت پخش‌کننده زنگ می‌زنیم و تقاضای شیرخشک داریم اما در اکثر موارد می‌گویند که موجود نیست. یا اگر هم سفارش بگیرند، تعداد خیلی محدودی پخش می‌کنند.»
این داروساز در خصوص شیرخشک‌های خاص بیان کرد: «شیرخشک‌های رگولار همیشه در داروخانه‌ها موجود است اما شیرخشک‌های رژیمی و خاص در اکثر موارد شرکت‌ها موجودی ندارند. شما به چندتا داروخانه دیگر سر بزنید شاید شیرخشکی که لازم دارید را پیدا کنید.» به داروخانه بعدی سر می‌زنم. کمی به قفسه‌های شیرخشک نگاهی می‌اندازم. اولین چیزی که به چشم می‌آید قوطی‌های آبی‌رنگ شیرخشک نان است که انواع و اقسام در چند قفسه چیده شده اما در آخرین طبقه قفسه چند قوطی شیرخشک ببلاک و گیگوز هم به چشم می‌خورد. از تکنسین داروخانه که یک دخترخانم جوانی است سراغ شیرخشک آپتامیل پپتی را می‌گیرم و او در پاسخ به «جهان‌صنعت» گفت: «آپتامیل پپتی نداریم. بعید می‌دانم که داروخانه‌های دیگر هم داشته باشند چون شرکت موجودی ندارد.» وی در پاسخ به اینکه حالا چه کاری باید انجام داد، بیان کرد: «با پزشک صحبت کنید اگر اجازه داد برند شیرخشک را عوض کنید. به‌جای آپتامیل از گیگوز هم می‌توانید استفاده کنید.» خلاف توضیحات داروخانه‌داران شهر تهران، مسوولان مربوطه اعلام کردند: « تامین شیرخشک تا چند روز آینده جبران می‌شود.» این ادعا در حالی است که والدین همچنان اعتراض دارند و به «جهان‌صنعت» گفتند: «بعضی وقت‌ها شیرخشک در داروخانه‌های محل زندگی‌مان موجود است اما در مواقعی مجبوریم کل تهران را زیر پا بگذاریم تا شاید یک قوطی شیرخشک مصرفی ما پیدا شود.» البته وضعیت شیرخشک‌های رژیمی وخیم‌تر است.
شیرخشک ۲۰۰هزار تومانی وقتی به افغانستان می‌رود ۶۰۰هزار تومان می‌شود
والدین می‌توانند با مراجعه به داروخانه‌های سراسر کشور و ارائه مدارک شناسایی یا کدملی و تاریخ تولد نوزاد خود، نسبت به دریافت سهمیه ماهانه ۱۰ قوطی شیرخشک یارانه‌ای و ۱۰قوطی شیرخشک غیریارانه‌ای اقدام کنند اما برخی داروخانه‌داران معتقدند که سهمیه ۲۰ تا قوطی شیرخشک برای هر نوزاد منجر به قاچاق و رانت شده است چراکه طبق دستورات متخصص اطفال هر نوزاد باید حداکثر یک قوطی شیر خشک در یک هفته مصرف کند یعنی به صورت کلی هر نوزاد ماهانه به چهار یا پنج قوطی شیر نیاز دارد اما سهمیه در نظر گرفته شده برای هر نوزاد ۲۰ قوطی شیرخشک است. بسیاری از داروخانه‌داران بر این باورند که مازاد شیرخشک‌ها منجر به قاچاق و فروش آن به کشورهای همسایه مانند افغانستان و پاکستان شده است.
طبق گزارش‌های به دست آمده در استان‌های محروم مانند سیستان‌وبلوچستان خانواده‌ها به دلیل فقر با کدملی مادر شیرخشک‌ها را از داروخانه‌ها با یارانه دولتی خریداری و به کشورهای همسایه برای فروش می‌برند. براساس بررسی‌ها هر قوطی شیرخشک از ۱۲۵هزار تومان تا ۱۹۵هزار تومان است اما طبق یارانه دولتی والدین باید حدود ۶۰درصد آن را پرداخت کنند ولی برخی افراد این شیرخشک‌ها را در افغانستان به قیمت ۶۰۰هزار تومان می‌فروشند. در نهایت شاید یکی از دلایل کمبود همیشگی شیرخشک همین امر باشد.
شیرخشک‌های رژیمی و خاص نیست
دکتر بهمن صبور، رییس انجمن داروسازان تهران با اشاره به اینکه شیرخشک رگولار در داروخانه‌ها وجود دارد اما شیرخشک‌های شیرخشک آپتامیل که رژیمی و خاص هستند در بسیاری از داروخانه‌ها دچار کمبود شده‌ایم به «جهان‌صنعت» گفت: به نظرم یکی از دلایل مهم کمبود شیرخشک در کشور، عدم واریز به موقعه یارانه شیرخشک به داروخانه‌هاست. این در حالی است که سازمان‌های مربوطه از دی ماه سال گذشته تاکنون هیچ پرداختی بابت یارانه شیر خشک به داروخانه‌ها ندادند. با اینکه کارخانه‌ها ۷۵میلیون شیرخشک تولید کردند اما گاه به دلیل ضرورت خرید نقدی یا به همراه چک یک ماهه از شرکت‌های توزیع، داروخانه‌دارانی که یارانه شیرخشک را از دولت دریافت نکردند، دیگر توانایی تهیه آن را ندارند. در نهایت تاخیر بیمه سلامت در پرداخت به داروخانه‌ها و افزایش تعداد داروخانه‌ها طی سال‌های اخیر از علل اصلی کمبود عرضه شیرخشک محسوب می‌شود. وی افزود: قرار بود پایان هر ماه پرداختی‌ها به داروخانه‌ها صورت گیرد اما در حال حاضر چهار ماهه که هیچ پرداختی صورت نگرفته است. در چنین شرایطی حدود ۲۵درصد داروخانه‌داران توانایی خرید شیرخشک را ندارند، همین امر منجر به کمبود در برخی شهرها و حتی مناطق مختلف شهر می‌شود. اگر یارانه شیرخشک مستقیما به حساب مادر واریز شود نه‌تنها داروخانه‌داران دچار کمبود نقدینگی می‌شوند بلکه از قاچاق آن هم جلوگیری می‌شود. پیشنهاد انجمن داروسازان این است که یارانه شیرخشک مستقیما به حساب مادر واریز شود و سازمان غذا و دارو باید سازوکار این امر مهم را فراهم کند.
رییس انجمن داروسازان تهران با اشاره به اینکه قیمت شیرخشک یک‌پنجم کشورهای همسایه است، بیان کرد: قیمت شیرخشک توسط بیمه سلامت پایین نگه داشته می‌شود که این امر منجر به قاچاق معکوس و مصرف بی‌رویه شده است. گفتنی است قیمت هر قوطی حدود ۱۳۰ تا ۲۰۰هزارتومان است که تقریبا ۵۰درصد آن توسط بیمه سلامت پرداخت می‌شود در حالی که پرداخت پول توسط بیمه سلامت باید حذف شود و یارانه مستقیم به خانوارها پرداخت شود بنابراین با توجه به ارزان بودن قیمت شیرخشک در کشور شاهد مصرف بی‌رویه خانوار، قاچاق و هدایت شیرخشک به سمت صنایع هستیم که این امر منجر به هدررفت ارز می‌شود. دکتر صبور در پایان تذکر داد: شیرخشک در داروخانه‌ها وجود دارد اما شیر خشک آپتامیل که رژیمی و خاص است، در برخی از مناطق شرکت توزیع نکرده است بنابراین به نظرم در قدم اول مسوولان مربوطه باید یارانه شیر خشک را به فاصله یک ماه تنها به حساب مادر واریز کنند، در چنین شرایطی مشکلات پرداختی داروخانه‌ها نیز حل می‌شود. اگر چنین اقدامی صورت نگرفت، حداقل تعداد شیرخشک یارانه‌ای را منطقی کنند، همچنین قیمت شیرخشک‌های ۳ را که برای کودک بالای یک‌سال است، آزاد کنند. اولویت توزیع شیرخشک باید برای نوزدان صفر تا شش‌ماه و شش‌ماه تا یک‌سال باشد. در چنین شرایطی مشکل کمبود شیرخشک‌ها با توجه به تولید منظم شرکت‌ها حل می‌شود.
