تنهایی زلنسکی
جهان صنعت – شواهد و تحولات درخصوص جنگ اوکراین بهگونهای درحال رقمخوردن است که بهنظر میرسد این کشور بههمراه حامیان اروپایی خود اکنون درحال نبرد همزمان با روسیه و ایالاتمتحده هستند زیرا دیدار و مذاکرات مهم ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهور اوکراین درحالی این هفته با رهبران آلمان، فرانسه و انگلیس در لندن برگزار شد که قرار بود اوکراینیها پاسخ خود به طرح پیشنهادی ایالاتمتحده برای صلح را نهایی کرده و به واشنگتن ارسال کنند اما سهشنبه شب زلنسکی پس از دیدارش با رهبران سهقدرت اروپایی به خبرنگاران گفت که در سطح مشاوران مشغول کار روی این طرح هستیم و هنوز نسخه بازنویسیشده به واشنگتن ارسال نشده است. زلنسکی همچنین تاکید کرده این سند زمانی اجرایی میشود که آتشبس اجرایی شده و جنگ تمام شود.
براساس گزارشی که دویچهوله دراینخصوص منتشر کرده، نخستین خوانش از طرح صلح پیشنهادی ازسوی آمریکا که در اواخر نوامبر به اوکراین ارائه شد با انتقادات دولت کییف و همچنین اتحادیه اروپا روبهرو شده که معتقد بودند در این طرح بیش از همه مطالبات مسکو برای پایان جنگ در اوکراین منظور شده است. در پیشنویس اولیه طرح صلح آمریکا دولت اوکراین باید از دونتسک و لوهانسک که مجموعا منطقه دونباس را تشکیل میدهند صرف نظر میکرد.
علاوهبراین حالا فشار مضاعفی روی زلنسکی ازسوی ایالاتمتحده وارد خواهد شد که به گفته ناظران در شرایط جنگی امری نامعقول برای اوکراین و شخص زلنسکی محسوب میشود. قضیه از این قرار است که اوکراین را تحت فشار قرار داده تا انتخاباتی تازه برگزار کند و مدعی شده که این کشور اکنون در موقعیتی قرار گرفته که دیگر دموکراسی نیست. این موضوع درحالی اهمیت دارد که روسیه نیز بارها این مساله را عنوان کرده و تاکید داشته زلنسکی باتوجه به گذشتن از موعد ریاستجمهوریاش مشروعیت قانونی ندارد.
با این حال زلنسکی شامگاه سهشنبه در گفتوگو با خبرنگاران بهخواست ترامپ درمورد برگزاری انتخابات واکنش نشان داده و گفت درصورتی که شرایط لازم فراهم شود برای انجام چنین امری آمادگی دارد.
او در این مورد تصریح کرد که برای برگزاری انتخابات در شرایط و وضعیت جنگی باید دو شرط محقق شوند: یکی فراهم کردن پایهای حقوقی و قانونی و دیگر حفظ امنیت. زلنسکی افزود که اگر این دو شرط تحقق یابد میتواند از پارلمان بخواهد که پیشنهادهایی در ارتباط با تغییر قانون اساسی ارائه دهد چراکه برگزاری انتخابات تحت قوانین فعلی مربوط به وضعیت جنگی ممکن نیست.
درچنینشرایطی و درحالیکه مطابق با گزارشهای منتشرشده کییف از سوی ایالاتمتحده شدیدا تحتفشار قرار گرفته تا با طرح ۲۸مادهای ترامپ موافقت کند یک بحران دیگر نیز میان ایالاتمتحده و اروپا شکل گرفته؛ امری که هر چند از چندین ماه قبل کلید خورده اما حالا بهنظر میرسد که ابعاد جدیدی پیدا کرده است.
بحران بر سر داراییهای روسیه
در همین رابطه مجله اکونومیست گزارش داده که لندن درحالی این هفته میزبان نشست مهم رهبران سهکشور اروپایی با زلنسکی بود که مهمترین تصمیمهای این هفته درباره آینده اوکراین در بروکسل اتخاذ میشود آنهم نه از آن حیث که مقر نهادهای اتحادیه اروپا بوده بلکه به این دلیل که پایتخت بلژیک است.
در ۳دسامبر کمیسیون اروپا از طرح دیرهنگام خود برای استفاده از داراییهای مسدودشده روسیه(حدود ۲۱۰میلیارد یورو در اروپا) رونمایی کرد تا پشتوانه وامی برای اوکراین قرار گیرد؛ وامی که در ابتدا ۹۰میلیارد یورو خواهد بود و شاید بعدا بسیار بیشتر شود تا به کییف امکان دهد دولت و ماشین جنگی خود را برای دستکم چندسال آینده تامین مالی کند. حال بلژیک که بخش عمده این داراییها در آن نگهداری میشود از ابتدا بهشدت با این طرح مخالفت کرده و طی هفتههای اخیر مخالفتش شدیدتر نیز شده است. اینکه اوکراین این وام را دریافت کند عمدتا به قانعکردن بلژیک توسط کشورهای بزرگ اتحادیه اروپا بستگی دارد؛ موضوعی که بهسرعت به نوعی «نبرد درونی بروکسل» تبدیل شده است.
هنوز مشخص نیست چه چیزی میتواند نظر بارت دِوِوِر، نخستوزیر بلژیک را تغییر دهد. نگرانی اصلی او این است که کشور کوچک او درنهایت مجبور شود ۱۸۵میلیاردیورو داراییهای روسیه که اکنون در موسسه تسویه مالی یوروکلیر مستقر در بلژیک نگهداری میشود را درصورت مطالبه روسیه پس از رفع تحریمها بازپرداخت کند. اتحادیه اروپا میگوید طرح پیشنهادیاش مانع از این مشکل میشود. درواقع ایده هوشمندانه اتحادیه اروپا این است که روسیه درنهایت برای رفع تحریمها مجبور میشود همین داراییها را بهعنوان غرامت پس از جنگ به اوکراین بپردازد اما دِوِوِر نگران است که یکی از کشورهای عضو اتحادیه(شاید مجارستان که رویکردی نزدیک به روسیه داشته) ادامه تحریمها را وتو کند.
ازسوی دیگر گفته میشود آمریکا نیز فعالانه در حال لابی علیه این طرح است و استدلال میکند که بازگرداندن داراییها باید بهعنوان مشوقی برای روسیه در مسیر توافق صلح استفاده شود. بنابراین کارشناسان معتقدند اگر اروپا بهزودی نتواند این مشکل را حل کند اوکراین با بحران نقدینگی واقعی مواجه خواهد شد. علاوه بر این چنین اقدامی به آزمونی جدی برای اراده اروپا نیز تبدیل شده است.
شکاف فراآتلانتیکی
همزمان با این شکافهای علنی انتشار راهبرد امنیت ملی جدید آمریکا در روز جمعه نیز به اختلافات میان واشنگتن و اروپا دامن زده بهطوریکه یک دیپلمات اروپایی درخصوص این سند امنیت ملی گفته که محتوای آن کوبیدن اتحادیه اروپاست. به گزارش یورونیوز، ایالتمتحده در چارچوب استراتژی امنیت ملی جدید خود به اتحادیه اروپا هشدار داد که این بلوک باید در طیف وسیعی از موضوعات مسیر خود را تغییر دهد یا با خطر حذف تمدن روبهرو شود. آنهم در شرایطی که دولت ترامپ از جایگاه بینالمللی اروپا گرفته تا مسائل کاملا حاکمیتی و داخلی مانند مهاجرت و مقررات شدیدتر از همیشه به اتحادیه اروپا تاخته و اکنون سوال اروپاییها اکنون این بوده که آیا واشنگتن همچنان یک متحد واقعی است یا خیر؟ درواقع کمپین انتقادات زمانی جهانی شد که ایلان ماسک، ثروتمندترین مرد جهان و مالک پلتفرم ایکس نیز به مقامات اروپایی بهدلیل جریمهای که برای نقض قوانین دیجیتال صادر شده بود حمله کرده و پیشنهاد داد که اتحادیه اروپا منحل شود. ماسک با کمیسر خواندن رهبران اتحادیه اروپا اعلام کرد که این بلوک دیگر یک دموکراسی نیست. دونالد ترامپ نیز روز دوشنبه همان سخنان را تکرار کرد و گفت که جریمه کمیسیون اشتباه بوده و اروپا در مسیر بدی قرار دارد. در همین راستا یک دیپلمات اروپایی به یورونیوز میگوید که اظهارات مطرح شده از سوی ایالاتمتحده بیشتر شبیه دخالت در سیاست داخلی است تا موضوع امنیت ملی. بنابراین برخی از تحلیلگران معتقدند اتحادیه اروپا روی لبه تیغ حرکت میکند زیرا از یکسو لزوم درگیرنگهداشتن ایالاتمتحده در این برهه حساس برای این اتحادیه باتوجه به آینده اوکراین مطرح است و ازسوی دیگر حق حاکمیت اتحادیه اروپا برای تعیین قوانین و اجرای سیاستهای خود وجود دارد.
آنچه به پیچیدگیهای ماجرا میافزاید ناهماهنگی و اختلاف نظرهایی بوده که در این بلوک درحال ظهور است. یعنی درحالیکه اکثر مردم از لحن دولت ترامپ آزرده خاطر هستند هنوز هیچ نشانهای از یکپاسخ واحد وجود ندارد.
