تنظیم‌گری یا مداخله‌گری؟
جهان صنعت– بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای به‌عنوان نهاد متولی سیاستگذاری و نظارت بر صنعت بازی‌های دیجیتال در ایران، در سال‌های اخیر با چالش‌های پیچیده‌ای در حوزه قانونگذاری روبه‌رو بوده است؛ چالش‌هایی که نه‌تنها فرآیند توسعه و بومی‌سازی بازی‌ها را با اختلال مواجه کرده بلکه نقش بنیاد را در تنظیم‌گری این صنعت نوپا تضعیف کرده‌اند. نبود قانون جامع و به‌روز برای صنعت بازی، تداخل وظایف با نهادهای دیگر نظیر ساترا و وزارت ارشاد و ابهام در صلاحیت نهاد ناظر، از مهم‌ترین موانع شکل‌گیری چارچوب‌های حقوقی کارآمد هستند. در کنار این، سرعت تحولات فناوری و تنوع ژانرها و پلتفرم‌های نوظهور، روند تدوین مقررات را با تاخیر و ناهم‌خوانی مواجه کرده است. از سوی دیگر، فاصله‌گرفتن از الگوهای بین‌المللی در زمینه حمایت از حقوق مالکیت فکری، رده‌بندی سنی و آزادی بیان، چالش‌های قانونی را دوچندان کرده است. به‌نظر می‌رسد بازنگری در ساختار حقوقی بنیاد و تدوین قوانین همگام با زیست‌بوم دیجیتال، ضرورتی انکارناپذیر برای حفظ سهم ایران در بازار جهانی بازی‌های رایانه‌ای باشد.
در همین راستا مدیرعامل و اعضای هیات‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در دیدار با یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی به مهم‌ترین مسائل و دغدغه‌های جاری بنیاد پرداختند. محمد حاجی‌میرزایی در جلسه‌ای که با حضور نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی و معاونان بنیاد برگزار شد با اشاره روند مصرف بازی در ایران از نظر تعداد بازیکنان و سرانه مصرف آن گفت: بازی‌های ویدئویی جزو بااثرترین و پرمخاطب‌ترین رسانه‌های فرهنگی کشور محسوب می‌شود. بازی‌های ویدئویی ظرفیت بسیار خوبی برای فرهنگسازی با تکیه بر طراحی و ساخت بازی‌های ترویجی با رویکرد انتقال پیام دارد. این امر از یک‌سو به رفع مساله مورد نظر کمک می‌کند و از سوی دیگر هرقدر سرانه مصرف بازی‌های داخلی بیشتر شود، از آسیب‌های احتمالی بازی‌های خارجی تا حدود زیادی پیشگیری می‌کند. او همچنین در معرفی کارکردهای بازی‌های جدّی به عنوان شاخه‌ای از بازی‌های ویدئویی، اظهار کرد: بازی‌های جدّی در کنار کارکرد سرگرمی، کارکردهای آموزشی، ترویجی، درمانی و… را دنبال می‌کنند. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای طی سال‌های گذشته برگزارکننده رویدادی تخصصی با عنوان جایزه بازی‌های جدی (سیگپ) با مشارکت مراکز دانشگاهی و دیگر دستگاه‌ها و نهادهای حاکمیتی بوده است. موضوعی که در این حوزه مغفول مانده و با توجه به شرایط امروز کشور لزوم آن بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود، مساله صرفه‌جویی در مصرف انرژی و اصلاح الگوی مصرف است. او تصریح کرد: بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تمایل دارد با تکیه بر ظرفیت بازی‌های جدی بتواند در این بخش نقشی موثر و اثربخش ایفا کند. موضوع فرهنگسازی مصرف بهینه انرژی از طریق بازی‌وار‌سازی با استفاده از ظرفیت بازی‌های رایانه‌ای می‌تواند یکی از رویکردهای رویداد بازی‌های جدی قرار گیرد. این موضوع می‌تواند به اصلاح الگوی مصرف کمک کند. بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از سال‌های گذشته سازوکار مشخصی برای برگزاری رویداد بازی‌های جدی دارد. بعد از طرح مساله و انتشار فراخوان آن برای بازی‌سازان و پژوهشگران و دانشجویان حوزه مطالعات بازی و طی روند انتخاب و داوری بازی‌های ارسالی، مسیر حمایتی مشخصی در قالب ساختار همگرا برای توسعه و تجاری‌سازی بازی برتر این رویداد وجود دارد.
در ادامه این نشست زینب قیصری نماینده تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس در مجلس شورای اسلامی ضمن آشنایی با جایگاه صنعت بازی‌های ویدئویی در کشور و نقش این بنیاد در حمایت، توسعه، رگولاتوری و آموزش، راهکارها و پیشنهاداتی در خصوص مسیرهای همکاری و تعامل این بنیاد با کمیسیون‌های مختلف مجلس شورای اسلامی ارائه داد. او با تاکید بر لزوم تبیین جایگاه صنعت بازی‌های ویدئویی در ایران و نقش آن در تولید ناخالص داخلی (GDP) برای نمایندگان مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: باید بستر استفاده از ظرفیت بازی‌های رایانه‌ای در کمیسیون‌های مختلف از جمله صنایع و معادن و کمیسیون ویژه جهش تولید به خوبی تبیین شود چراکه دیدگاه نمایندگان در مجلس به صنعت بازی این نیست که می‌تواند برای کشور ارزآوری داشته باشد.
مشکلی به‌نام نبود الزام قانونی
در ادامه محمدصادق افراسیابی معاون راهبردی و عضو هیات‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز در این نشست با اشاره به نقش رگولاتوری بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در صنعت بازی کشور، گفت: در بخش رگولاتوری بنیاد با مشکل قانونگذاری مواجه است و نبود قانون، سایر دستگاه‌ها را ملزم به رعایت رویکردهای موردنظر بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در حوزه سیاستگذاری نمی‌کند. او افزود: به‌عنوان مثال بنیاد با طراحی نظام رده سنی بازی‌های رایانه‌ای (اسرا) سعی کرده تا با رده‌بندی بازی‌ها، خانواده‌ها را نسبت به انتخاب بازی مناسب برای فرزندان ترغیب کند اما این موضوع از سوی سکوهای عرضه‌کننده بازی در کشور رعایت نمی‌شود. مساله این است که چون قوانین ما مصوب مجلس شورای اسلامی نیست در عمل الزام‌آور نیست و اجرایی نمی‌شود. بنیاد در خصوص بازی‌های رایانه‌ای مصوبات بسیار خوبی در شورای عالی انقلاب فرهنگی و شورای عالی فضای مجازی دارد اما چون مصوبه مجلس نیست بنابراین الزام اجرایی به‌وجود نمی‌آورد. افراسیابی ادامه داد: در برنامه قانون بودجه سال۱۴۰۴ کل کشور تصریح شده که مسوولیت صدور مجوز واردات کنسول با بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای است. در این قانون ذکر شده که از محل افزایش ۲درصدی تعرفه واردات کنسول، بودجه‌ای ایجاد می‌شود که این بودجه برای حمایت از بازی‌های رایانه‌ای میان ۵ دستگاه تقسیم می‌شود. نکته اینجاست که بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در میان این ۵دستگاه نیست.
رفع مسائل دستگاه‌های حاکمیتی از طریق بازی‌های جدّی
در ادامه فرزانه شریفی مشاور مدیرعامل در حوزه پژوهش و عضو هیات‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نیز ضمن ارائه گزارشی از آخرین پیمایش ملی و جهانی صنعت بازی در جهان و ایران گفت: صنعت بازی‌های رایانه‌ای در عصر حاضر به یکی از مهم‌ترین و پویاترین بخش‌های اقتصاد و فرهنگ جهانی تبدیل شده است. او اظهار کرد: این صنعت نه‌تنها سرگرمی و تفریح را برای میلیاردها نفر در سراسر جهان فراهم می‌آوردبلکه با ایجاد فرصت‌های شغلی، توسعه فناوری‌های نوین و تاثیرگذاری بر اقتصاد دیجیتال، نقش بسزایی در رشد و تحول جوامع ایفا می‌کند. این عضو هیات‌مدیره بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در تبیین جایگاه بازی‌های جدی در ایران، گفت: بازی‌های جدی از سال۱۳۹۵ بسیار مورد توجه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و مراکز دانشگاهی کشور قرار گرفت. این بازی‌ها از مکانیزم سرگرمی برای انتقال مفاهیمی خاص در حوزه‌های آموزشی، بهداشتی، درمانی و … و معطوف به حل مساله هستند. در ایران نیز نهادهای مختلف برای حل مساله مورد نظرشان سراغ سفارش و ساخت این بازی‌های رفته‌اند. او افزود: طراحی، ساخت و اتصال بازی‌های جدی به صنعت بازی کشور روندی است که به‌طور جدی توسط بنیاد طی ۱۰ سال اخیر مورد حمایت قرار گرفته است. با این رویکرد و با توجه به مساله مهم مصرف انرژی در کشور، مساله رویداد جایزه بازی‌های جدی در سال۱۴۰۴ می‌تواند موضوع انرژی باشد.
