22 - 02 - 2024
تلویزیون با تمسخر معلولان برنامه میسازد!
چند روز پیش یک تصویر یک دقیقهای از برنامه تلویزیونی «بگو بخند» قدری قابل تاملبرانگیز از قاب صداوسیما منتشر شد؛ کمدین جوانی برای اجرای استندآپ کمدی ظاهر معلول به خود میگیرد. این تصویر بازتابهای مختلفی در فضای مجازی به دنبال داشت. بیشترین انتقادها در کپشنها به چشم میخورد، «تمسخر و نگرش تحقیرآمیز به افراد دارای معلولیت» یا خیلی از عبارات دیگر که شبیه به همین عبارت هستند. البته گروهی هم اینطور میگویند که طنازی و اجرای کمدی حد و مرز ندارد و میتواند روزی با شغلی، روزی با اقشار و قومیتی و روزی هم با صنوف و دیگر بخشها این شوخی اتفاق بیفتد، اما به معنای تمسخر نیست. برنامه «بگو بخند» درباره حواشی اخیر اطلاعیهای صادر کرد که در این اطلاعیه آمده است: «در پی حاشیهسازی ایجادشده به وسیله یک ویدئو تقطیع شده از برنامه درخصوص اجرای هفته گذشته یکی از گروههای نمایشی، به اطلاع مخاطبان میرساند که نمایش مربوطه هیچ ارتباطی با معلولین نداشته و بازیگران در تلاش برای ایفای نقش متکدیانی که خودشان را به تمارض میزنند، بودند. این برنامه همواره جایگاه ویژهای برای کمتوانان جسمی و حرکتی قائل بوده است. بگو بخند تنها برنامهای در تلویزیون است که با اختصاص دادن بخش کمدی نشسته در برنامه، بنیانگذار حضور این افراد در تلویزیون و رقابت در کنار دیگر شرکتکنندگان بوده است.»
تبلیغات آزاردهنده، وقتنشناسی و آگهی بازرگانی تلویزیون برای رادیو!
تعداد قابل توجهی از تماشاگران این برنامه به این افراد اختصاص دارد. پرواضح است که این اقدام اخیر، تنها یک فضاسازی غیرحرفهای از سوی برخی رسانهها برای تحتالشعاع قرار دادن یک برنامه موفق در جذب و رضایت مخاطب است که البته این امر منجر به پیوند عمیقتر میان مخاطب و برنامه خواهد شد. در پایان اگر بر اثر سوءتفاهم شکلگرفته از این برنامه بخشی از جامعه و خصوصا معلولین عزیز کشور متاثر شدهاند، سر تعظیم و عذرخواهی فرود میآوریم.»
در این اطلاعیه صادر شده، اما آنچه لازم است به آن توجه شود این است که طنازی و اجرای یک کمدی باید طوری پیش برود که باعث تمسخر کسی یا گروهی نشود. نکتهای که بارها سازندگان سریالهای قومیتی همچون «نونخ» یا «پایتخت» مطرح میکردند این بود که لهجه و گویش را طوری ادا میکنیم که به قشر و قومیتی برنخورد. ناگفته نماند در همین راستا سریالهایی هم بودند که نتوانستند این فضا را درست پیش ببرند و بعضا با چالشهایی همراه شدند.
در این میان انتقاداتی نسبت به برخورد رسانه با معلولان وارد شده است، مثلا زمانی که سرنوشت آدم بدها در برخی سریالها به معلولیت منتج شده است. زیور «آوای باران»، انیس «ستایش» و فرزانه «کیمیا»، ازجمله شخصیتهای منفی شناخته شدهای هستند که با انتقاداتی همراه شدند، چراکه جزای اعمال بدشان در زندگی را با معلولیت در دوران میانسالی و پیری دادهاند و متاسفانه تصویر نهچندان مناسبی از معلولیت جسمی را به نمایش گذاشتهاند.
این کار ناخواسته فرهنگ غلط و نادرستی را جا میانداخت؛ فرهنگی که به بیننده القا میکند هرکس که دچار معلولیت میشود تاوان بدیها و ظلم و ستمهایی بوده که به مردم کرده و اکنون با معلولیت دچار عقوبت الهی شده است. در این بار در برنامه طنز «بگو بخند» که البته توانسته در میان کاهش مخاطب فعلی تلویزیون، توجه بیننده را به خودش جلب کند، چنین اتفاقی میافتد. در اطلاعیه عذرخواهی برنامه اینطور آمده که کمدین قصد داشته نقش متکدیانی که به معلولیت تمارض میکنند را نشان دهد، اما اجرای آن طوری جلوه داده شده که ظاهر دیگری را به مخاطب نشان میدهد؛ گویی معلولیت را مورد تمسخر قرار میدهد.پیش از این نیز چنین شوخیهایی را شاهد بودیم که سوءتفاهم ایجاد کردند، همچون قسمتی از برنامه «جوکر» در شبکه نمایش خانگی که دو نفر از شرکتکنندگان برای خنداندن رقبا، حالت معلولیت به خود میگیرند که این اقدام باعث شد کمپین معلولان در توئیتر به آن واکنش نشان دهند. ماجرا چه بود: «دو نفر از شرکتکنندگان حاضر در برنامه برای خنداندن سایرین، نمایشی در حالت معلولیت جسمی اجرا کردند تا مایه خنده دیگر شرکتکنندگان شود که با دلخوری بخشی از جامعه معلولان کشور همراه شد.»اگرچه عوامل این برنامه هم عذرخواهی کردند، اما میتوان با رفتارسازی و فرهنگسازی درست در ساخت آثار نمایشی طنز چه برنامه و چه سریال، کمتر شاهد بیانیه دادن و عذرخواهی کردن باشیم. معلولان، ناشنوایان و روشندلان عزیز از جایگاه ویژهای برخوردارند و امیدواریم برای خنداندن مردم در برنامهها و سریالها باعث نشویم کسی یا کسانی آزردهخاطر شوند، چراکه هنوز در بعضی برنامههای طنز برای به زور خنداندن بیننده، معلولیت را مسخره میکنند یا در بعضی سریالها میگویند «مگر چلاغی؟!» یا «مگر کوری؟!» یا هنرپیشه دستش را به حالت کج میگیرد و میگوید «مگر خودم اینجوری هستم؟!» این الفاظ به بیننده القا میکند که اینطور حرف بزند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد