تلفنهمراه؛ دروازه نفوذ سایبری!
جهانصنعت– گسترش کلاهبرداریهای دیجیتالی و ارسال لینکهای آلوده در فضایمجازی به پدیدهای تبدیل شده که دیگر نمیتوان آن را یکتهدید حاشیهای یا مقطعی دانست بلکه با یکبحران خاموش اما فراگیر روبهرو هستیم که هر روز دامنه آن وسیعتر میشود و قربانیان بیشتری را درگیر میکند. دردنیاییکه تلفن همراه از یکابزار ارتباطی ساده به بخشی جداییناپذیر از زندگی شخصی، کاری و اجتماعی انسان تبدیل شده طبیعی است که حجم عظیمی از اطلاعات حساس از عکسها و پیامهای شخصی گرفته تا اطلاعات بانکی، کاری و هویتی در همیندستگاه کوچک ذخیره شود. همینتمرکز اطلاعات تلفن همراه و بهطور کلی ابزارهای دیجیتال را به هدفی جذاب برای مجرمان سایبری تبدیل کرده است؛ مجرمانی که با روشهایی روزبهروز پیچیدهتر کاربران را بهدام میاندازند بیآنکه بسیاری از قربانیان حتی متوجه شوند چهزمانی و چگونه اطلاعاتشان به سرقت رفته است. مساله امنیت دادهها دیگر یکموضوع تخصصی محدود به کارشناسان فناوری اطلاعات نیست بلکه به دغدغهای عمومی تبدیل شده که هرکاربر فضایمجازی باید درک درستی از آن داشته باشد. بااینحال واقعیت تلخ این است که سطح آگاهی عمومی در این حوزه همچنان پایین است و بسیاری از کاربران ناخواسته و از روی بیاطلاعی دروازههای نفوذ را بهروی مهاجمان باز میکنند. کلیک روی یکلینک ناشناس، نصب یکاپلیکیشن ظاهرا کاربردی اما آلوده یا اعتماد به یکپیامک جعلی که با لحنی رسمی و قانعکننده ارسال شده میتواند آغاز زنجیرهای از خسارتهای مالی و اعتباری باشد که جبران آنها گاهی غیرممکن است. کلاهبرداران دیجیتال بهخوبی از روانشناسی کاربران آگاهند و میدانند چگونه با ایجاد حس فوریت، ترس یا طمع فرد را وادار به تصمیمگیری سریع و بدون فکر کنند. پیامهایی با مضمون «حساب شما مسدود خواهد شد»، «برنده جایزه شدید» یا «اطلاعات شما ناقص است» تنها نمونههایی از تلههایی هستند که هر روز هزاراننفر را گرفتار میکنند.
دراینمیان نقش شرکتها و نهادهای ارائهدهنده خدمات دیجیتال نیز بسیار پررنگ است. کوتاهی در افزایش سطح امنیت سایبری، بهروزرسانی نکردن زیرساختها و بیتوجهی به آموزش کاربران عملا راه را برای گسترش حملات هموار میکند. ازسوی دیگر وجود فیلترینگ و محدودیتهای دسترسی کاربران را بهسمت استفاده از ابزارها و اپلیکیشنهای غیررسمی و ناامن سوق میدهد؛ ابزارهایی که اغلب بدون نظارت و استانداردهای امنیتی لازم توسعه یافتند و میتوانند حامل بدافزارها و درهای پشتی باشند. این چرخه معیوب باعث میشود کاربر ناخواسته و صرفا برای دسترسی به یکسرویس ساده امنیت اطلاعات خود را بهخطر بیندازد. درچنینشرایطی نمیتوان تمام مسوولیت را بر دوش کاربران گذاشت اما نمیشود از نقش آگاهی فردی نیز چشمپوشی کرد. آنچه بیش از همه نگرانکننده بوده کمرنگبودن گفتوگوی جدی و مستمر ازسوی مسوولان درباره امنیت دیجیتال است. اطلاعرسانیها اغلب مقطعی، پراکنده و بدون برنامهریزی بلندمدت انجام میشود و کمتر شاهد کمپینهای آموزشی فراگیر و هدفمند هستیم که بتواند سطح سواد دیجیتال جامعه را ارتقا دهد. کاربر باید بداند که امنیت اطلاعاتش یک موضوع لوکس یا تجملی نبوده بلکه ضرورتی همسطح با امنیت فیزیکی زندگی روزمره است. همانطور که هیچکس خودروی شخصیاش را بدون قفل در خیابان رها نمیکند نباید تلفن همراه و حسابهای دیجیتالی خود را نیز بدون تدابیر امنیتی مناسب در معرض خطر قرار دهد. این تشبیه شاید ساده بهنظر برسد اما عمق ماجرا را بهخوبی نشان میدهد: بیتوجهی به امنیت دیجیتال دقیقا همان اندازه خطرناک است و میتواند پیامدهای جدی و بعضا جبرانناپذیر داشته باشد.
امروز امنیت دیجیتال دیگر تنها به نصب یکآنتیویروس یا انتخاب یکرمز عبور قوی محدود نمیشود. این مفهوم شامل مجموعهای از رفتارها، آگاهیها و تصمیمهای آگاهانه است که کاربر در تعامل روزمره با فناوری اتخاذ میکند. از دقت در منبع دانلود اپلیکیشنها گرفته تا بررسی مجوزهایی که یکبرنامه درخواست میکند، از بیاعتنایی به پیامکها و لینکهای مشکوک تا استفاده از احراز هویت دومرحلهای همگی حلقههایی از زنجیره امنیت هستند که ضعف در هرکدام میتواند کل سیستم را آسیبپذیر کند. نکته مهم اینجاست که مجرمان سایبری معمولا بهدنبال پیچیدهترین راه نفوذ نیستند بلکه آنها سادهترین و کمهزینهترین مسیر را انتخاب میکنند و این مسیر اغلب از بیدقتی کاربران میگذرد. اگر بخواهیم با موج روبهرشد کلاهبرداریهای دیجیتالی مقابله کنیم نیازمند یکنگاه جامع و چندلایه هستیم؛ نگاهی که هم نقش نهادهای مسوول و شرکتها را جدی بگیرد و هم بر افزایش آگاهی و مسوولیتپذیری کاربران تاکید کند. امنیت دیجیتال یک پروژه کوتاهمدت نبوده بلکه فرآیندی مداوم است که باید همگام با پیشرفت فناوری بهروزرسانی شود. تا زمانی که این واقعیت را نپذیریم که هرکاربر اولین خط دفاعی دربرابر حملات سایبری است نمیتوان انتظار داشت که وضعیت بهبود یابد. ضروری است همانطور که برای حفظ داراییهای فیزیکی خود حساسیت به خرج میدهیم برای حفاظت از داراییهای دیجیتالمان نیز به همان اندازه و حتی بیشتر هوشیار و مسوول باشیم زیرا دردنیای امروز ارزش اطلاعات گاهی از هردارایی ملموسی بیشتر است و یکغفلت کوچک میتواند بهای سنگینی بهدنبال داشته باشد.
