17 - 11 - 2019
تقابل آمار با واقعیت
صفیه رضایی- در حالی مرکز آمار به تازگی آماری از کاهش تورم فصلی و نقطه به نقطه بخش معدن منتشر کرده است که کارشناسان حوزه معدن و صنایع معدنی آن را برای فعالان این عرصه قابل لمس نمیدانند. بر اساس گزارش مرکز آمار تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن نسبت به فصل تابستان ١٣٩٨ به ۵/۳ درصد رسیده که در مقایسه با فصل بهار ١٣٩٨، ۴/۱۳ واحد درصد روند کاهشی را نشان میدهد. کارشناسان و فعالان عرصه معدنی معتقدند این رویکرد هرچند به دلیل ثبات ارزی است که دولت به دنبال آن بوده اما آنچنان که باید و شاید نتوانسته تولیدکننده را اقناع کند چراکه هزینههای تولید در بخش معدن بالاتر رفته و این افزایش به تعطیلی و ورشکستگی برخی معادن نیز منجر شده است تا جایی که نبود سودآوری را در بخش معدن تشدید کرده است. از این رو به اعتقاد کارشناسان تحولات ناچیز در شاخص تورم نقطه به نقطه و فصلی، نمونه مناسبی برای سنجش میزان موفقیت در بخشهای تولید و صادرات نخواهد بود. کارشناسان معتقدند افزایش هزینههای تولید باعث شده فعالان عرصه معدنی نتوانند کاهش تورم فصلی را احساس کنند.
تکانههای نامحسوس
در گزارش مرکز آمار آمده است: «تغییرات شاخص نرخ تولیدکننده بخش معدن نسبت به فصل قبل (تورم فصلی) در فصل تابستان ١٣٩٨ به ۵/۳ درصد رسید که در مقایسه با همین اطلاع در فصل بهار ۴/۱۳ واحد درصد کاهش دارد. در این رابطه بررسی تورم فصلی مربوط به گروههای مختلف نشان میدهد این تورم در استخراج زغال سنگ معادل ۳/۱- درصد، استخراج کانیهای فلزی ۵/۳ درصد و استخراج سایر معادن ۹/۵ درصد است. تورم فصلی هر سه گروه عمده استخراج معادن در حال بهرهبرداری کشور در مقایسه با فصل بهار امسال کاهش داشته است.»
بهادر احرامیان، نایب رییس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران با تایید کاهش تورم فصلی در بخش معدن در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: معدن و صنایع معدنی مانند دیگر بازارهای کشور تابع نوسانات ارزی است تا جایی که التهاب ارزی در سه سال گذشته از اواخر ۹۶ تا ۹۷ قیمت کالا و خدمات را در این بخش بالا برد. به مرور با در دست گرفتن سیاستگذاریهای ثبات ارزی از جانب سیستم اجرایی کشور میزان تورم حاکم بر این بخش نیز تا حدودی تعدیل شد.
احرامیان بر این نکته تاکید کرد که به هر میزان ثبات ارزی حاکم شود تکانههای کاهشی قابل لمستری در بخش صنایع معدنی نیز حکمفرما میشود تا جایی که این آمار در شاخص تولیدکننده جدیتر گرفته میشود. به تناسب برخورداری این شاخص از کاهش تورم نقطه به نقطه اثر جهشی در گردونه صادرات نیز قابل نمایش است.
کاهش صرفه اقتصادی
نکاتی که احرامیان مورد تاکید قرار داد را مهرداد اکبریان، رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن ایران با اغماض مورد واکاوی قرار داد. وی در گفتوگو با «جهانصنعت» بر این موضوع تاکید کرد که کاهش تورم فصلی و نقطه به نقطه نتوانسته هزینههای تولید را در بخش معدن و صنایع معدنی کاهش دهد تا جایی که اگر این آمار را به فال نیک بگیریم نمیتوانیم از این مساله بگذریم که تورم سالانه حاکم بر اقتصاد که بخش صنعت و معدن را نیز درگیر کرده هزینههای تولید را با روند افزایشی روبهرو کرده است.
اظهارات اکبریان از آن جهت حائز اهمیت است که براساس گزارش مرکز آمار، تغییرات میانگین شاخص کل نرخ تولیدکننده بخش معدن در چهار فصل منتهی به فصل تابستان ١٣٩٨ نسبت به دوره مشابه سال قبل (تورم سالانه) به ۲/۵۹ درصد رسید که نسبت به همین اطلاع در فصل قبل ۳/۰ واحد درصد افزایش نشان میدهد.البته اکبریان معتقد است این روند افزایشی بیشتر است چراکه در عمل سودآوری معادن به واسطه افزایش هزینهها و دستوروارههای صادراتی دولت میزان کمتری را نسبت به آمار ارائه شده نشان میدهد.
وی معتقد است که بخش صنایع معدنی برای عموم مردم قابل باور نیست. از این رو تحولات این بخش مخاطبان خاص خود را دارد. زمانی که مرکز آمار اعدادی را منتشر میکند شاید برای همه افراد قابل لمس نباشد. اما لمس و احساس این اعداد برای تولیدکننده که شاخص اصلی این گزارش آماری است پررنگتر است چراکه غالب هزینههای تولید برای این بخش بالا رفته است. تورم غالب بر مجموع اقتصاد که زنجیره تولید، توزیع و مصرف را شامل میشود چندان زیاد است که چالشهای زیادی را برای معادن به وجود آورده است. به عبارتی آمار میگوید یکدهم از تورم غولپیکری کاسته شده که کمر تولید در صنایع معدنی را شکسته است تا جایی که این چالش به پیکره صادرات کشیده میشود و قیمت تمامشده خود را آنجا نیز نشان میدهد.
به باور اکبریان این آمار به تناسب اینکه برای مردم عادی قابل لمس نیست از جانب فعالان عرصه معدنی نیز تایید نمیشود.
تورم کارشناسینشده!
در بررسیهای آماری چندان به چند و چون اعداد دقیق میشوند که ملزومات کیفی صنعتی و تولیدی رو به فراموشی میرود تا جایی که معلوم نمیشود که بالاخره شاخص تولیدکننده در بخش معدن باید از کاهش غیرقابل محسوس تورم فصلی خوشحال باشد یا بیتفاوت.
مصطفی جهانی، کارشناس معدن در این زمینه معتقد است یکی از اقدامات ضروری بررسی میزان افزایش هزینههای تولید و عوامل تاثیرگذار بر آن است. این روند برای این است که آسیبشناسی محوری از تورم حاکم بر بخش معدن انجام شود. به علاوه اینکه باید به دنبال ایجاد ارزشافزوده و سرمایهگذاری بیشتری در این بخش باشیم که مجموع ساختار اقتصاد باید به تناسب در ردیف اصلاح قرار گیرد.
با توجه به گفتههای بالا میتوان گفت آنچه میتواند شفافیت آماری را در گزارشها اصلاح کند لحاظ تمامی موارد تولید، توزیع و صادرات در بخشهای معدنی و صنعتی است. باید بتوان تصویری دقیق و نمونهوار از شاکله معادن داد و بعد تخمین زد که در یک بخش چه اتفاقاتی افتاده است. دیگر اینکه مقیاس داوری در بخشهای تولیدی و صنعتی مربوط به هزینهها و تامین مالی است. اگر نتوان این دو رویکرد را محاسبه کرد تمامی آمارهای مربوط به کاهش و افزایش با شک روبهرو میشود نظیر کاهش تورم نقطه به نقطه کالاهای اساسی در جامعه که مردم آن را احساس نمیکنند چراکه هزینههای جانبی مردم بیشتر از کاهش عددی روی نمودار است. به علاوه اینکه تورم در اقتصاد مختصات روانی و کیفی نیز دارد و تاریخ آن تا مدتها در ذهن میماند. حالا دولت در این میان سعی در ثبات ارزی نیز داشته باشد نمیتواند غلبه هزینههای سرسامآور ناشی از یک دوره پرالتهاب تورمی را از بین ببرد. اینگونه است که با شک به آمار نگاه میشود تا جایی که آن را بدون برنامه و ناشی از رویکردهای دستوری میدانند.
نکته مهم اینکه دادهپردازیهای اقتصادی گاهی روی کاغذ با رخدادهای واقعی تناسبی ندارد چراکه باور به تغییر و تحولات مثبت زمانی شکل میگیرد که یک رویداد تمامی زنجیره تولید و مصرف را متاثر کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد