شناسه خبر : 269403
30 - 06 - 2022
30 - 06 - 2022
تفرش جواهر ناشناخته ایران
نادر نینوایی- نام شهر تفرش شاید برای بسیاری ناشناخته باشد اما بیشتر کسانی که حداقل یکبار از این شهر سرسبز و سردسیر استان مرکزی بازدید کردند، سفر به آن را به دیگران توصیه میکنند. اگر یک جستوجوی اینترنتی در خصوص شهر تفرش داشته باشید نخستین چیزی که توجهتان را جلب میکند شاید این باشد که این شهر زادگاه دکتر حسابی است. جاذبههای شهر نهچندان بزرگ تفرش محدود به پیشینه و سابقه تاریخی چهرههای ماندگار آن نیست. باغهای بادام و گردوی اطراف این شهر و چشمههایی که از دل کوههای اطراف شهر بیرون زده، هر عاشق طبیعتی را مبهوت و مجذوب خود میکند. تفرش در زمستانها یکدست سفیدپوش میشود و درختان حاشیه خیابانها و کوچههای آن مناظری خارقالعاده و کارتپستالی را خلق میکنند. در تابستان و بهار هم برگهای سبز درختان مسیری سبز را در تفرش و روستاهای اطراف آن ایجاد میکنند. جاذبههای گردشگری تفرش اما محدود به دیدنیهای طبیعی و باغهای آن هم نیست، این شهر کوچک جاذبههای تاریخی و فرهنگی جالب توجهی نیز دارد که آن را به مقصدی جذاب برای عاشقان میراث فرهنگی تبدیل میکند.
برای آشنایی بیشتر با جاذبههای تاریخی و طبیعی تفرش و معرفی این مقصد گردشگری نوپا، گفتوگویی را با مهسا فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی ترتیب دادیم. وی به سبب فعالیتهایی که در حوزه گردشگری شهر تفرش داشته با جاذبههای طبیعی و فرهنگی این شهر آشنا است. در این شماره «جهانصنعت» برای معرفی دقیقتر شهر تفرش سعی کردیم ضمن گفتوگو با فراهانی فعال حوزه گردشگری و کارشناس مدیریت جهانگردی جاذبههای طبیعی و تاریخی این مقصد گردشگری کمتر شناختهشده کشور را مرور کنیم.
پیشینه تاریخی تفرش
شهر تفرش با وجود آنکه امروز به لحاظ معیارهای توسعه شهری شهر بزرگی محسوب نمیشود اما پیشینه تاریخی آن به پیش از اسلام برمیگردد و تاریخ ریشهداری دارد. مهسا فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی و راهنمای گردشگری در پاسخ به این پرسش که پیشینه تاریخی شهرستان تفرش به چه زمانی برمیگردد و این شهر چقدر قدمت دارند به «جهانصنعت» گفت: شهرستان تفرش به عنوان مقصدی نوپا برای گردشگری دارای سابقه تاریخی بسیار زیادی است. آنگونه که در کتب و مدارک موجود و همچنین آثار بهجا مانده قابل مشاهده است قدمت این شهر به پیش از اسلام برمیگردد و نامش (گبرش) بوده است که اشاره به دین مردم این شهر که زرتشتی بودهاند داشته است.
فراهانی ضمن اشاره به آثار بسیار متنوع و گوناگون به جامانده از دوران پیش از اسلام در تفرش اظهار داشت: از نمونههای آن میتوان به قلعه خاموشان (تپهقلعه) واقع در محله خلچان شهرستان تفرش اشاره کرد. این قلعه قدمتی بیش از ۱۵۰۰ سال دارد و کاربری استودان (جایگاه نگهداری استخوان مردگان) داشته است که خارج از بافت شهری نیز قرار داشته است و به مرور زمان و با گسترش شهر به بافت شهری اضافه شده است.
این کارشناس جهانگردی با برشمردن سایر آثار بهجا مانده از دوران پیش از اسلام در تفرش گفت: از جمله دیگر آثار به
جای مانده از دوران پیش از اسلام میتوان به بقایای به جای مانده از قلعه گبری و چارطاقی روستای کبوران که به عنوان سالمترین چارطاقی استان مرکزی نیز شناخته میشود نام برد. این اثر مربوط به دوره ساسانیان است. البته بقایای قلعهها و چارطاقیهای دیگری نیز که گواه قدمت شهر تفرش به پیش از اسلام باشند هم موجود است که متاسفانه در حد همان بقایا هستند و امید داریم هر کدام که قابل مرمت و بازسازی هستند زودتر مورد توجه مسوولان و دستاندرکاران این حوزه قرار گیرند.
در ادامه فراهانی ضمن اشاره به آثار تاریخی بهجا مانده از دوران پس از اسلام در تفرش گفت: در متون و کتب و همچنین نقل قولها اینگونه آمده است که این شهر جزو اولین شهرهایی بوده که به دین اسلام و مذهب شیعه گرویدهاند. آثار به جای مانده تاریخی و مذهبی گواه این موضوع هستند که شاید بیان و ذکر نام تمامی این آثار تاریخی و فرهنگی ملموس و ناملموس در این مقال نگنجد اما سعی میکنم تا حدودی برخی از این آثار را به علاقهمندان سفر و حوزه گردشگری ارائه دهم. از جمله آثار تاریخی و شگفتانگیزی که به تازگی مورد کاوش قرار گرفته و خوشبختانه مورد بهرهبرداری نیز قرار گرفته است و قابل بازدید نیز هست شهر زیرزمینی تفرش است که بالغ بر۱۵۰ هکتار است و میتوان به عنوان بزرگترین دستکند ایران و خاورمیانه از آن یاد کرد. از تاریخچه این دستکند اینگونه گفته میشود که مردم شهر تفرش به وقت حمله مغولان از این دستکند برای پنهان شدن و سکونت استفاده میکردهاند.
وی در پاسخ به این پرسش که اگر بخواهد آثار تاریخی دیگری که در تفرش وجو دارد را به صورت فهرستوار بگوید گفت:خانه تاریخی حکیم نظامی واقع در روستای طاد، آرامگاه پروفسور سید محمود حسابی، مسجد تاریخی ششناو، خانه تاریخی میرشکرایی و موزه مردمشناسی میرشکرایی، زورخانه ششناو، مقبره آقا مومن تفرشی، قلعه توس واقع در دهستان خرازان، تکیه تاریخی زاغرم، امامزاده ابوالعلی، امامزاده محمد، آبانبار بلور موزه استاد نصیر و بسیاری آثار تاریخی و فرهنگی ملموس دیگر در این شهر هستند. فراهانی ضمن اشاره به آثار ناملموس تفرش خاطرنشان ساخت: شهرستان تفرش با توجه به تاریخچه غنی تاریخی و فرهنگی دارای آثار تاریخی و فرهنگی ناملموس بسیار زیاد دیگری نیز هست که آنها نیز به دورههای مختلف بازمیگردند.
از جمله این آثار ناملموس میتوان آیین بارانخواهی روستای کبوران را نام برد که در فهرست آثار جهانی یونسکو نیز به ثبت رسیده است.
همچنین از جمله آثار تاریخی ناملموس به ثبترسیده در فهرست آثار ملی میتوان به آیین نخلگردانی روز عاشورا مسجد جامع ترخوران و همچنین آیین علم بران محله فم شهرستان تفرش نیز اشاره کرد.
جاذبههای طبیعی تفرش
تفرش برای کسانی که نخستینبار وارد آن میشوند با کوچهباغهای زیبایش که هنوز در حومه شهر دیده میشوند و درختانی که از هر گوشه این شهر سر بر آوردهاند به نوعی یادآورنده طبیعت بکر اطراف کاشان است. کوچهباغهایی که سادگی و بیتکلفی را به روح آدمی تزریق میکنند و فرصتی برای نشستن و لذت بردن از منظرهای زیبا را نصیب رهگذران میکنند. فراهانی در خصوص ویژگیهای اقلیمی و جاذبههای طبیعی تفرش به «جهانصنعت» گفت:
شهرستان تفرش به لحاظ موقعیت جغرافیایی دارای ویژگیهای آب و هوایی بسیار مطلوبی به خصوص برای فصول گرم سال است. همچنین قرارگیری در نزدیکی شهرهای صنعتی همچون اراک، ساوه، قم و تهران باعث شده است که مقصد بسیار مناسبی برای علاقهمندان به طبیعتگردی باشد.
وی ادامه داد: از جمله جاذبههای طبیعی شهرستان تفرش میتوان به دره آبکمر که مسیر دسترسی آن در ابتدای ورودی شهر و از کنار ساختمان اداری هلالاحمر شهرستان تفرش است اشاره داشت. همچنین از دیگر جاذبههای تفرش طبیعی آبشار قطرهباران است که در روستای کریان در فاصله ۳۰ کیلومتری شهرستان تفرش قرار دارد. چشمه معدنی گروا نیز در فاصلهای حدود ۵ کیلومتری شهرستان تفرش و بعد از شهرک صنعتی قرار دارد و از دیگر جاذبههای طبیعی شهرستان تفرش هستند که در اغلب فصول گردشگران را به خود جذب میکنند.
این کارشناس مدیریت جهانگردی در خصوص آثار طبیعی شهرستان تفرش نیز گفت: میتوانم به وجود غارهای بسیار زیبایی اشاره کنم که غار امجک واقع در منطقه رودبار تفرش، غار گاوخور و علی خورنده در روستای کوهین از جمله این غارها هستند. البته توصیه میکنم عزیزان علاقهمند به کوهنوردی و غارنوردی حتما از بلدهای محلی و کوهنوردان شهرستان تفرش برای صعود و همچنین غارنوردی بهره گیرند. در نهایت باید بگویم موقعیت جغرافیایی و شرایط آب و هوایی شهرستان تفرش سبب شده است که جایجای این شهر بتواند برای گردشگران و مسافرانی که در حوزه طبیعتگردی فعال هستند مقصد بسیار جذابی باشد.
مشاهیر تفرش
تفرش اگرچه شهر کوچکی است اما چهرههای سرشناس و نامدار بسیاری را پرورانده که هر یک بخشی از افتخارات ایران زمین محسوب میشوند. فراهانی با ذکر این نکته که اگر بخواهد در خصوص مشاهیر شهرستان تفرش صحبت کند باید بگوید که شهرستان تفرش را میتوان به عنوان (شهر پدران و مادران علمی ایران) شناخت گفت: مشهورترین و شناختهشدهترین چهره پروفسور سیدمحمود حسابی پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران است. تعداد مشاهیر تفرش آنقدر زیاد است که در این مقاله نخواهد گنجید و من پیشنهاد میکنم در سفر به شهرستان تفرش حتما از موزه مشاهیر استاد نصیر واقع در پارک حکیم نظامی تفرش بازدید کنند و با این نامآوران بیشتر آشنا شوند.
وی در ادامه به معرفی تیتروار مشاهیر تفرش پرداخت و گفت: عبدالله دوامی (از استادان و ردیفدانان موسیقی ایرانی) اهل روستای طاد شهرستان تفرش بود. همچنین عباس سحاب (جغرافیدان و نقشهنگار)، میرزا سیدکاظم تفرشی (وزیر دواب ناصرالدین شاه) که خانه تاریخی ایشان در محله عودلاجان تهران پذیرای گردشگران علاقهمند است که از دیگر چهرههای نامآشنای تفرش بوده است. همچنین جواد لشگری موسیقیدان معروف تفرش از جمله مشاهیر شهرستان تفرش هستند.
فراهانی ضمن اشاره به اثرگذاری تفرشیها بر سینمای ایران برخی از مهمترین زادگان این شهر در سینمای ایران را نام برد که از آن میان میتوان به مرحوم علی حاتمی پدر سینمای تاریخی ایران و لیلا حاتمی و همچنین مرحوم مظاهر مصفا و پسرش علی مصفا (همسر لیلا حاتمی) و آزیتا حاجیان (بازیگر)، اسماعیل میرفخرایی (مجری تلویزیون) و نیکی کریمی (کارگردان و بازیگر) اشاره کرد.
به گفته فراهانی فروغ فرخزاد و مرحومه پوران فرخزاد نیز اصالتا اهل روستای بازرجان شهرستان تفرش بودهاند. همچنین توران میرهادی پایهگذار ادبیات کودک و نوجوان و مریم میرهادی که اولین زن فارغالتحصیل رشته دندانپزشکی ایران بوده نیز از دیگر مشاهیر این شهر بودهاند.
محلههای تاریخی تفرش
یکی از جاذبههای شهر تفرش خصوصا برای عاشقان میراث فرهنگی قدمزدن در کوچهپسکوچههای محلههای قدیمی تفرش است. فراهانی ضمن اشاره به این محلههای قدیمی به «جهانصنعت» گفت: بعضی از بخشهای تاریخی و محلههای قدیمی شهرستان تفرش با وجود توسعههای غیراصولی و افسارگسیخته هنوز قابل مشاهده است و اغلب دارای درختهای چنار کهنسال نیز هستند.
وی افزود: از جمله محلههای تاریخی میتوان به محله ششناو، محله میانده با کوچهباغهای زیبا، محله زاغرم، محله در مسجد، بازار قدیمی و سنتی طرخوران اشاره کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که چه خانه تاریخی شاخصی در محلههای قدیمی تفرش وجود دارد نیز گفت: از جمله خانههای قدیمی که اکنون به عنوان موزه مردمشناسی و ساختمان اداری میراث فرهنگی و صنایعدستی نیز استفاده میشود میتوان به خانه تاریخی میرشکرایی که مربوط به دوره پهلوی اول است اشاره کرد.
ناشناخته ماندن تفرش
شهر تفرش با وجود پتانسیل بالا در حوزه گردشگری و برخورداری از جاذبههای تاریخی و طبیعی فراوان آنطور که باید و شاید شناختهشده نیست.
فراهانی کارشناس مدیریت جهانگردی در خصوص علت ناشناخته ماندن تفرش برای گردشگران گفت: شهر تفرش اکنون به عنوان مقصدی نوپا در گردشگری شناخته میشود زیرا شروع فعالیتهای جدی گردشگری این شهر مربوط به سالهای نخستین دهه نود است. البته که پیش از آن نیز تلاشهایی در این زمینه در خصوص راهاندازی، تمرکز بر تواناییها و استفاده از پتانسیلهای بالقوه گردشگری در این شهر صورت گرفته بود اما به صورت جدی از اوایل دهه نود با همت یکی از اعضای وقت شورای شهر به طور رسمی نمایندگی میراث فرهنگی در شهرستان تفرش افتتاح شد و از آن زمان به بعد تلاشهای مستمرتر و متمرکزتری در این حوزه توسط دستاندرکاران و زحمتکشان حوزه گردشگری شهرستان اتفاق افتاده است. این تلاشها باعث شده که شهرستان تفرش به عنوان یک مقصد جذاب در حوزه گردشگری استان و البته ایران حرفی برای گفتن داشته باشد.
وی افزود: به نظر من تا به امروز و با وجود سپری شدن زمان اندکی از این فعالیتهای جدی اقدامات خوبی صورت گرفته و دیگر نمیتوان گفت تفرش مقصدی ناشناخته است. هرچند که مثل همه مقاصد در ایران عزیز آرزو داریم در شهرستان تفرش نیز این توسعه برمبنای توسعه علمی و پایدار صورت بگیرد تا کمترین میزان آسیب را شاهد باشیم.
فراهانی در خاتمه بهترین فصل سال برای سفر به تفرش را بهار دانسته و گفت: شهرستان تفرش به لحاظ موقعیت جغرافیایی مکان بسیار مناسبی برای طبیعتگردی در فصول گرم سال است اما بهترین فصل برای سفر به تفرش و استفاده از جاذبههای طبیعی و زیبای آن فصل بهار است.
وی خاطرنشان ساخت: علاقهمندان به عکاسی و طبیعتگردی میتوانند سفر خاطرهانگیزی را به تفرش داشته باشند. همچنین گردشگرانی که علاقهمند به طبیعت زمستانی و برفی نیز هستند میتوانند برای کوهنوردی و صعودهای زمستانی و همچنین طبیعتگردی در زمستان و برف شهر تفرش را به عنوان مقصد انتخاب کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد