تعرض دیگر به میراث تاریخی پایتخت
جهان صنعت- در تازه‌ترین نمونه از تخریب و تعرض به میراث تاریخی پایتخت یک فعال میراث فرهنگی از ساخت‌وساز غیرمجاز در حریم جهانی کاخ گلستان، بافت ثبت ملی عودلاجان و قنات ۷۰۰ساله مهرگرد تهران خبر داد؛ اقدامی که به گفته کارشناسان هم نقض آشکار قوانین میراث فرهنگی بوده و هم می‌تواند تهدیدی جدی برای ثبت جهانی کاخ گلستان و پایداری تاریخی بافت مرکزی تهران باشد.
وحید شهاب، کنشگر میراث فرهنگی اعلام کرد: پروژه‌ای با نام «مرکز تجاری مروی سنتر» در ضلع شمال‌شرقی جلوخان تاریخی شمس‌العماره و روبه‌روی درِ باب عالی کاخ‌گلستان در حال ساخت است. این پروژه که در محدوده بافت تاریخی عودلاجان قرار دارد با تخریب گاراژ قدیمی شمس‌العماره و بی‌اعتنایی به ضوابط میراثی آغاز شده است. او تاکید کرد که فعالیت‌ها در حالی پیش می‌رود که نه مجوز ساخت از شهرداری صادر شده و نه تایید نقشه‌ها از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان تهران انجام گرفته است. بر اساس مستندات اداره کل میراث فرهنگی استان تهران در تیرماه ۱۴۰۱ صراحتا اعلام کرده بود که این بنا واجد ارزش تاریخی است و تنها تا ارتفاع ۸متر می‌تواند مرمت و احیا شود. با این حال معاونت حقوقی مجلس و امور استان‌های وزارت میراث فرهنگی در اقدامی غیرمعمول طی نامه‌ای گفتند بنای موردنظر «در مجاورت اثر تاریخی قرار ندارد» و با ساخت چهار طبقه زیرزمین موافقت کردند؛ دخالتی که به گفته شهاب، مغایر با قوانین داخلی و اختیارات فنی وزارتخانه است. این فعال میراث فرهنگی افزود: مالک پروژه با اتکا به همین حمایت‌ها جداره تاریخی بنا را تخریب و بدون دریافت پروانه گودبرداری عمیق را آغاز کرده است. او هشدار داد که این پروژه نه‌تنها منظره و کارکرد حریم کاخ گلستان را مخدوش می‌کند بلکه بافت تاریخی عودلاجان را نیز با خطر نابودی و تغییر هویت مواجه می‌سازد. به گفته او، ورود تجاری‌سازی‌های بزرگ‌مقیاس و تجمیع پلاک‌ها موجب از بین رفتن مورفولوژی بافت، کوچ ساکنان قدیمی و کاهش جذابیت سرمایه‌گذاری فرهنگی خواهد شد. شهاب همچنین به تهدید جدی دیگری اشاره کرد: احتمال آسیب به مسیر قنات ۷۰۰ساله مهرگرد، یکی از قدیمی‌ترین قنوات تهران که هنوز دارای آب است. این قنات بر اساس اسناد تاریخی در دوره قاجار اهمیت راهبردی داشته و حتی مسیر ورود آقامحمدخان به تهران از همین کانال بوده است. با این حال گودبرداری عمیق در مجاورت آن می‌تواند باعث انسداد یا فرونشست زمین در محدوده اطراف شود.
او از منظر قانونی نیز پرسش‌های تندی مطرح کرد: چگونه ممکن است معاونت حقوقی وزارت میراث فرهنگی در موضوعی که صرفا در صلاحیت اداره کل ثبت آثار است، دخالت کند؟ و چرا نهادهای نظارتی همچون بازرسی کل کشور دربرابر چنین موارد آشکاری از نقض ضوابط سکوت کرده‌اند؟ شهاب هشدار داد که ادامه ساخت‌وساز در این محدوده می‌تواند حتی منجر به اخطار یونسکو و تهدید خروج کاخ گلستان از فهرست میراث جهانی شود.
به گفته او، مجموعه کاخ گلستان تنها بنای ثبت جهانی تهران است و هرگونه تغییر در حریم منظری و عملکردی آن خلاف تعهدات بین‌المللی ایران در قبال سازمان یونسکو به شمار می‌آید. در عین حال براساس قانون حمایت از مرمت و احیای بافت‌های تاریخی-فرهنگی مصوب ۱۳۹۸ وزارت میراث فرهنگی موظف است طرح‌های ویژه‌ای برای حفاظت و باززنده‌سازی بافت‌های تاریخی مانند عودلاجان تدوین و اجرا کند؛ امری که تاکنون مغفول مانده است.
این کنشگر در پایان با انتقاد از سکوت مسوولان از وزیر میراث فرهنگی، بازرسی کل کشور و دیگر نهادهای نظارتی خواست تا با تمامی افرادی که در صدور مجوزها و پیشبرد این پروژه نقش داشته‌اند برخورد قانونی شود و پروژه‌ای که فاقد مجوز است فورا متوقف و مالک آن ملزم به بازسازی عین‌به‌عین بنای تخریب‌شده شود.
منبع: ایسنا
