21 - 06 - 2022
تعدیل نیرو با تراکم دانشآموز
محمدرضا نیکنژاد* – گفت خانم ما خیلی بهتر از خانم ناظم است. گفتم چرا؟ گفت خانم ما کمتر بر سر ما جیغ میزند! گفتم مگر شما در کلاس چه کار میکنید، گفت برخی از بچهها سر کلاس راه میروند و برخی آب میخورند و گاهی نیز با هم حرف میزنند! گفتم در کلاس چند نفرید؟ گفت ۳۳ نفر! به مادرش گفتم برای کلاس اول دبستان ۳۳ دانشآموز خیلی زیاد است. کودک در این سن باید در مدرسه و خانه آزادی عمل و رفتار بیشتری داشته باشد و در محیطی شاد آموزش ببیند. اما با این وضع، آموزگار نهتنها نمیتواند آموزشی درست و وارسی درخوری نسبت به آموزش آنها داشته باشد بلکه نمیرسد حتی این بچهها را ساکت کند. میخواستم بگویم باید برویم با مدیرشان حرف بزنیم که یاد سخنان چند روز پیش یکی از فرادستان آموزشوپرورش افتادم که گفته بود ما در تهران کلاس بالای ۳۳ دانشآموز نداریم! نمیدانم سخن این فرادست تا چه اندازه درست است، اما نمونهای را که به آن اشاره کردم یکی از بهترین دبستانهای دولتی تهران است و مدیر، معاون و آموزگاران آن بسیار بر بالا بودن کیفیت آموزشی آن تاکید دارند. کیفیت آموزشی که بخشی از شعار تیم فرادستان آموزشی دولت تدبیر و امید است، خود میتواند از دریچههای گوناگونی مورد بررسی قرار گیرد. بیگمان یکی از کارآمدترین عاملها در کیفیتبخشی به آموزش، شمار نوآموزان در هر کلاس است. گرچه شمار استاندارد دانشآموزان کلاس در کشورهای گوناگون، فرق دارد اما آنچه در تجربه دیده میشود آن است که هر چه شمار دانشآموزان کمتر باشد، یادگیری درونمایههای آموزشی بهتر و با ژرفای بیشتری رخ میدهد.نگرانی از فزونی دانشآموزان در کلاس در اینجا پایان نمییابد و سخنان و برنامههای کار به دستان آموزشوپرورش بر این دلنگرانیها دامن میزند. برای نمونه سال گذشته بیش از ۳۰ هزار تن از فرهنگیان بازنشسته شدهاند و هیچ نیروی تازهای به شمار آنها افزوده نشده است.
از طرفی گرچه نزدیک پنج هزار داوطلبی که در آزمون استخدامی پذیرفته شدهاند از سال آینده به نیروهای آموزشی افزوده میشوند، اما در عوض در سال آینده باز هم ۳۰ هزار نفر بازنشسته خواهیم داشت. این در حالی است که شمار دانشآموزان کشور در چند سال گذشته رو به افزایش نهاده و بیگمان این روند ادامه خواهد یافت. این رویکرد به دنبال آن است که شمار فرهنگیان کشور را از بیش از یک میلیون تن به ۷۵۰ هزارنفر رسانده و از این راه فشار مالی روی دوش دولت را کاهش میدهد! و این رویکرد یعنی افزایش دانشآموزان کشور و فشردگی بیشتر آنها در کلاس و افت آموزشی و بروز درگیری و خشونت میان دانشآموزان، دبیران و . . . .
امروزه کاهش دانشآموز و البته کاهش نسبت آنها به آموزگاران در کشورهای پیشرو در آموزش از راهبردهای کلیدی در کیفیتبخشی آموزشی است. حتی در برخی کشورهای اروپایی و به ویژه منطقه اسکاندیناوی در هر کلاس دو آموزگار به وضع آموزشی دانشآموزان رسیدگی کرده و آنها را برای آموزشی ژرفتر یاری میرسانند. اما در دهههای گذشته در کشور ما همواره کلیدیترین موضوع آموزشی بودجه ناچیز نهاد آموزش و صرفهجویی در آن بوده است و همه توان فرادستان این نهاد رساندن آموزشوپرورش به پایان سال مالی و جلوگیری از بحرانهای اقتصادی گوناگون بوده است. تعدیل نیرو یکی از راهکارهایی است که مسوولان برای رهایی از گرفتاری کابوسآفرین بودجه برگزیدهاند اما باید دانست که هیچ مصلحتی در آموزشوپرورش بالاتر از کیفیت بخشی به آموزش و بهینهسازی آن نیست. گمانی نیست که نیروهای آموزشی نیازمند سازماندهی و بهرهوری بهینه هستند اما کاهش نسنجیده نیرو و افزایش دانشآموز در کلاس نمیتواند پاسخ درخوری به آشفتگی سازماندهی در گستردهترین نهاد دولتی باشد. کاهش نیرو در نهاد آموزش در حالی رخ میدهد که مدرسهها به شدت با کمبود نیروهای کاردان و آموزش دیدهای مانند مشاوران آموزشی و روانی، مربیان بهداشت، معلمان ورزش و . . . روبهرو بوده و به ویژه نبود یا کمبود مشاور یکی از زمینههای افت آموزشی و بروز رفتارهای غیر آموزشی و غیراخلاقی در مدرسههاست.
گرچه همواره یکی از دلایل کاربه دستان آموزشی وجود بیش از چهار هزار مدرسه زیر پنج دانشآموز در مناطق روستایی و دور افتاده کشور است اما باید دانست که آموزش تکتک شهروندان کشور با هر شرایطی از وظایف ذاتی ساختار آموزشی هر کشوری بوده و آموزش این دانشآموزان نه منتی است و نه تازگی دارد و البته تنها مخصوص کشور ما هم نیست بنابراین بهتر آن است که کاربدستان آموزشی با یاری گرفتن از کارشناسان و البته با نگاه به سوی دولت برای مبارزه با کمبود بودجه، تعدیل و سازماندهی نیرو را به سویی ببرند که آموزش در کشور بهبود یافته و بیش از این دچار افت کیفیت نگردد.
کارشناس آموزشی *
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد