تصمیم خودسرانه مایک پنس

قاسم محب‌علی*
خبر سفر مایک پنس، معاون اول رییس‌جمهور آمریکا به آنکارا برای میانجیگری در بحران سوریه به نظر می‌رسد بیشتر یک تصمیم ترامپی باشد نه آمریکایی. این روزها ترامپ با توجه به شرایطی که در آمریکا پیدا کرده و مساله قریب‌الوقوع استیضاحش به دنبال تغییر جهت بحران به سمت و سوی دیگر و به نفع خود و عبور از این بحران است.این در حالی است که این امر نه از سوی طرفداران دولت خودش یعنی جمهوریخواهان و نه اعضای کنگره مورد استقبال واقع نشده است، چرا که در دو حزب جمهوریخواه و دموکرات مقابل عمل انجام شده قرار گرفته و سعی در تعدیل این امر دارند. در عین حال موضوع سفر مایک پنس به آنکارا در نقش میانجی تنها از سوی خود او مطرح شده و ترامپ دخالتی در این موضوع نداشته که این امر نشان‌دهنده بروز اختلاف در دیدگاه و مواضع شخص رییس‌جمهور و کاخ سفید است.
همان‌طور که پیش از این هم شاهد بودیم، ترامپ از زمان روی کار آمدنش به عنوان رییس‌جمهور آمریکا همواره با حلقه نزدیکان خود دچار اختلاف‌نظر بوده که این امر موجبات استعفا یا اخراج آنها را از دولت ترامپ فراهم کرده است.از طرفی به نظر نمی‌رسد تحریم‌های آمریکا بر اقتصاد ترکیه چندان تاثیر‌گذار باشد، چراکه آمریکا به ناچار با توجه به تحت فشار قرار گرفتن از سوی کشورهای اروپایی و افکار عمومی مجبور به اعمال این تحریم‌ها شد. در غیر این صورت این امکان وجود داشت که ترامپ به راحتی از کنار این موضوع بگذرد و از نظر او مساله چندان مهمی نباشد، مگر اینکه آمریکا تحریم‌ها و اقدامات جدی‌تری انجام دهد.در بحران سوریه بازیگران متعددی دخیل هستند؛ اول اینکه ترکیه این قضیه را درک کرده که بر سر این مساله در آمریکا اجماع وجود ندارد و با توجه به تضعیف موقعیت ترامپ در داخل، آمریکا در شرایطی نیست که ریسک بزرگی کند و روابطش را با ترکیه قطع کند.از سوی دیگر روس‌ها هم بازی پیچیده و چند‌سویه‌ای را در خاورمیانه انجام می‌دهند، از یک طرف چندان ترکیه را در حمله اخیر به سوریه و بحران ایجاد شده تحت فشار قرار نمی‌دهند و از سوی دیگر با دولت سوریه و کردها توافق می‌کنند که سوریه در نقاط مرزی مستقر شود و ارتش سوریه را مقابل ترکیه قرار می‌دهند. از طرف دیگر اعراب را تشویق می‌کنند که با به رسمیت شناساندن سوریه در جهان عرب و حمایت جهان عرب از سوریه، این بحران را بحرانی عربی- ترکی کنند.از جهتی، با وجود ضعف اروپا در واکنش به این مورد، ضعف و از‌هم‌پاشیدگی دولت ترامپ و همچنین ضعف جهان عرب در بحران ایجاد‌شده به نظر می‌رسد لااقل در کوتاه‌مدت فشار تحریم‌ها کارگر نخواهد بود و ترکیه می‌تواند سیاست خود را برای اشغال سوریه پیش ببرد، اما اینکه در دراز‌مدت این سیاست ترکیه نتیجه‌بخش خواهد بود یا خیر، مساله دیگری است، چراکه اردوغان هم خیلی سیاست و راهبرد استراتژیکی در این مورد ندارد و به نظر نمی‌رسد به عواقب و چشم‌انداز کارش در سوریه اندیشیده باشد.
*مدیرکل بخش پیشین خاورمیانه وزارت امور خارجه