5 - 03 - 2023
تصمیمگیریهای ارزی خارج از بانک مرکزی انجام میشود
کامران ندری اقتصاددان در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: همانطور که در حوزه سیاستهای پولی شورای پول و اعتبار مرجع اصلی تصمیمگیری است، در حوزه سیاستهای ارزی نیز هیات دولت و رییس بانک مرکزی تصمیمگیری و اهداف سیاستی در این زمینه را مشخص میکنند. نکته قابل توجه اینکه نقش هیات دولت در حوزه سیاستهای ارزی پررنگتر است و این موضوع درحقیقت یکی از ایرادات اساسی اقتصاد ایران است. وقتی صحبت از استقلال بانک مرکزی میشود بیش از هر چیزی مباحثی از قبیل کنترل نقدینگی و نرخ بهره به میان میآید اما سیاستهای ارزی نیز یکی از مسائل مهم در حوزه تصمیمگیری بانک مرکزی به حساب میآید. با این حال بیش از آنکه روسای بانک مرکزی در زمینه تصمیمگیری ارزی نقش داشته باشند این دولتمردان هستند که تصمیمگیری میکنند. این مساله تنها مختص دولت فعلی نیست و حتی در دولت قبلی نیز آقای روحانی به عنوان رییس دولت در تعیین نرخ ارز مداخله میکرد و هیات دولت نقش بسیار پررنگی را در این خصوص ایفا میکرد. رییس بانک مرکزی در این میان اما نقش چندان کارسازی نداشت و استقلال کافی در زمینه تصمیمگیری ارزی نداشت.
وی اظهار کرد: در این میان نقش معاون ارزی در لایههای تصمیمگیری در حوزه مدیریت بازار ارز بسیار محدود شده است. نقش اصلی در حوزه سیاستگذاری ارزی برعهده هیات دولت است و رییس بانک مرکزی و معاونت ارزی این بانک بیشتر مجری سیاستهای دولت هستند. در حقیقت معاون ارزی بانک مرکزی مسوولیت اجرایی دارد. به این ترتیب مجری سیاستهایی است که رییس کل بانک مرکزی اتخاذ میکند. هرچند معاون ارزی نهاد پولی کشور میتواند به رییس بانک مرکزی مشاورههای لازم در خصوص مدیریت بازار ارز را بدهد اما تصمیمگیری اصلی در زمینه سیاستهای ارزی برعهده رییس کل است.
ندری ادامه داد: اگر بانک مرکزی استقلال کافی داشته باشد معاون ارزی باید نقش پررنگی در حوزه تصمیمگیری و سیاستگذاری ارزی داشته باشد. از آنجا که شفافیت در حوزه تصمیمگیری وجود ندارد، به نظر میرسد که نقش هیات دولت در حوزه سیاستهای ارزی از نقش رییس بانک مرکزی نیز پررنگتر است. برای مثال نرخ ارز ۲۸۵۰۰ تومانی که از سوی آقای فرزین اعلام شد به احتمال زیاد جایی خارج از بانک مرکزی تعیین شده و رییس بانک مرکزی تنها متولی اعلام این نرخ بوده است. اعلام این مساله از سوی معاون اول رییسجمهور که تا دو سال نرخ کالاهای اساسی با دلار ۲۸۵۰۰ تومانی قیمتگذاری میشود، خود شاهدی بر این مدعاست که تصمیمگیریهای ارزی خارج از بانک مرکزی اتخاذ شده است.این اقتصاددان بیان کرد: از آنجا که مساله نرخ ارز مسالهای بسیار مهم در اقتصاد ایران است بعید به نظر نمیرسد که همه تصمیمات مربوط به آن در داخل بانک مرکزی رقم بخورد و برای همین میتوان با صراحت اعلام کرد که تصمیمگیریها در خصوص آن خارج از بانک مرکزی انجام میشود. به یاد داریم که در جلسه معروف بانک مرکزی که خروجی آن تعیین نرخ ۴۲۰۰ تومانی برای دلار بود نقش آقای روحانی و اعضای کابینه دولت در تعیین نرخ یادشده بسیار پررنگ بود. هرچند در سطوح پایینتر سیاستگذاری بانک مرکزی میتواند به طور مستقل تصمیمگیری کند اما این تصمیمگیریها بیشتر جنبه اجرایی پیدا میکند تا تعیین خطمشی کلی برای بازار ارز.
به گفته وی، ایراد اصلی در زمینه تصمیمگیری اقتصادی نیز این است که بانک مرکزی متولی بازار ارز شده، با این حال استقلالی در زمینه تعیین نرخ ارز ندارد. برای مثال بانک مرکزی ناچار است ارزهای نفتی دولت را خریداری کند و این دولت است که تعیین میکند این ارزها در چه حوزههایی هزینه شود. در همین زمینه میتوان به زمان ریاست آقای سیف بر بانک مرکزی اشاره کرد. وی که با هدف تنظیم بازار اقدام به عرضه کرده بود ناچار به پاسخگویی در زمینه سیاستگذاری ارزی در دادگاه شد. این در حالی است که وقتی مدیریت بازار ارز به دست بانک مرکزی سپرده میشود هر تصمیمی که رییس کل آن میگیرد باید مورد پذیرش قرار گیرد. در این حالت دولت تنها میتواند رییس بانک مرکزی را تغییر دهد نه اینکه وی را دادگاهی کند.ندری خاطرنشان کرد: ساختارهای اقتصادی ایران در این زمینهها بسیار نامناسب است به طوری که برحسب ظاهر بانک مرکزی به عنوان مسوول بازار ارز تعیین شده است اما هیچ شفافیتی در خصوص تصمیمگیریهای ارزی وجود ندارد. برای مثال مشخص نیست که تصمیمگیرندگان اصلی در بازار چه کسانی و کجا هستند؟ این عدم شفافیت باعث شده که در نظام اقتصادی ایران مسوولیت و پاسخگویی نیز وجود نداشته باشد. اینها ضعفهای ساختاری و نهادی اقتصاد ایران است که در بازار ارز نیز مشهود است. بنابراین از آنجا که در زنجیره تصمیمگیری معاون ارزی جزو حلقههای کماهمیت است و تنها در حوزه اجرایی نقشآفرینی میکند، نمیتوان به راحتی بانک مرکزی و ارکان آن را در حوزه مدیریت بازار ارز زیر تیغ انتقاد برد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد