4 - 01 - 2023
ترانسخزر تهدید تازه برای نفت و گاز ایران
«جهانصنعت»- احداث خط لوله صادرات نفت و گاز از عرض دریای خزر موضوعی بود که در سال ۲۰۱۸ در اجلاس سران کشورهای ساحلی خزر مطرح شد؛ طرحی که حالا اروپاییها در نظر دارند آن را اجرایی کنند. آنطور که کارشناسان میگویند در صورتی که این طرح به اجرا برسد، ایران از مسیر صادرات نفت و گاز به اروپا جا میماند و مهمتر اینکه رویای هاب انرژی منطقهای شدن از بین میرود.
چنین طرحهایی تازه نیست و مدتهاست که همسایههای شمالی در تدارک مسیر صادرات انرژی به اروپا هستند، این در حالی است که به دلیل تحریمهای بینالمللی ایران نتوانسته در رقابتهای انرژی بین دو قاره قرار بگیرد.
محمود خاقانی کارشناس بینالملل انرژی در این رابطه به ایلنا گفته است: البته بحث احداث خط لوله در عرض دریای خزر و انتقال گاز ترکمنستان از مسیر باکو و تفلیس و ارزوم تا اروپا جدید نیست و از زمان فروپاشی شوروی سابق مطرح بوده است. در آن زمان آمریکا وارد دریای خزر شده بود و برای اینکه صادرات انرژی منطقه از مسیر ایران و روسیه نباشد این بحث را مطرح کرده بود. آن زمان گاز ترکمنستان از مسیر روسیه به اروپا میرفت، گاز ایران هم از مسیر شوروی سابق و خط لوله آیگت یک و آستارا به جمهوری آذربایجان (شوروی سابق) و اروپا میرفت اما ایران پولی از اروپا دریافت نمیکرد و شوروی سابق به جای گاز به ایران کالا و خدماتی مثل وسیله حمل و نقل نظامی میداد و یا ذوبآهن اصفهان را احداث کرد.
او اضافه میکند: آن زمان ایران امکانی برای صادرات گاز به اروپا نداشت ولی چون روسیه هم ایران و هم ترکمنستان را رقیب میدید ایران را متقاعد کرده بود که با احدث هرگونه خط لوله از عرض دریای خزر به دلایل زیستمحیطی مخالفت کند اما در نهایت در پیگیری سیاست دولت هاشمیرفسنجانی برنامهریزیهایی، روابط خوبی با «نیازف» رئیسجمهور ترکمنستان برقرار شد که در پی آن سد دوستی هم احداث شد؛ آن زمان توانستیم یک خط لوله برای صادرات گاز ترکمنستان از مسیر کردکوی احداث کنیم، یعنی ایران اولین در را برای صادرات گاز ترکمنستان به خارج از شوروی سابق باز کرد و انتظار میرفت گاز ترکمنستان و ایران از مسیر ترکیه به اروپا برود. اما متاسفانه دیپلماسی انرژی که آن زمان طراحی شده بود تحت تاثیر دیپلماسی هستهای قرار گرفت و زمینه لازم فراهم نشد که به نتیجه برسد، ما دنبال این بودیم که گاز و نفت قزاقستان از مسیر ترکمنستان به ایران بیاید و از مسیر ایران به اروپا برود. مطالعات آن را شرکتهای اروپایی انجام دادند و اکنون این گزارشات که با هزینه بالایی تهیه شده بودند در وزارت نفت خاک میخورند.
خاقانی روایت میکند: در آن دوران ثابت شد برای صادرات نفت و گاز آسیای مرکزی به بازارهای بینالمللی و از جمله اروپا ایران از نظر محیطزیستی بهترین و از نظر اقتصادی باصرفهترین است اما دیپلماسی انرژی دولتهای نهم و دهم این اجازه را نداد و دولتهای بعد نیز آنگونه که باید پیگیری نکردند. بعد از عملیات ویژه روسیه در اوکراین که اروپاییها و آمریکا وارد جنگ با روسیه شدند، توجه اروپا برای جایگزینی گاز روسیه در بازار به ترکمنستان به عنوان چهارمین کشور بزرگ ذخایر گازی جهان جلب شد، در همین حال اکنون چین هم دنبال گاز ترکمنستان است، در واقع اکنون چین و اروپا در ترکمنستان رقابت و یا شاید رفاقت میکنند، روسیه هم چندان مخالف نیست که گاز ترکمنستان با احداث خط لوله از عرض دریای خزر به اروپا برود. شاید میتوان گفت که ایران هم رضایت داده است.
او اضافه کرد که در سال ۲۰۱۸ در اجلاس سران کشورهای ساحلی دریای خزر در اکتائو قزاقستان توافق شد اگر مسائل زیستمحیطی براساس استاندارد بینالمللی مورد توجه قرار گیرد، احداث خطوط لوله برای صادرات نفت و گاز از عرض خزر مشکلی ندارد، اکنون اروپا روی این موضوع تمرکز کرده و شرکتهای اروپایی سرمایهگذاری میکنند که گاز ترکمنستان را به اروپا ببرند. در واقع روسیه با احداث خطوط لوله برای صادرات گاز کشور خود از مسیر ترکیه به اروپا کمک کرده تا ترکیه به جای ایران محور صادرات گاز اروپا قرار گیرد.
خاقانی درباره تاثیر صادرات گاز ترکمنستان از مسیر خزر به اروپا بر ایران خاطرنشان کرد: قرار است ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز در سال از ترکمنستان به اروپا صادر شود. اگر گاز قزاقستان هم به مسیر ترکمنستان متصل شود قاعدتا قطر خط لولهای که قرار است احداث شود بزرگتر طراحی خواهد شد و حجم بیشتری از گاز به اروپا خواهد رفت، در آن صورت ممکن است جایی برای صادرات گاز ایران نباشد. نکته مهم اینکه مصرفکننده در احداث خط لوله و حتی تولید گاز در ترکمنستان سرمایهگذاری میکند اما شرایط اینکه مصرفکننده در تولید و احداث خط لوله برای صادرات گاز ایران هم سرمایهگذاری کند، قطعا فراهم نیست.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد