تداوم رکود بازار خودرو در پساجنگ
سارا اصغری– بازار خودروی ایران از ابتدای سال تاکنون در رکود به سر برده و هم‌اکنون در انتظار تعیین‌تکلیف جنگ و صلح پایدار است. این بازار در جریان تحولات جنگ تحمیلی ۱۲روزه میان ایران و رژیم صهیونیستی، به شکل عمیق‌تری دچار رکود و بی‌تحرکی شده است؛ رکودی که نه‌تنها ناشی از فضای جنگی و تعلیق روانی اقتصاد کشور است، بلکه ریشه‌های آن به پیش از این بحران جنگ بازمی‌گردد و به نظر نمی‌توان انتظار گشایش چندانی برای این بازار تا پایان سال متصور بود.
کارشناسان بازار خودرو معتقدند که بازار خودروی ایران در شرایط فعلی، به رکودی سنگین گرفتار شده است و مادامی که نرخ ارز تغییر نکند یا تحول مهمی در فضای سیاسی و مذاکراتی کشور رخ ندهد، نه افزایش قیمت کارخانه‌ای و نه تغییرات جزئی در تعرفه‌ها نمی‌توانند موجب تحرک جدی در این بازار شوند. هرچند امکان دارد که در کوتاه‌مدت، برخی سوء‌استفاده‌های دلالی و نوسانات مقطعی دیده شود ولی چشم‌انداز کلی بازار همچنان ثبات نسبی همراه با رکود است. تنها در صورت کاهش معنادار قیمت ارز یا افزایش محسوس در درآمد عمومی خانوارها می‌توان انتظار تغییراتی جدی در بازار خودرو داشت.
سایه جنگ بر بازار خودرو
صنعت خودروی ایران این روزها با چالش‌های متعددی ازجمله رکود بازار، بلاتکلیفی سیاسی و افزایش قیمت‌ها روبه‌رو است؛ عواملی که به رکود در این بازار بیش از گذشته دامن زده است. احمد نعمت‌بخش، دبیر انجمن خودروسازان ایران در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» از تاثیرپذیری این صنعت از فضای سیاسی کشور خبر داد.
نعمت‌بخش با اشاره به شرایط پس از جنگ رژیم صهیونیستی علیه ایران در روزهای اخیر خاطرنشان کرد: هم‌اکنون پس از آتش‌بس جنگ، همه صنایع در بلاتکلیفی به سر می‌برند. اخبار شبکه‌های مجازی درباره احتمال جنگ دوباره، فضای کسب‌وکار را متشنج کرده و بازار خودرو نیز تحت تاثیر این نااطمینانی در رکود قرار گرفته است. وی در ادامه تاکید کرد: بدون شک روشن شدن وضعیت سیاسی و جنگ در کشور، می‌تواند به بازگشت و رونق صنایع کمک کرده یا حداقل آنها را از این بلاتکلیفی خارج کند.
افزایش قیمت خودرو پس از ماه‌ها انتظار
دبیر انجمن خودروسازان ایران در ادامه از افزایش قیمت خودروهای داخلی خبر داد و گفت: دو شرکت خودروسازی بزرگ ایران، سایپا و ایران‌خودرو پس از ماه‌ها تاخیر، به ترتیب ۱۵ و ۲۲درصد افزایش قیمت داشتند که البته این افزایش قیمت آنها براساس محاسبات سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان اعمال شده است و در حقیقت براساس چارچوب و ضوابط قانونی انجام گرفته است.
ابلاغ تعرفه واردات پس از بلاتکلیفی
نعمت‌بخش از ابلاغ نهایی تعرفه واردات خودرو نیز خبر داد و گفت: آیین‌نامه واردات خودرو پس از ماه‌ها بلاتکلیفی ابلاغ شد و این موضوع خود می‌تواند به شفاف‌سازی بازار کمک کند، هرچند باید دید تاثیر آن بر قیمت‌ها چگونه خواهد بود.
رکود بازار خودرو و صف‌های کاذب
نعمت‌بخش در پاسخ به این پرسش که وضعیت بازار خودرو تا پایان سال چه روالی خواهد داشت و در صورت صلح پایدار آیا از این رکود خارج خواهد شد، عنوان کرد: هم‌اکنون تقاضای واقعی بازار خودرو در کشور حدود یک میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه بوده اما اختلاف قیمت‌ها باعث ایجاد صف خرید از سوی خریداران خودرو شده است. در حقیقت قیمت‌گذاری دستوری باعث ایجاد این صف‌های غیرواقعی شده است، در حالی که اگر قیمت‌ها واقعی شود، این مشکل نیز برطرف خواهد شد و شاهد یک تقاضای واقعی در بازار خواهیم بود.
دلایل سکون بازار خودرو
در زمینه رکود بازار خودرو امیرحسن کاکایی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی خودروی علم و صنعت ایران و کارشناس صنعت خودرو معتقد است که بازار خودرو در هفته‌های اخیر همچنان در شرایط رکود به‌سر می‌برد؛ رکودی که به‌دنبال ثبات نسبی قیمت ارز و بلاتکلیفی فضای اقتصادی ناشی از وضعیت مذاکرات به‌وجود آمده است. البته جنگ تحمیلی ۱۲روزه رژیم اشغالگر نیز به دلایل این موضوع افزوده شد. کاکایی در ادامه خاطرنشان کرد: هم‌اکنون روند خرید و فروش در بازار آزاد راکد است، قیمت دلار همانگونه که می‌دانیم با آغاز جنگ ناگهان به کانال ۹۰هزار تومان وارد شد و با اعلام آتش‌بس سریع به کانال ۸۰هزار تومانی بازگشت. اینک با صرف نظر کردن از وقایع دوهفته‌ای می‌توان گفت قیمت دلار در کانال ۸۰هزار تومان ثابت مانده است اما در دو ماه اخیر خبری از خرید و فروش جدی در بازار خودرو نبوده و طی ماه‌های آینده نیز نخواهد بود. این سکون ناشی از انتظار خریداران برای کاهش قیمت‌ها و همزمان انتظار فروشندگان برای افزایش دوباره نرخ‌هاست؛ وضعیتی که به اصطلاح بلاتکلیفی نامیده می‌شود. حال این بلاتکلیفی می‌تواند بازار را در برابر کوچک‌ترین خبر دچار نوسانات شدید کند؛ مساله‌ای که در شرایط رکود اثرگذاری بیشتری دارد. برای نمونه انتشار یک خبر از مذاکرات می‌تواند قیمت دلار را ناگهان ۲ تا ۳هزار تومان افزایش یا کاهش دهد. البته همانگونه که در این ۱۲روز جنگ مشاهده کردیم، اگر خبر خیلی داغ باشد، اصولا بازار تعطیل می‌شود. به هر حال یادمان باشد که تاثیر تغییر نرخ دلار در بازار خودرو همیشه حداقل دو تا سه هفته طول می‌کشد و اگر قیمت در این ایام بازگردد، شما تاثیر آن را مشاهده نخواهید کرد.
علل رکود بازار خودرو از ابتدای سال جاری
براساس گزارش‌های منتشرشده، به صورت دسته‌بندی شده علل رکود بازار خودرو از ابتدای سال تاکنون را می‌توان در موارد زیر خلاصه کرد:
کاهش قدرت خرید مردم
افزایش تورم و کاهش درآمد واقعی خانوارها باعث شده تقاضای موثر برای خودرو کاهش یابد. بسیاری از مردم توان مالی خرید خودروهای جدید را ندارند و این موضوع منجر به کاهش معاملات شده است .
نوسانات ارزی و افزایش قیمت خودروها
با افزایش نرخ دلار و تغییرات در نرخ ارز مبادله‌ای (از ۲۸۵۰۰تومان به ۷۰۰۰۰تومان)، هزینه‌های تولید و واردات خودرو افزایش یافته است. این موضوع باعث شده قیمت خودروهای داخلی و وارداتی افزایش یابد اما بازار ظرفیت پذیرش این افزایش قیمت‌ها را ندارد.
سیاست‌های ناپایدار و بلاتکلیفی در قیمت‌گذاری
عدم شفافیت در قیمت‌گذاری خودروهای کارخانه‌ای و تاخیر در اعلام قیمت‌های رسمی باعث شده خریداران و فروشندگان در حالت انتظار بمانند. اختلاف‌نظر بین خودروسازان و وزارت صمت بر سر قیمت‌گذاری به رکود دامن زده است.
تعرفه‌های سنگین واردات و کاهش عرضه
اعمال تعرفه ۱۰۰درصدی برای واردات خودرو در بودجه ۱۴۰۴ و تعلل در ابلاغ آیین‌نامه‌های اجرایی، باعث کاهش ورود خودروهای خارجی به بازار شده است. این موضوع باعث شده عرضه خودرو محدود شود و قیمت‌ها تحت فشار قرار گیرد.
رکود تورمی و بی‌ثباتی اقتصادی
شرایط کلی اقتصاد ایران، ازجمله تورم بالا، نوسانات بازار ارز و بی‌ثباتی سیاسی، باعث شده سرمایه‌گذاران و مصرف‌کنندگان از ورود به بازار خودرو خودداری کنند. بسیاری از مردم ترجیح می‌دهند پول خود را در بازارهای موازی مانند طلا و ارز سرمایه‌گذاری کنند.
