تخریب تاریخ و تمدن
جهان صنعت_تخریب کاشی‌های مسجد جامع نطنز، فرو ریختن بخش‌هایی از گنبد هارونیه و افزایش حفاری‌های غیرمجاز تنها بخشی از آسیب‌هایی است که میراث ملی ما را تهدید می‌کند. حفاظت از میراث ملی تنها وظیفه دولت نیست؛ آگاهی‌بخشی به جامعه و نهادینه کردن فرهنگ نگهداری از آثار تاریخی، گام بلندی برای حفظ این گنجینه‌های غیرقابل جایگزین است.
به گزارش ایسنا، میراث فرهنگی آثاری هستند که از گذشته‌های دور برای ما به‌جا مانده‌اند؛ آثاری که در وصف آن می‌توان به غیرقابل جایگزینی، کم‌نظیری و دارای ارزش ملی و فرهنگی بودن آن اشاره کرد. میراث فرهنگی، گنجینه‌هایی از تاریخ، هنر و هویت یک ملت است که گذشتگان برای ما به یادگار گذاشته‌اند. این آثار، تنها اشیای قدیمی نیستند بلکه نشان‌دهنده تمدن، باورها و تلاش‌های انسان در طول قرن‌ها هستند. حفظ این میراث، به معنای پاسداری از ریشه‌های فرهنگی و انتقال آن به نسل‌های آینده است. اگر از این گنجینه‌ها مراقبت نکنیم، بخشی از هویت جمعی خود را برای همیشه از دست خواهیم داد.
نگهداری از میراث فرهنگی، تنها وظیفه دولت و نهادهای مرتبط نیست، بلکه هر فرد می‌تواند سهمی در این مسوولیت بزرگ داشته باشد. آگاهی‌بخشی درباره اهمیت این آثار، مشارکت در برنامه‌های حفاظتی و احترام به بناها و اشیای تاریخی، گام‌های ساده اما موثری هستند.
با همکاری جمعی می‌توانیم اطمینان حاصل کنیم که این میراث گرانبها نه‌تنها برای ما بلکه برای آیندگان نیز زنده و پابرجا خواهد ماند اما شاهد آن هستیم که مفاخر و شاهکارهایی همچون کاشی‌های مسجد جامع نطنز را تخریب کرده‌اند یا گزارش‌ها مبنی‌بر حفاری‌های غیرمجاز برای یافتن گنج رو به افزایش است.
شبیه به چنین اتفاقاتی در گذشته هم تکرار شده اما این سوال مطرح می‌شود که نقش سازمان میراث فرهنگی در کاهش این تاراج‌ها، تخریب‌ها و حفاری‌ها چه بوده است؟ آیا تلاشی در راستای فرهنگ‌سازی آحاد جامعه برای ارج گزاردن و حفظ و نگهداری این آثار انجام شده است؟ چه عاملی باعث آن شده که این روزها شاهد فرو ریختن بخش‌هایی از کاشی‌های گنبد تاریخی محله هارونیه یا دیواره‌های کناری بازارهای میدان نقش‌جهان باشیم؟ آیا نظام بودجه ما تعریف دقیق و جامعی برای حفظ، نگهداری و نگهبانی از میراث فرهنگی ما دارد؟
منصور عسگری، نماینده حقوقی میراث فرهنگی استان اصفهان در راستای نقش سازمان میراث فرهنگی در کاهش این جرائم می‌گوید: تخریب آثار باستانی یا حفاری‌های غیرمجاز به منظور گنج‌یابی از منظر حقوقی جرم محسوب می‌شود. در این‌گونه موارد طبق ماده ۵۶۷ قانون اساسی، میراث فرهنگی به‌عنوان شاکی خصوصی وارد عمل می‌شود و ما با استفاده از قوانین سخت بازدارنده سعی در کاهش این جرائم داریم، همچنین یگان حفاظت سازمان میراث فرهنگی با وجود نیروهای محدود خود در سطح شهر کاوش کرده و در صورت مشاهده تخلف به سازمان میراث فرهنگی گزارش می‌دهند، به‌عنوان مثال تخریب کاشی‌های مسجد جامع نطنز از طریق همین یگان‌ها به اداره کل میراث فرهنگی گزارش شد و اداره کل نیز از طریق دادستانی اقدام به پیگیری و شکایت کرد.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا قوانین مجازات اسلامی از نظر شدت مجازات می‌توانند بازدارنده باشند یا خیر می‌افزاید: قوانین مجازات اسلامی برای بازدارندگی از تخریب و تاراج میراث فرهنگی، سخت و مقتدرانه است اما باید توجه داشته باشیم که وجود قوانین مجازات اسلامی بخشی از راه‌حل ما برای ورود به حل مساله کاهش تخریب‌ها و تاراج آثار ملی است. بخش عمده اثرگذاری در این باره به فرهنگ‌سازی و دادن آموزه‌ها به جامعه انسانی برمی‌گردد که نیاز است سازمان‌ها با اتحاد و کمک یکدیگر در این زمینه قوی‌تر وارد عمل شوند چراکه در حال حاضر با شرایطی روبه‌رو هستیم که همزمان با افزایش مشکلات اقتصادی و معیشتی افراد جامعه، تبلیغات افراد سودجو در زمینه گنج‌یابی و وعده‌های دروغین برای حل مشکلات اقتصادی افراد بیشتر شده است و این امر باعث شده که کار ما دشوارتر و مسوولیت‌مان سنگین‌تر شود.
نماینده حقوقی میراث فرهنگی استان اصفهان درباره میزان تخصیص بودجه در زمینه افزایش آگاهی‌بخشی به مردم برای فرهنگ‌سازی بیشتر جامعه می‌گوید: بودجه تخصیص داده شده به سازمان میراث فرهنگی گاهی برای مرمت آثار باستانی هم محدود است، با این وجود سازمان میراث فرهنگی با دستگاه‌های مختلف مانند صداوسیما، آموزش‌وپرورش و شهرداری تفاهمنامه‌هایی امضا کرده است که در زمینه فرهنگ‌سازی، اقدامات آموزشی و فرهنگی لازم انجام شود تا اهداف مورد نظر را به سمع و بصر افراد و عموم جامعه برسانیم، هرچند گاهی باز هم تبلیغات و تاثیرگذاری افراد سودجو بیشتر است.
عسگری درباره علت ورود گنج‌یاب‌ها به صورت قانونی می‌گوید: در قانون مجازات اسلامی اخذ مجوز برای داشتن فلزیاب‌ها ضرورت دارد و تولید، تبلیغ و فروش فلزیاب‌ها بدون مجوز غیرقانونی است، حتی اگر کاربرد فلزیاب‌ها برای مواردی در خصوص صنعت و معدن هم باشد، برای استفاده از آن شخص باید به صورت قانونی اقدام کند و مجوز بگیرد اما عمده افراد دارای فلزیاب مجوز ندارند و به صورت غیرقانونی اقدام به استفاده از فلزیاب‌ها می‌کنند. ما هم در راستای انجام وظیفه خود اقدام به شکایت از این افراد می‌کنیم و اگر در این موارد گزارشی داشته باشیم یا با مواردی روبه‌رو شویم اقدام به ضبط ادوات و فلزیاب‌ها به نفع دولت خواهیم کرد. هادی الهیاری، مدیر گروه امانی اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان درخصوص نقش سازمان میراث فرهنگی در حفظ این آثار ملی به ایسنا می‌گوید: آثار باستانی بسیار زیادی در اصفهان وجود دارد و مردم فهیم استان اصفهان به این سطح از فهم و فرهنگ رسیده‌اند که از آثار باستانی و میراث ملی شهرشان به خوبی محفاظت کنند اما گاهی هم ممکن است عواملی غیر از عوامل انسانی مانند فاضلاب‌ها و فرونشست‌ها به بناها آسیب بزنند که از حوزه میراث فرهنگی و فرهنگ‌سازی جامعه خارج شود، همچنین مالکیت بسیاری از بناها زیر نظر اوقاف است و سازمان میراث فرهنگی تنها وظیفه ترمیم این آثار را به عهده دارد.
وی در خصوص نقش سازمان میراث فرهنگی در کاهش موضوع گنج‌یابی می‌افزاید: برای فرهنگ‌سازی در این زمینه باید از کودکان دبستانی شروع کنیم تا بتوانیم از پایه و اساس این مسائل را در آنها نهادینه کنیم. اقدامی که تاکنون در این زمینه انجام شده اجرای «طرح ایما» در مدارس است، به این صورت که با افزایش احساس مسوولیت در دانش‌آموزان برای افزایش احساس مسوولیت آنها برای حفظ و نگهداری میراث ملی گام برداشته‌ایم.
میراث فرهنگی نه‌تنها یادگار گذشته، بلکه پلی به سوی آینده است که هویت، تاریخ و ارزش‌های جامعه را زنده نگه می‌دارد. حفظ و احترام به این گنجینه‌ها، مسوولیتی همگانی است تا نسل‌های آینده نیز بتوانند از این ثروت معنوی بهره‌مند شوند. همانطور که گزارش حاضر نشان می‌دهد، میراث فرهنگی تنها سنگ و ساختمان نیست، بلکه روح تمدن و نماد پایداری یک ملت است که باید با آگاهی و تلاش جمعی از آن محافظت کرد.
