5 - 09 - 2017
تختجمشید در خطر نابودی
فاطمه روشن- تغییر اقلیم بلای جان استانهای کشورشده و خشکسالی چند سالی است که بر سر کشور سایه انداخته و قرار است چند سال دیگر هم مهمان ناخوانده ایران باشد. در کنار این خشکسالی ادامهدار، استفاده نامناسب از منابع آبی، الگوی مصرف اشتباه و… باعث شده است که اثرات خشکسالی بیش از پیش نمایان شود.در بین استانهایی که درگیر خشکسالی چند ساله هستند فارس وضعیت بدتری دارد. فارس که به عنوان قطب کشاورزی ایران شناخته میشد با استفاده بیرویه از منابع آب زیرزمینی، افزایش جمعیت، برداشتهای غیرقانونی و حفر چاههای غیرمجاز رکورددار فرونشست زمین در جهان است.
فرونشست زمین در نیومکزیکو به مقدار ۳۴ سانتیمتر در سال بیشترین رقم ثبت شده فرونشست در کره زمین را به خود اختصاص داده بود ولی اکنون طبق جدیدترین بررسیها، استان فارس با نشستی سالانه به میزان ۵۶ سانتیمتر مربع نیومکزیکو را از صدر بیشترین فرونشست کنار زده و نام خود را جای آن ثبت کرده است. مخاطرات ناشى از فرونشست، ایجاد ترک و تخریب جادهها و مسیرهاى ارتباطى، شکسته شدن لوله و شریانهاى حیاتى، آسیبدیدگى کانالهاى آبرسانى، ترک در پى سازهها و دیوارهاى جداکننده، تخریب زمینهاى کشاورزى و جابهجایى و تغییر شکل در مسیر راهآهن، تخریب لوله جدار و تجهیزات سر چاهى، شکستگى زهکشها و لولههاى فاضلاب، آلودگى آبخوان، تخلیه ناگهانى برکههاى آب و وقوع تلفات انسانى است. در کنار اینها اضافه کنید آسیبهای غیرقابل جبران به میراث باستانی این استان که یادآور شکوه حکومت هخامنشی است.
خطری که مدیرکل مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیطزیست دیروز در نشست خبری به آن اشاره کرد و گفت: «فارس رتبه اول فرونشست زمین در جهان را دارد و ادامه این وضعیت به خطر نابودی تختجمشید در آینده خواهد رسید.»فرو نشستی که کوروش محمدخانی، عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تختجمشید هم وجود و خطرات جبرانناپذیر آن را تایید میکند و به «جهانصنعت» میگوید: «مشکل اصلی دشت مرودشت چاههای غیرقانونی متعددی است که به صورت مجاز و غیرمجاز حفر شدهاند.»
چاله هایی به عمق یک و نیم متر در اطراف تخت جمشید
او مجموع چاههای مرودشت را بیش از ۱۶ هزار حلقه میداند و میگوید بیشتر آنها غیرمجاز هستند: «در حال حاضر بیش از ۱۶ هزار حلقه چاه در مرودشت حفر شده که از این تعداد ۱۰ هزار حلقه غیرقانونی هستند و شش هزارتای آن مجوز دارد.»
او از فشارها برای گرفتن مجوز بیشتر هم خبر میدهد: «وقتی تلاش میکنیم از حفر چاه بیشتر جلوگیری کنیم از نهادهای دیگر مجوز میگیرند و کار خودشان را میکنند. پیش از این عمق بهرهبرداری از چاههای مرودشت ۱۰متر بود اما حالا این عدد به ۲۷۵ متر رسیده است. این در حالی است که حتی اگر هم ما بتوانیم جلوی مجوزهای حفر را بگیریم باتوجه به تعدد چاههای غیرمجاز نیازمند دستگاهی اجرایی برای جلوگیری از این برداشتها خواهیم بود.»
این باستانشناس آسیبهای فرونشست به مجموعه تختجمشید را خطرناک میداند و ادامه میدهد: «زمانی که از آبهای زیرزمینی بدون برنامه برداشت کنید، سطح آب پایین میآید و به مرور فاجعه به وقوع میپیوندد. درحال حاضر در قسمت غربی تختجمشید و جنوبی نقش رستم نشستهایی به عمق یک تا یک و نیم متر بهوجود آمده که دهانه آنها بین ۵۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر باز است.» محمدخانی ادامه داد: «فروچالههایی که در پی حفر این چاهها بهوجود میآید میتواند در آیندهای نزدیک برای مجموعه جهانی تختجمشید، نقش رستم و حتی زندگی در برخی روستاهای مجاور این یادمانهای تاریخی آسیبهای غیرقابل جبرانی به همراه داشته باشد.»
به گفته این باستانشناس در حال حاضر بیشترین ترکها در مقابل چادرهای شاهی مجموعه پردیس تختجمشید در فاصله ۲۰۰ متری تختگاه تختجمشید به سمت غرب وجود دارند.» ما یک تختجمشید بیشتر نداریم! تاکنون هیچیک از مسوولان به فکر جلوگیری از فاجعهای که در حال رخ دادن است نیفتادهاند و همه میدانیم رفع این مشکل نیازمند عزمی ملی است.»
عضو شورای فنی پایگاه میراث جهانی تختجمشید تنها راه را جلوگیری از این فاجعه را حذف چاههای غیرمجاز میداند: «در شورای فنی تختجمشید به دنبال راهی برای حل این بحران هستیم اما نیازمند عزمی ملی هستیم و دیگر نهادها همچون جهاد کشاورزی باید کمک کنند تا جلوی این روند گرفته شود. این درحالی است که هیچیک از مسوولان تاکنون برای رفع این مشکل اقدامی انجام ندادهاند.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد