تحریم‌ها و سوزاندن فرصت‌های صادراتی
جهان صنعت– طی سال‌های اخیر روابط تجاری ایران و بلژیک تجربه روندهای متغیری بوده است که بازتابی از شرایط سیاسی، اقتصادی و تحریمی است. براساس داده‌ها واردات بلژیک از ایران از ۷۸میلیون دلار در سال ۲۰۲۲ تا ۴۲میلیون دلار در سال ۲۰۲۴ به شکل مستمری کاهش یافته است. این کاهش تا حد زیادی ناشی از تحریم‌های بین‌المللی و محدودیت‌های صادراتی ایران است که تاثیر بسزایی بر کاهش حجم کالاهایی که ایران به بازار اروپا می‌فرستد، داشته است.
در مقابل صادرات بلژیک به ایران در این دوره افزایشی بوده و به اوج ۳۳۶میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ رسیده است، هر چند در ۲۰۲۴ اندکی کاهش یافته اما همچنان بالاتر از سطح سال ۲۰۲۲ باقی مانده است. این موضوع نشان می‌دهد که بازار ایران هنوز برای کالاهای بلژیکی از جمله ماشین‌آلات صنعتی مواد شیمیایی، تجهیزات فناوری و محصولات فلزی جذاب است و تقاضای قابل‌توجهی برای این کالاها وجود دارد.
مزیت برای بلژیک، محدودیت برای ایران
تراز تجاری بلژیک با ایران در تمام این سال‌ها به نفع بلژیک بوده است و روبه بهبود حرکت کرده است. به عبارتی بلژیک توانسته است صادرات خود به ایران را افزایش دهد در حالی که واردات خود از ایران کاهش یافته است. این تعادل مثبت به نفع بلژیک می‌تواند نتیجه تنوع کالاهای صادراتی بلژیک، مزیت رقابتی آنها و همچنین وجود محدودیت‌ها برای صادرات ایران باشد. در این بازه زمانی تجارت کل بلژیک با جهان به ویژه صادرات و واردات با روند کاهش ملایمی مواجه بوده است که احتمالا تحت‌تاثیر عوامل جهانی مانند جنگ‌های تجاری بحران‌های انرژی، نوسانات بازارهای مالی و مشکلات زنجیره تامین جهانی قرار دارد. با این حال بلژیک که به عنوان یک هاب مهم لجستیکی در اروپا شناخته می‌شود همچنان یکی از قطب‌های اصلی تجارت بین‌المللی است و بیش از ۸۰درصد تجارت آن با کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام می‌شود.
سهم تجارت ایران در کل تجارت بلژیک بسیار ناچیز است و کمتر از ۱/۰درصد را تشکیل می‌دهد؛ این سهم کوچک نمادی از فرصت‌های بالقوه و البته محدودیت‌های موجود در مسیر گسترش روابط دو کشور است. با وجود این محدودیت‌ها وجود دستور کارهای مشترک در حوزه‌های تجارت انرژی‌های تجدیدپذیر فناوری‌های نوین آبیاری کشاورزی، نوسازی صنایع و همکاری‌های علمی و فناوری نشان‌دهنده ظرفیت‌های بالقوه گسترده برای توسعه روابط اقتصادی دو کشور است.
الزام رفع موانع ناشی از تحریم
برای بهبود و تقویت روابط تجاری میان ایران و بلژیک نیاز است که موانع ناشی از تحریم‌های اقتصادی کاهش یابد، همکاری‌های صنعتی و تکنولوژیکی تقویت شود و زمینه برای افزایش صادرات ایران به بازارهای اروپایی از جمله بلژیک فراهم شود زیرساخت‌های حمل‌ونقل لجستیک و ترانزیت نیز نقش کلیدی در توسعه تجارت ایفا می‌کنند و با توجه به موقعیت جغرافیایی بلژیک به عنوان یکی از مراکز ترانزیت اروپا می‌توان از این ظرفیت بهره‌برداری کرد. به گزارش معاونت بین‌الملل اتاق ایران تحولات سیاسی و اقتصادی منطقه‌ای و جهانی همچنین نقش مهمی در شکل‌گیری آینده روابط تجاری ایران و بلژیک خواهند داشت. افزایش تعاملات دیپلماتیک کاهش تحریم‌ها و پیگیری سیاست‌های مشترک توسعه‌ای می‌تواند مسیر همکاری اقتصادی را هموارتر سازد و به افزایش حجم تجارت دوجانبه بینجامد.
چشم‌انداز و ظرفیت‌ها
روابط اقتصادی ایران و بلژیک از سال ۱۸۸۰ آغاز شد و با تمرکز بر نفت مواد شیمیایی و ماشین‌آلات توسعه یافت. حجم تجارت که در سال ۲۰۱۰ به ۵/۳میلیارد دلار رسید در سال ۲۰۲۳ به ۶/۱میلیارد دلار و در ۱۱ماه نخست ۲۰۲۴ به ۷/۱میلیارد دلار رسیده است. داده‌های کل تجارت بلژیک با جهان نشان می‌دهد که ایران نقش کوچکی در تجارت بلژیک دارد (۱۵/۰درصد در ۲۰۲۳ اما پتانسیل افزایش آن وجود دارد. تحریم‌ها، فشارهای اتحادیه اروپا و رقابت چین موانع اصلی هستند اما رفع تحریم‌ها و تقویت زیرساخت‌ها می‌تواند همکاری‌ها را به سطوح بالاتری برساند. در کوتاه‌مدت رشد اندک و تداوم تجارت بشردوستانه محتمل است.
