تجهیز یگان برای صیانت از میراث طبیعی
نادر نینوایی– در ایران جنگلها و منابع طبیعی همواره در معرض خطر آتشسوزی قرار دارند و سالانه خسارات گستردهای به پوشش گیاهی و تنوع زیستی وارد میشود. تغییرات اقلیمی، گرمای زودرس و افزایش دورههای خشکسالی شدت آتشسوزیها را افزایش داده و مراتع و جنگلها را بیش از پیش آسیبپذیر کرده است.
باتوجه به اهمیت حفاظت از عرصههای طبیعی و ضرورت پاسخ سریع به حوادث سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اقدام به توزیع گسترده تجهیزات پایش و اطفای حریق میان استانها کرده است. درهمینراستا دوربین پایش تصویری، دکل بلند، دستگاه اطفای حریق، موتورسیکلت ویژه گشتهای حفاظتی، دمندههای حریق، آتشکوب سبک، ماسک تنفسی و هدلایت عملیاتی میان استانهای مختلف توزیع شد تا توان عملیاتی یگان حفاظت افزایش یابد و نیروها در مواجهه با آتشسوزیها تجهیزات کارآمدتر و ایمن در اختیار داشته باشند.
علاوهبر تامین تجهیزات نوین بازسازی و تعمیر دستگاههای فرسوده نیز دردستور کار قرار گرفته است. اقداماتی از قبیل ارتقای موتورسیکلتها، تامین کولههای آبپاش موتوردار و آتشکوبهای سبک و ارگونومیک ضمن کاهش فشار بر نیروها سرعت و دقت عملیات مقابله با آتشسوزی را افزایش میدهد. این رویکرد ترکیبی به گفته مسوولان امر شامل استفاده از فناوریهای دانشبنیان، خرید متمرکز تجهیزات و بازسازی هوشمندانه است و باعث ارتقای ایمنی نیروها، صرفهجویی اقتصادی و مدیریت بهتر بحرانهای طبیعی می شود و زمینه را برای حفاظت پایدار از منابع ارزشمند کشور فراهم میکند.
جزئیات اقلام توزیعشده برای مقابله با حریق در میراث طبیعی
در آئین توزیع تجهیزات پایش و حفاظت از منابع طبیعی کشور که در سازمان منابع طبیعی برگزار شد مجموعهای از ابزارهای تخصصی اطفای حریق شامل ۶۰دوربین پایش تصویری، ۸دکل بلند، ۱۲دستگاه اطفای حریق، ۱۲موتورسیکلت ویژه گشت، ۷۳دمنده حریق، ۲هزارو۶۰۰آتشکوب، ۲هزارو۵۰۰ماسک تنفسی و ۸۱۲هدلایت عملیاتی بین استانها توزیع شد.
در این رویداد رضا افلاطونی، رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به وسعت ۱۳۷میلیونهکتاری عرصههای طبیعی کشور گفت: «۱۴میلیونهکتار جنگل، ازجمله ۲میلیونهکتار جنگل هیرکانی و حدود ۸۰میلیونهکتار مرتع تحت حفاظت این سازمان قرار دارد. صیانت از این منابع گسترده بدون مشارکت مردم ممکن نیست.» وی افزود: «اراضی ملی متعلق به همه مردم بوده و دولت تنها امانتدار آنهاست و تمام تلاش خود را برای تامین امکانات و اعتبارات انجام داده است.»
رییس سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور درخصوص تجهیزات توزیعشده اطفای حریق میان استانها گفت: «تجهیزاتی که امروز توزیع شد بخشی از برنامه ارتقای توان عملیاتی یگان حفاظت است. این تجهیزات نهتنها کارایی نیروها را افزایش داده بلکه از جان آنها در حوادثی مانند آتشسوزیها محافظت میکند.»
افلاطونی با تاکید بر استفاده از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان برای تولید و تامین تجهیزات گفت: «بیشتر این تجهیزات تولید داخل هستند و برای نخستینبار پروژهای مستقل برای تعمیر، نگهداری و بازسازی آنها طراحی شده تا از فرسودگی و بلااستفاده ماندن تجهیزات جلوگیری شود.»
بازسازی و تجهیز یگان حفاظت
مهرداد اکبریان، مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی نیز با اشاره به اقدامات مقابله با حریق گفت: «فاز نخست توزیع تجهیزات دانشبنیان اطفای حریق و پایش تصویری آغاز شده و بخشی از تجهیزات بازسازیشده نیز به چرخه عملیات بازگشته است.» وی افزود: «۲هزارو۶۰۰دستگاه آتشکوب سبک با طراحی عصای کوهنوردی و ماسک تنفسی ۳۶۰درجه تولید شده که ۲هزارو۵۰۰دستگاه در فاز آزمایشی توزیع میشود تا بازخوردهای لازم دریافت و نواقص برطرف شود.»
اکبریان به صرفهجویی اقتصادی اشاره کرد و گفت: «قیمت هردستگاه پتروفایر حدود ۳میلیاردتومان است اما توانستیم با ۵۰۰میلیونتومان یکدستگاه را تعمیر و به چرخه عملیاتی بازگردانیم. به این ترتیب با هزینه خرید یکدستگاه نو ۱۴دستگاه بازسازی شد.»
سرهنگ مجید ذکریایی، فرمانده یگان حفاظت سازمان منابع طبیعی نیز از تقویت ناوگان موتوری یگان خبر داد و گفت: «۸۶موتورسیکلت خریداری شده که ۴۲دستگاه امروز توزیع شد و مابقی پس از پلاکگذاری تحویل استانها میشود. نوع موتور باتوجه به توپوگرافی مناطق و نیاز پایگاهها تعیین شده است.»
پیشقدم، معاون توسعه مدیریت و منابع سازمان نیز با اشاره به افزایش قیمتهای تجهیزات اطفای حریق گفت: «بهدلیل تورم تمرکز بر تعمیر و احیای تجهیزات موجود بوده و بسیاری از دستگاههای ازردهخارج اکنون درحد نو قابل استفاده هستند. امیدواریم با اعتبارات سال۱۴۰۴ تجهیزات جدیدتری نیز به ناوگان یگان حفاظت افزوده شود.»
تمرکز بر بازسازی تجهیزات و خرید هوشمندانه
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور با اشاره به رویکرد سازمان منابع طبیعی در راستای مدیریت اعتبارات گفت: «بهجای خرید گسترده تجهیزات جدید بخشی از منابع بهصورت متمرکز برای بازسازی و تعمیر تجهیزات موجود اختصاص یافت؛ اقدامی که باتوجه به افزایش شدید قیمتها صرفهجویی قابلتوجهی برای بیتالمال بههمراه داشت.»
وی افزود: «برای نمونه دستگاههای پتروفایری که امروز قیمت هرکدام از آنها به حدود ۳میلیاردتومان رسیده با بازسازی اسکلتهای فرسوده و صرف هزینه بسیار کمتر دوباره به چرخه عملیات بازگشتند.»
مدیرکل دفتر حفاظت و حمایت سازمان منابع طبیعی با تاکید بر اولویت کاهش خرابیها قبل از خرید تجهیزات جدید تصریح کرد: «به این جمعبندی رسیدیم که ابتدا باید تجهیزات موجود را به شرایط عملیاتی برگردانیم و سپس سراغ خریدهای جدید برویم هرچند خرید تجهیزات نو نیز در برنامه سازمان قرار دارد.»
نوآوری دانشبنیان و ارتقای ایمنی نیروها
اکبریان با اشاره به نقش شرکتهای دانشبنیان در ارتقای تجهیزات اطفای حریق گفت: «یکی از چالشهای اصلی ما سنگینی و غیراستانداردبودن برخی تجهیزات مانند آتشکوبها بود. بههمیندلیل با همکاری شرکتهای دانشبنیان ابزارهای سبک و ارگونومیک طراحی شد؛ ازجمله آتشکوبهای تلسکوپی که هم کارایی بالاتری دارند و هم فشار کمتری به نیروهای عملیاتی وارد میکنند.»
وی افزود: «در حوزه ایمنی نیز با تامین هدلایتهای پیشانی مشکل عملیات در تاریکی تاحدزیادی برطرف شده است. کولههای آبپاش دستی که فرسایشی و خستهکننده بودند به نمونههای موتوردار و باتریدار ارتقا یافتند.»
این مقام مسوول با اشاره به سیاست خرید متمرکز در سال۱۴۰۴ گفت: «خرید متمرکز باعث کاهش هزینهها، یکسانسازی مشخصات فنی و افزایش کیفیت تجهیزات میشود. از این پس تلاش میکنیم تجهیزات سازمانی با استاندارد واحد در اختیار استانها قرار گیرد.»
اکبریان درپایان با اشاره به بررسی فناوریهای جدید اطفای حریق تاکید کرد: «هرگونه استفاده از مواد تقویتکننده اطفا منوطبه دریافت مجوزهای زیستمحیطی است و تا زمانی که این مجوزها صادر نشود اجازه استفاده از آنها در عرصههای طبیعی داده نخواهد شد.»
ضرورت آمادگی برای مقابله با حریق منابع طبیعی
آتشسوزی در جنگلها و منابع طبیعی ایران یک تهدید مستمر و پیچیده است که پیامدهای اقتصادی، محیطزیستی و اجتماعی گستردهای دارد. در سالهای اخیر تغییرات اقلیمی، کاهش بارندگی و افزایش دما شدت و فراوانی حریقها را بیشتر و مدیریت بحران را به یک ضرورت ملی تبدیل کرده است. مقابله موثر با این چالش نیازمند ترکیبی از پیشگیری، پایش مستمر و تجهیز نیروهای حفاظتی با ابزارهای عملیاتی مناسب است.
یکی از مسائل کلیدی در این زمینه اولویتبندی استفاده از منابع محدود است. تمرکز بر بازسازی و تعمیر تجهیزات فرسوده بهجای خرید گسترده ابزارهای نو نشاندهنده یکرویکرد اقتصاد محور است که علاوه بر صرفهجویی مالی بهرهوری نیروها را نیز افزایش میدهد.
علاوهبراین بهبود ارگونومی و استانداردسازی تجهیزات میتواند تاثیر مستقیمی بر کارایی نیروها داشته باشد. ابزارهای سبکتر طراحی ارگونومیک و امکاناتی که فشار فیزیکی نیروها را کاهش میدهد نهتنها سرعت عمل درمقابله با آتشسوزی را افزایش داده بلکه ایمنی پرسنل را نیز تضمین میکند. ترکیب فناوریهای نوین و توجه به ابعاد انسانی عملیات میتواند سطح پاسخگویی یگانهای حفاظتی را بهشکل قابل توجهی ارتقا دهد.
درنهایت تجربه نشان میدهد که مدیریت منابع طبیعی و مقابله با حوادث محیطزیستی تنها محدود به تامین تجهیزات نبوده بلکه یک برنامه جامع شامل آموزش، نظارت مستمر، بهرهگیری از فناوریهای نوین و استفاده هوشمندانه از بودجه است. تنها ازطریق این رویکردهای یکپارچه میتوان سطح آمادگی عملیاتی یگانها را بالا برد و خسارات ناشی از حریقهای گسترده را به حداقل رساند بهطوری که حفاظت پایدار از منابع طبیعی و جنگلها به یکهدف واقعبینانه و قابل دستیابی تبدیل شود.
