تجارت ناتراز ۲همسایه در بهار ۱۴۰۴
جهان صنعت– روابط اقتصادی ایران و ترکیه به دلیل همسایگی، عضویت هر دو کشور در سازمان همکاری‌های منطقه‌ای اکو و همچنین سازمان دی۸ می‌تواند بسیار فراتر از حال حاضر شود. رهبران دو کشور هدف خود را توسعه روابط اقتصادی به ۳۰میلیارد دلار در سال قرار داده‌اند.
از سال ۲۰۰۲ در روابط اقتصادی بین ایران و ترکیه ظرفیت‌های زیادی برای همکاری بیشتری ایجاد شد. در بهار ۱۴۰۴، ارزش مبادلات تجاری بین دو کشور ایران و ترکیه به ۲۲۲۹میلیون دلار رسید که سهم ۹/۱۱درصدی از کل تجارت خارجی ایران را تشکیل می‌دهد. جمهوری ترکیه سومین شریک تجاری ایران قرار گرفت. این کشور چهارمین بازار صادراتی ایران (بعد از جمهوری خلق چین، عراق و امارات متحده عربی) با ۹۳۷هزار تن و سهم ارزشی ۸درصد، و سومین مبدأ وارداتی ایران (پس از امارات متحده عربی و چین و قبل از هند و آلمان) با ۱۹۸۵هزار تن و سهم ارزشی ۲/۱۵درصد در سال جاری بوده است.
ارزش واحد صادرات ایران به ترکیه معادل با ۶۱۵دلار به ازای هر تن و واردات ایران از ترکیه معادل با ۱۲۳۶دلار به ازای هر تن محاسبه شد. طی این مدت، رابطه مبادله بازرگانی (نسبت قیمت واحد صادرات به قیمت واحد واردات) برابر با ۴۹۸/۰ بوده است.
تنوع اقلام صادراتی بین ایران و ترکیه در این بازه زمانی شامل ۷۱۰ قلم کالا و تنوع اقلام وارداتی بین ایران و ترکیه شامل ۱۹۰۱ قلم کالا بوده است.
متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ایران به ترکیه ۳۴/۶۱۵دلار (حدود دو برابر میانگین کشوری به ارزش ۳۳۸دلار) و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی از ترکیه ۱۲۳۶دلار بوده است. همچنین، رابطه مبادله کل کشور برابر با ۲۳۴/۰و رابطه مبادله با ترکیه برابر با ۴۹۸/۰ محاسبه شد. براساس گزارشی که رایزنی بازرگانی ایران در ترکیه تهیه کرده، مجموع صادرات ایران به ترکیه در این بازه، ۷۵۴میلیون دلار تنها مربوط به ۲۵ قلم کالای عمده بوده که شامل مواردی چون گاز طبیعی: ۱۷۷میلیون دلار؛ آلومینیوم و مصنوعات آن: ۱۶۰میلیون دلار؛ کود اوره: ۱۰۲میلیون دلار؛ روی غیرممزوج: ۵۸میلیون دلار؛ کانتینر: ۵۰میلیون دلار؛ مس تصفیه شده و کاتدی: مجموعا ۳۹میلیون دلار؛ پلی‌اتیلن‌ها (انواع مختلف): بیش از ۳۵میلیون دلار؛ پسته (خندان و مغز): حدود ۲۰میلیون دلار و هندوانه، کنسانتره میوه، آب‌میوه و سودسوزآور: از جمله اقلام کشاورزی و شیمیایی پرمصرف بوده است.
از سوی دیگر، ارزش مجموع ۲۵قلم کالای عمده وارداتی ایران از ترکیه در این دوره به ۳۹۷/۱میلیارد دلار رسید که مهم‌ترین آنها شامل فلزات گرانبها (طلا و پالادیوم): ۴۱۷میلیون دلار، روغن‌های خوراکی (پالم، آفتابگردان): ۲۵۶میلیون دلار، ذرت دامی و جو: ۳۱۵میلیون دلار، گوشت گاو، دانه سویا تراریخته: ۷۸میلیون دلار، تراکتور، خودروی سواری، قطعات خودرو: بیش از ۵۰میلیون دلار و پودر کاکائو، دارو، تجهیزات پزشکی و دستگاه‌های صنعتی غذایی می‌شود. در سه ماهه سال ۱۴۰۴ ارزش کل تجارت دوجانبه به ۲۲۲۹میلیون دلار رسید که نسبت به دوره مشابه سال گذشته کاهش ۳/۱۳ را تجربه می‌کند. این در حالی است که ارزش کل مبادلات تجاری کشور نیز کاهشی مشابه معادل با ۱/۱۳درصد داشته است.
عمده اقلام صادراتی و وارداتی در تجارت دوجانبه ایران و ترکیه در ۴ گروه کالایی پتروشیمی و پایه نفتی، صنعت، کشاورزی، معدن و صنایع معدنی بوده است که جدول ذیل آمارگان تفکیکی و مقایسه‌ای آن را نشان می‌دهد:
متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی کشور ۳۳۸دلار و متوسط ارزش هر تن کالای صادراتی به مقصد ترکیه معادل ۶۱۵۳۴دلار (حدود دوبرابر میانگین (کشوری و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی به کشور ۱۴۴۶دلار و متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی از ترکیه ۱۲۳۶دلار و همچنین رابطه مبادله کل کشور برابر با ۲۳۴ و رابطه مبادله با ترکیه برابر با ۰۴۹۸ محاسبه شده است که شاخص‌های مربوط به تجارت ایران و ترکیه بالاتر از نورم و میانگین کشوری هستند. در حالی که عمده کالاهای صادراتی کشور به سایر مقاصد صادراتی گاز طبیعی پروپان مایع شده متانول بوتان مایع شده و قیر بوده است؛ عمده صادرات ایران به ترکیه علاوه بر گاز طبیعی شامل فلزات اساسی آلومینیوم روی مس، فولاد، آهن، چدن و فروآلیاژها، مواد پلیمری کامپاند، پلی‌استایرن پلی‌اتیلن‌های گرید فیلم کرید لوله و گرید بادی با چگالی‌های (مختلف) کانتینر کود، اوره، قیر، کاستیک سود پرک شده، کنسانتره و آب‌میوه، پسته، خرما، کشمش و هندوانه بوده است.
کاهش ۳/۱۳درصدی در تجارت دوجانبه عمدتا ناشی از تداوم ناترازی انرژی، قطعی برق، مشکلات زیرساختی، نوسانات تعرفه‌ای، و تصمیمات مقطعی سیاستی است. از سوی دیگر، اقلام افزایشی نشان‌دهنده ظرفیت‌های مغفول صادراتی ایران به ترکیه است که می‌توانند با برنامه‌ریزی دقیق، تنوع‌یابی سبد صادراتی، افزایش تعاملات نمایشگاهی و ثبات مقررات تجاری به‌طور موثر گسترش یابند.
منبع: مهر
