10 - 12 - 2019
تاریکخانه زندانیان
گروه جامعه- زندان همچنان همان میلههای سر به فلک کشیدهای است که جان پشت میلههای آن به لب میرسد. دیگر مهم نیست که آخرین استانداردهای جهانی پیرامون امنیت، تغذیه و جریان فرهنگی یک زندان به چه میزان رعایت میشود. حتی اینکه تعداد زندانیان استاندارد در زندان چند نفر است دیگر برای کسی اهمیت ندارد. به واسطه قوانین از پیش تعین شده و جرایمی که مدام در حال وقوع است باید تعداد زندانیان حاضر در زندان را پذیرفت. حالا اما همین تعداد زندانیان غیرمجاز خود اسباب دردسر و آسیبهای گسترده شده است. از سویی درگیریهای زندانیان با یکدیگر که تازهترین نمونه آن قتل یک زندانی توسط زندانی دیگر در فشافویه است؛ از دیگر تکرار جرایم دیگری که در زندان نیز به جولان دادن خود ادامه میدهند.
بعدازظهر روز دوشنبه ۲۷ خرداد خبرگزاری میزان اطلاعیه سازمان زندانها درباره قتل علیرضا شیرمحمدعلی در زندان فشافویه را منتشر کرد. اما در این اطلاعیه دو پرسش اساسی و مهم شاید به این دلیل که پاسخ آنها خارج از حدود اختیارات سازمان زندانهاست، مبهم و بدون پاسخ مانده است. در خبرهای منتشره آمده است مرحوم شیرمحمدعلی قبلا از عدم امنیت جانی خود نزد مسوولان زندان شکایت برده و خواستار تغییر محل خود شده بود. قاعدتا با شناخت کلی که از فضای زندان در بندهای مربوط به زندانیان سیاسی (امنیتی) وجود دارد، زندانی معمولا احساس عدم امنیت ندارد، مگر آنکه در میان آنان محکومان دیگری غیر از محکومان سیاسی بوده باشند. البته همین چند روز گذشته سخنگوی قوه قضائیه اعلام کرد که زندانی سیاسی نداریم.
مرگ در زندان
در زندان، زندانبان علاوه بر اینکه مسوول امنیت زندان است، مسوول امنیت زندانی نیز هست. وجود امکانات درمانی (مانند بهداری) در زندان به همین دلیل است. از آنجا که درخواست شیرمحمدعلی حتما بیدلیل نبوده است، آیا به تقاضای زندانی مرحوم مبنیبر عدم امنیت جانی رسیدگی شده بود؟ نتیجه آن چه بوده است. در قتل عمد قاتل انگیزهای دارد. بنا بر اطلاعیه صادره، قاتلان شیرمحمدعلی، جدا از او نگهداری میشدند. حتی ساعت هواخوری آنها نیز متفاوت بوده است بنابراین باید گمان برد که دو زندانی متهم به قتل و زندانی مقتول اصلا همدیگر را نمیشناختند که نسبت به هم رفاقت یا کینهای داشته باشند.به گفته اطلاعیه سازمان زندانها «با باز شدن در محل نگهداری زندانیان امنیتی برای توزیع غذا، متهمان به دلیل حضور در هواخوری از فرصت پیشآمده سوءاستفاده کرده و بهسرعت وارد حریم نگهداری زندانیان امنیتی شده و ظرف مدتزمانی کمتر از دو دقیقه، علیرضا شیرمحمدعلی را مورد ضربوجرح قرار داده…». یعنی دو زندانی که جدا از مقتول نگهداری میشدند و به همین دلیل قاعدتا رابطه دوستانه یا خصمانهای بین آنها نمیتوانسته بوده باشد، در یک لحظه زندانی دیگر را گیر انداخته و او را مورد ضربوجرح قرار میدهند. کسانی که دیگری را نمیشناسند، چه انگیزهای ممکن است برای قتل او داشته باشند؟ چه انگیزهای موجب چنین قتل فجیعی شده است؟ در خبرهاست که ۳۰ ضربه تیزی به مقتول وارد شده است.
فشافویه زندان مجرمان خطرناک یا امنیتی؟
اما باید دید فشافویه چگونه زندانی است. کلنگ ندامتگاه مرکزی تهران بزرگ یا زندان فشافویه یا زندان حسنآباد قم، در سال ۱۳۷۹ زده شد ولی کار متوقف شد تا اینکه با اختصاص بودجه در سال ۱۳۸۸ ساخت آن شروع شد و تاکنون حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد تومان توسط سازمان زندانها در این مجموعه هزینه شده است. فاز اول این زندان آماده پذیرش زندانی است و هدف از ساخت این زندان اردوگاهی ویژه برای محکومان مواد مخدر است که این گروه را از سایر زندانیان زندانهای استان تهران و استانهای همجوار جدا کند. برای ساخت این اردوگاه که از آن به عنوان بزرگترین زندان کشور نام برده میشود، حدود ۱۵ سال زمان صرف شده است. در حال حاضر اما فشافویه در حقیقت محل نگهداری زندانیان خطرناک و اغلب مجرمانی است که محکوم به اعدام یا حبسهای بلندمدت شدهاند.
همه مسائلی که اخیرا در فشافویه جنجالآفرینی کرد در حالی است که یک منبع آگاه در اداره کل زندانهای استان تهران روز گذشته گفت: مصطفی محبی مدیرکل زندانهای استان تهران برکنار و حشمتاله حیاتالغیب، مدیرکل زندانهای استان فارس این مسوولیت را برعهده گرفته است. گفته میشود، برکناری مدیرکل زندانهای استان تهران، نتیجه بررسیهای کمیته ویژهای است که از سوی رییس قوه قضاییه برای بررسی علت قتل یک زندانی به نام شیر محمدعلی در زندان تهران بزرگ، انجام شده است. این فرضیه اما به اعتقاد کارشناسان حقوقی نمیتواند قابل استناد باشد. به هر روی زمان زیادی از قتل شیرمحمدی گذشته و اگر بنا به تغییر و تحولی جدی بود پیش از این باید محقق میشد.
فقط ۱۷ زندان کشور استاندارد است
عضو هیاترییسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی چندی پیش در گفتوگو با «خانه ملت» اعلام کرده بود: سرانه اختصاصی بودجه به سازمان زندانهای کشور در حوزههای مختلف با مشکل و چالش روبهرو است. تخصیص بودجههای داخلی متناسب با شرایط و ظرفیتهایی است که خود سازمان زندانهای کشور ایجاد میکند، سازمان زندانهای کشور سالانه بودجهای را دارد که در آن بودجه، ردیفهای خاص خودش نیز داده شده است و در حوزه فرهنگ نیز قطعا بودجه برای سازمان گذاشته شده است.به اعتقاد یحیی کمالی در وضعیت فعلی، سرانه اختصاصی بودجه به سازمان زندانهای کشور در حوزههای مختلف با مشکل و چالش روبهرو است، به نحوی که تعداد افرادی که به زندانها وارد میشوند و تعداد افرادی که در زندانها بیتوته میکنند، به نحوی است که با بودجه تخصیصی سازمان زندانها همخوانی ندارد و تطبیق نمیکند. در حال حاضر از حیث فیزیکی و محیطی چیزی حدود ۱۷ زندان استاندارد است و بقیه زندانهای کشور همه غیراستاندارد هستند و گاه پنج برابر ظرفیتی که برای آنها تعریف شده زندانی دارند به نحوی که زندانی برای ۲۰۰نفر ساخته شده و ۱۰۰۰زندانی در آنجا وجود دارد.این نماینده مردم در مجلس دهم با اشاره به سرانه تغذیه زندانیان تصریح کرد: سرانه تغذیه زندانیان به ازای هر زندانی شش هزار تومان است در حالی که با این شش هزار تومان گوجه تخممرغ هم نمیشود خورد و ما باید سه وعده به زندانی غذا بدهیم و در حوزه مسائل فرهنگی نیز همین وضعیت را داریم. این بودجهای که برای سازمان زندانها در نظر گرفته میشود، باید سرشکن شود و بیشتر به اولویتهای خود بپردازند. ممکن است بشود مقداری در مسائل فرهنگی زندانی اغماض کرد اما در بحث غذای وی نمیشود اغماض کرد چراکه ممکن است زندانی گرسنه باشد و سر و صدا و داد و بیداد میکند.
عضو هیات رییسه کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس همچنین تاکید کرد: گرچه ما اعتقاد داریم همانطور که غذای جسم مهم است غذای روح نیز مهم است و باید به فرهنگ هم توجه شود اما ناچاری و گرفتاری در این حوزه باعث شده است که به مسائل فرهنگی کمتر توجه شود و این کمتر توجه کردن باعث میشود برخی احساس کنند که اصلا بودجهای در این حوزه نداریم در صورتی که اصلا چنین چیزی نیست و ما برای حوزه فرهنگ قطعا بودجه داریم اما ممکن است بودجه ما به آن اندازه نباشد که بتوانیم خواستههای فرهنگی زندانیان را برآورده کنیم.
یک جابهجایی خارج از گود
سازمان «زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور»، سازمانی است که به طور مستقیم زیر نظر رییس قوه قضاییه انجام وظیفه میکند و در اجرای ماده ۹ قانون تبدیل شورای سرپرستی زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور (مصوب ۱۶/۱۱/۱۳۶۴) این سازمان در تاریخ یاد شده به طور رسمی آغاز به کار کرد. «سازمان زندانها همچنان بیش از هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد»، «هشتاد درصد زندانیان را افراد فقیر و نیازمند تشکیل میدهند»، «بدهی سازمان زندانها به نهادهای دولتی مانند ادارات آب، برق، گاز حدود ۳۰ میلیارد تومان است»، «حمایت از خانواده زندانیان اهمیت بسیار زیادی دارد». بخشهایی از سخنان اصغر جهانگیر رییس سازمان زندانها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور است مبنی بر اینکه با وجود همه تلاشهایی که در این راستا صورت گرفته اما سازمان زندانها همچنان با کمبود بودجه و ظرفیت بیش از حد زندانیان مواجه است.
به راستی در چنین شرایطی چرا باید آب به آسیاب بیشتر شدن مشکلات زندانها ریخت. چگونه میتوان با تغییر افراد حاضر در مسند مدیریت بخشهای مختلف انتظار داشت همه مشکلات به سادگی حل شود. همین روند بیانگر آن است که به هیچ عنوان نمیتوان اطمینان داشت آخرین جابهجایی و کنار گذاشتن مدیرکل زندانهای استان تهران در مسیر خونخواهی یکی از زندانیان فشافویه باشد. شواهد بیانگر آن است که باید بازنگری جدی در امور زندانهای کشور داشت. بهداشت، سلامت و البته امنیت زندانها همگی دچار تزلزل و نیازمند واکاوی هستند. فرد محکوم به همان میزان که باید دوره محکومیت تعیینشده از سوی قاضی را بگذراند باید امنیت جانی و سلامت نیز داشته باشد. گفتنی است در این رهگذر بیتدبیری مدیران سازمان زندانها در نگهداری مجزای زندانیان خطرناک از سایرین، موضوعی مغفول مانده در امور زندانهاست که حتی برای عدم انجام این مسوولیت هیچ ضمانت اخلاقی و اجرایی لحاظ نشده است. از همینرو امید آن میرود که جابهجایی و برکناری مدیران نالایق در دستور کار قوه قضاییه قرار گیرد. نمیتوان از همه آسیبهایی که در زندان شاهد آنیم به سادگی گذر کرد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد