18 - 07 - 2023
تاثیر «مالی» در سرنوشت برجام
سخنگوی وزارت خارجه از ارزیابی مثبت یا منفی درخصوص تعلیق رابرت مالی خودداری کرد
«جهانصنعت» – در حالی که مذاکرات احیای برجام بیش از یک سال است در بلاتکلیفی به سر میبرد، مرخصی اجباری و ناگهانی مذاکرهکننده ارشد آمریکا در بحث هستهای، سرنوشت توافق هستهای ۲۰۱۵ را بیش از پیش به محاق برده است. این در حالی است که برخی ناظران، تعلیق رابرت مالی را پایان دو دهه تلاش دیپلماتیک و مسالمتآمیز برای حل و فصل مناقشه هستهای میدانند و آنچه در نتیجه این تلاش تحت عنوان «برجام» به دست آمد.
هرچند سخنگوی دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی اصرار دارد که این مساله، تاثیر چندانی در روند مذاکرات احیای برجام ندارد و دستکم این موضوع برای جمهوری اسلامی چندان حائز اهمیت نیست. ناصر کنعانی که روز گذشته در یک نشست خبری به پرسشی در مورد تعلیق رابرت مالی از پرونده ایران از سوی دولت آمریکا و اینکه ایران پاسخ میداد، در واکنش به اینکه آیا این موضوع را مثبت ارزیابی میکند یا منفی، گفت: «ارزیابی خاص مثبت یا منفی در این ارتباط نداریم. ما به رفتارهای دولت آمریکا نگاه میکنیم و رفت و آمد افراد مبنای قضاوت ما نیست.» اما آیا بهواقع تعلیق رابرت مالی تاثیری در آینده و سرنوشت مذاکرات ندارد؟!
رابرت مالی از ژانویه سال ۲۰۲۱ به سمت فرستاده ویژه دولت در امور ایران در دولت جو بایدن منصوب شد. او در دوره باراک اوباما نیز با عنوان دستیار ویژه رییسجمهوری ایالاتمتحده و هماهنگکننده امور خاورمیانه، آفریقایشمالی و منطقه خلیجفارس کار میکرد. رابرت مالی از کارشناسان تیم مذاکراتی آمریکا در روند مذاکرات سال ۲۰۱۵ بود. او در دولت بایدن مسوول مذاکرات احیای برجام بود و بعد از روی کار آمدن دولت ابراهیم رییسی نیز این مسوولیت را برعهده داشت. آمریکا بعد از خروج از برجام به طور مستقیم در مذاکرات احیای برجام حضور داشت و نمایندگان آمریکا هر چند در وین حضور داشتند، توسط نماینده اتحادیه اروپا در جریان مذاکرات ایران و ۱+۴ قرار میگرفتند. در پایان سال ۱۴۰۰ مذاکرات احیای برجام تحتالشعاع حمله روسیه به اوکراین و نیز موانع و سنگاندازیهای آمریکا بر سر رفع تحریمهای ایران به شکلی تضمینشده برای یک دوره طولانی متوقف شد. در دو سال گذشته تماسها میان ایران و نماینده اتحادیه اروپا به طور غیررسمی در چارچوب احیای برجام برقرار بوده است. در ماههای اخیر مذاکرات با واسطه میان ایران و آمریکا برای آزادی زندانیان دوتابعیتی آمریکایی- ایرانی، پولهای بلوکهشده ایران و… در جریان بود که بنابر گزارش رسانههای غربی، رابرت مالی در این مذاکرات نقش موثری داشته است. رسانههای خارجی همچنین مدعی شدند که در روند این مذاکرات، «مالی» در ماه ژوئن چند بار با امیرسعید ایروانی، سفیر و نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، دیدار کرده است. این خبر البته تاکنون از سوی مقامات رسمی ایران و آمریکا تاکنون تایید نشده است.
با این همه، اما رابرت مالی همواره از سوی افراد و احزاب تندرو مخالف توافق هستهای ۲۰۱۵ و نیز هرگونه توافق و مصالحه با ایران همواره تحت فشار بوده و حتی برخی از این تندروها، صراحتا او را به «همدردی با حکومت ایران و دشمنی با اسرائیل» متهم میکردند. این در حالی بود که برخی معتقد بودند که او در عین حال در ایران نیز مخالفان جدی دارد و بهویژه برخی افراد و گروههای تندرو مخالف احیای برجام، برای تغییر او اعمال نفوذ کردند.
با وجود این، «مالی» در میان اعضای تیم مذاکرهکننده آمریکا از جمله دیپلماتهایی بود که نسبت به توافق و حلوفصل مساله هستهای ایران نگاهی «مثبت» داشت و در رفع موانع تحریمی در توافق ۲۰۱۵ بسیار نقش موثری ایفا کرد. مواضع سال گذشته «مالی» در رابطه با تحولات و اعتراضات سیاسی داخلی ایران نشان داد که او همانقدر که در دولت اوباما پیگیر سیاستهای دولت وقت بود، در دولت بایدن نیز پیگیر سیاستهای این دولت در قبال ایران است. این در حالی بود که اوایل تیرماه سال جاری اخباری ضد و نقیض از برکناری رابرت مالی و نیز به مرخصی اجباری رفتن او در رسانههای آمریکایی منتشر شد. پس از آن رابرت مالی در دهم تیرماه (۲۹ ژوئن) در بیانیه کوتاهی که در اختیار رسانههای آمریکایی گذاشته بود، تایید کرد که از چندین هفته قبل به دلیل تحقیقاتی که در مورد مجوز دسترسیهای امنیتی او در جریان بوده، در مرخصی بهسر میبرد. رسانههای آمریکایی نوشته بودند که رابرت مالی در مظان سوءاستفاده از اطلاعات محرمانه است. او گفته بود: «به من اطلاع داده شده که مجوز دسترسی امنیتی من در دست بررسی است. اطلاعات دیگری در اختیارم گذاشته نشده، اما انتظار دارم تحقیقات بهزودی به نفع من تمام شود. در عین حال من مرخصی هستم.»
این خبر در حالی منتشر شد که در محافل و نشستهای غیررسمی این موضوع که نماینده ویژه ایالاتمتحده آمریکا در امور ایران، مدت زمانی طولانی است حضور ندارد، پرسشبرانگیز شده بود. بسیاری از تحلیلگران اعلام کردند که حتی قبل از اعلام خبر به مرخصی رفتن رابرت مالی، نقش او در امور ایران بسیار کمرنگ شده بود. نیویورکتایمز در این خصوص نوشت: زمانیکه دولت بایدن مذاکرات غیرمستقیمی را با مقامهای ایرانی در عمان و در بهار سال جاری انجام داد، این «برت مک گورک» مقام ارشد کاخ سفید در امور غربآسیا بود که نقش رهبری هیات آمریکایی را بر عهده داشت. در عین حال تحقیقات پیرامون اتهامات مطرحشده علیه رابرت مالی همچنان ادامه دارد و هنوز مشخص نیست، اما نمایندگان کنگره مظنون هستند که اطلاعات محرمانهای که باعث تعلیق او از کار شده به مذاکرات دیپلماتیک با ایران ارتباط دارد. یک ماه پس از آغاز انتشار گزارشها در رسانههای آمریکا درباره نماینده ویژه دولت ایالاتمتحده در امور ایران روز جمعه ۲۳ تیرماه حساب توئیتر این دفتر نام و عکس رابرت مالی را حذف و آن را به پایین این صفحه انتقال داد. این دفتر بدون ارائه توضیحی در این رابطه، نام و تصویر آبرام پالی را که تا پیش از این معاون رابرت مالی محسوب میشد، در محل عکس و نام رابرت مالی قرار داد. رسانهها این احتمال را میدهند که این اتفاق به معنای پایان کار مالی در سمت نماینده ویژه آمریکا در امور ایران باشد. این در حالی است که یک تحلیلگر روابط بینالملل که تا چندی پیش به عنوان مشاور رسانهای تیم مذاکرهکنندگان هستهای ایران از نزدیک در جریان روند مذاکرات بود، معتقد است: «تغییر احتمالی دیپلماتهای آمریکایی در روند مذاکرات هیچوقت تاثیری نگذاشته و نمیگذارد.» سیدمحمد مرندی که در این رابطه با ایسنا به گفتوگو نشسته، تاکید دارد این مساله اساسا در تحلیل و اظهارنظر درباره سرنوشت مذاکرات، حائز اهمیت نیست و صرفا مهم این است که طرفین به توافقی «منطقی» برسند که اجرای آن برای همه طرفها «الزامآور» باشد.
این در حالی است که یک کارشناس دیگر سیاست خارجی و روابط بینالملل نگاهی مشابه دارد و میگوید: «شاید در فضای رسانهای تغییر افراد مهم و مورد توجه باشد، اما در سیاستهای کلی این تغییرات موثر نیست.» امیرعلی ابوالفتح البته در تحلیل خود، با نگاهی کمی ملایمتر از مرندی به این موضوع مینگرد. او اگرچه تاکید کرده تعلیق «مالی» تاثیر بزرگی در سرنوشت مذاکرات نخواهد داشت، اما در عین حال به ایسنا گفته: «ایران حتما تغییر و تحولات را رصد و بررسی میکند.» او همچنین گفته است: «جابهجایی رابرت مالی فارغ از اینکه به چه دلیل انجام شده، اگر بخشی از تغییر سیاستها از سوی آمریکا باشد، جای کار و بررسی دارد.»
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد