تاثیر توقف تولید لیتیوم در چین بر بازار جهانی و پیامدهای آن

جهان صنعت– توقف موقت تولید در معدن «Jianxiawo»  واقع در چین، موجب جهش کوتاه‌مدت قیمت لیتیوم و رشد سهام شرکت‌های استرالیایی تولیدکننده این ماده معدنی شد. با این‌ حال شواهد ارزیابی‌شده نشان می‌دهد این اتفاق بیش از آنکه به عاملی برای رشد در بازار لیتیوم تبدیل شود، تنها به‌صورت محدود موجب رشد قیمت‌های این فلز در بازار جهانی شده است. به نظر می‌رسد سیاستگذاران چینی از طریق وضع قوانین جدید در افزایش صدور مجوز فعالیت‌های معدنی در پی ایجاد نظمی نوین در تولید مواد معدنی حیاتی در مقیاس جهانی هستند؛ حتی اگر این امر نوسانات کوتاه‌مدت را در بازار به دنبال داشته باشد.  قیمت کربنات لیتیوم در بورس آتی گوانگژو پس از آنکه شرکت «CATL» فعالیت خود در معدن «Jianxiawo»  واقع در استان جیانگ‌شی چین را به‌دلیل انقضای مجوز فعالیت در آن متوقف کرد، حدود ۸‌درصد افزایش یافت. به‌دنبال این اتفاق، تولیدکنندگان استرالیایی لیتیوم با رشد قابل‌‌توجهی در ارزش سهام خود مواجه شدند و برخی حتی بازدهی دو رقمی را ثبت کردند. این جهش قیمت لیتیوم در بازار جهانی، به‌ منزله مرهمی موقت برای این صنعت پس از ثبت رکود بلندمدت ناشی از مازاد عرضه و کندی رشد فروش خودروهای الکتریکی به‌شمار می‌رود. با این‌ حال قیمت‌های ثبت‌شده اخیر در بازار لیتیوم همچنان فاصله زیادی با ارقام ثبت‌شده برای این فلز در سال۲۰۲۲ دارند و درواقع در روند عرضه و تقاضای آن انعطاف‌پذیری خاصی دیده نمی‌شود. طبق ارزیابی‌های صورت‌گرفته، چین همچنان حجم قابل‌‌توجهی از ذخایر سنگ‌های معدنی لیتیومی و کاتدی را در انبارهای خود در اختیار دارد و هنوز واحدهای تولیدی جدید فعال در زمینه استخراج ذخایر داخلی لپیدولیت فعالیت خود را آغاز نکرده‌اند. روند واردات اسپودومن به چین نیز همچنان به‌طور عمده در بازار مصرفی عرضه نشده است. به همین دلیل به‌نظر می‌رسد جهش‌های کوتاه‌مدت در قیمت لیتیوم به افزایش حاشیه سود و مثبت شدن ترازنامه‌ بسیاری از تولیدکنندگان این فلز حیاتی منجر نشود.

تاثیر قوانین سخت‌گیرانه در معادن لیتیوم چین

شرکت «CATL» طی بیانیه‌ای دلیل توقف موقت تولید لیتیوم در یکی از معادن مهم چین را انقضای مجوز فعالیت در آن اعلام کرد. گفتنی است چنین وقفه‌هایی در بستر قوانین تعریف‌شده در چین اغلب به‌عنوان ابزاری برای سامان‌دهی فعالیت‌های صنایع به‌ کار می‌رود. همچنین وزارتخانه‌ها و دولت‌های استانی در چین نیز پیشتر از بازبینی‌های روند اداری برای ایجاد تغییرات جدید در صنایعی که رشد بی‌رویه را تجربه کرده‌اند، نهایت بهره‌برداری را داشته‌اند. به علاوه بخش باتری‌های صنعتی در این کشور بارها از سوی کمیسیون توسعه و اصلاحات ملی و وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین فراخوان‌هایی به‌منظور پرهیز از رشد ظرفیت تولید بی‌هدف، افزایش بهره‌وری و تقویت جایگاه تولیدکنندگان فعال کوچک‎‌مقیاس دریافت کرده‌اند.

در همین رابطه می‌توان به روند توقف پروژه استخراج لیتیوم از آب شور در استان چینگهای و وضع بازرسی‌های سخت‌گیرانه در کمربند معدنی جیانگ‌شی اشاره کرد. این پروژه اگرچه به دلایل ایمنی و زیست‌محیطی در فرآیند تولید متوقف شد اما در حالت کلی این کار باعث شد قیمت در بازار این فلز به ثبات نسبی برسد. لازم به ذکر است که معدن «Jianxiawo»، سهم معناداری در برنامه تولید لیتیوم چین برای سال۲۰۲۵ داشته و در حال حال حاضر حدود ۳‌درصد عرضه جهانی این فلز به معدن نامبرده اختصاص دارد. از این‌ رو حتی توقف کوتاه‌مدت در روند تولید لیتیوم در این معدن می‌تواند جو روانی بازار را تحت‌‌تاثیر قرار دهد.

فشارهای زیست‌محیطی دولت مرکزی چین

تولیدکنندگان لیتیوم در استان جیانگشی طی سال‌های اخیر با سرعت بالایی زنجیره کامل صنعت این فلز را از مرحله استخراج تا تولید مواد کاتدی و باتری توسعه داده‌اند. براساس گزارش‌های رسمی استانی و رسانه‌های محلی در چین، استان جیانگشی به‌‌ویژه در شهر یی‌چون و مناطق پیرامونی آن، به‌دنبال تبدیل‌ شدن به قطب ملی تولید مواد اولیه صنعت باتری و انرژی بوده و برای تحقق این هدف زمین، برق و مجوزهای لازم برای توسعه و تولید این مواداولیه را در اختیار سرمایه‌گذاران و تولیدکنندگان قرار داده‌اند.

ورود بازرسان دولت مرکزی بخش حفاظت از محیط‌ زیست، تخلفات در دفع پسماند معدنی و مصرف بالای آب به منظور استخراج لپیدولیت در معادن لیتیوم واقع‌در استان جیانگشی را آشکار کرد و به‌دنبال آن تعدادی از واحدهای تولیدی، تعطیل و متحمل جریمه‌های سنگینی شدند. پس از این اتفاق تمدید مجوزهای بهره‌برداری از معادن به ابزاری سیاستی برای واداشتن شرکت‌های تولیدکننده به ارتقای مدیریت باطله‌های معدنی، احیای اراضی و کاهش شدت مصرف انرژی تبدیل شد. تعلیق فعالیت در معدن«Jianxiawo»، نمونه‌ای از روند تخلف در فرآیند تولید و استخراج لیتیوم در چین به‌شمار می‌رود. بر همین اساس می‌توان ادعا کرد برای دولت چین، سخت‌گیری‌های اعمال‌شده در بخش زیست‌محیطی در معادن تنها برای نشان دادن تعهد به حفظ طبیعت نبوده است بلکه ابزاری برای حرکت به‌سمت صنایع پاک محسوب می‌شود. در همین راستا اقداماتی مانند ادغام واحدهای کوچک‌مقیاس و واحدهای تولیدی بزرگ‌مقیاس زیان‌ده با دیگر شرکت‌ها و سوق‌ دادن بخش تولید و استخراج لیتیوم داخلی به سمت یکپارچه‌سازی در این صنعت با هدف کاهش انتشار کربن، از جمله مهم‌ترین اهداف در نظر گرفته‌شده در برنامه پنج‌‌ساله چهاردهم و دستورالعمل‌های تولید مواد اولیه وابسته به آن از سوی دولت چین محسوب می‌شود.

مازاد عرضه تداوم خواهد داشت

نوسانات قیمت در بازار لیتیوم همچنان به حجم عرضه و تقاضای آن از سوی مصرف‌کنندگان وابسته است. در همین راستا ظرفیت فرآوری لیتیوم در چین طی سال‌های۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ افزایش یافت و هم‌زمان عرضه اسپودومن از قاره آفریقا و تولید لپیدولیت در چین نیز روندی صعودی را به ثبت رساند. در سمت تقاضا، تولیدکنندگان کاتد و سلول باتری اوایل سال۲۰۲۵ اقدام به کاهش حجم ذخایر انبارهای خود کردند. با این حال آغاز فرآیند ذخیره‌سازی مجدد در انبار ذخایر از سوی این تولیدکنندگان همچنان با احتیاط ادامه دارد. در واکنش به بیانیه صادرشده از سوی شرکت «CATL»  که در آن به‌دلیل روند توقف تولید لیتیوم در معدن «Jianxiawo» اشاره شده بود، منحنی قیمت‌های فلز نامبرده در قراردادهای بورس آتی در مقیاس جهانی تغییراتی را تجربه کرد. طبق‌ ارزیابی ارائه‌شده از سوی شماری از تحلیلگران بازار، محدودیت در عرضه لیتیوم در کوتاه‌مدت دور از انتظار نیست. با این وجود چنین اتفاقی تاثیر گسترده‌ای بر پیش‌بینی تداوم وضعیت مازاد عرضه این فلز تا پایان سال ۲۰۲۵ نخواهد گذاشت. از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد روند ثبت قراردادهای خرید لیتیوم با موعد تحویل بلندمدت و همچنین کاهش حاشیه سود واحدهای ذوب و فرآوری کماکان تحت فشار باقی‌ مانده است. علاوه‌براین، نشانه‌هایی از چالش‌های مالی را می‌توان در تاخیر در پرداخت هزینه خرید لیتیوم به تولیدکنندگان کوچک‌مقیاس و ارائه تخفیف برای فروش محصولات لیتیومی نیمه‌فرآوری‌ شده در بازار مشاهده کرد. انتظار می‌رود بازار لیتیوم به‌دلیل فشارهای بازرسان بخش حفاظت از محیط‌زیست چین بر تولیدکنندگان‌، کاهش زمان حمایت صندوق‌های پوشش ریسک در معاملات آتی و تداوم وضعیت مازاد عرضه و افت اندک انبارهای ذخایر لیتیوم همچنان وضعیت نوسانی خود را حفظ کند. آنطورکه به‌نظر می‌رسد این اتفاق به‌نفع تولیدکنندگان بزرگ‌مقیاس با تراز مالی بالا و به زیان تولیدکنندگان کوچک‌مقیاس در چین و سایر کشورهای تولیدکننده این فلز خواهد بود.

اولویت‌های برنامه ۵ساله چهاردهم توسعه چین

سیاستگذاری‌های دولت چین در صنعت لیتیوم از سال‌های گذشته تاکنون ادامه دارد. در همین رابطه در برنامه پنج‌‌ساله چهاردهم ارائه‌شده از سوی دولت چین بر امنیت منابع، توسعه مواد اولیه مورد نیاز در صنعت باتری و بخش انرژی تاکید شده است. واقعیت اینکه در عمل این سیاستگذاری‌ها به تقویت شرکت‌های تولیدکننده پیشرو، اعمال محدودیت‌های مصرف انرژی و حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از روند افزایش ظرفیت‌های تولید مواد معدنی با حاشیه سود جزئی منجر می‌شود.

در همین چارچوب شرکت‌های دولتی تحت فشار کمیسیون نظارت بر دارایی‌های دولتی چین (SASAC)  قرار گرفته‌اند تا بازدهی سرمایه خود را بهبود بخشیده و از افزایش بی‌رویه ظرفیت تولید پرهیز کنند. در بخش‌خصوصی نیز دسترسی به اعتبار مالی و زمین، بیش از پیش به رعایت الزامات زیست‌محیطی و شاخص‌های بهره‌وری ظرفیت تولید وابسته شده است.

وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) با انتشار دستورالعمل‌هایی درباره ظرفیت تولید بخش باتری هشدار داده است که توسعه کنترل‌نشده از مرحله استخراج معدن تا تولید کاتد می‌تواند پیامدهای منفی در پی داشته باشد. در همین راستا دولت چین به‌جای اصلاح سهمیه‌های کلی اختصاص داده‌شده به تولیدکنندگان لیتیوم، ابزارهای دقیق‌تری مانند بازبینی در صدور مجوزها و سخت‌گیری در بازرسی‌های بخش حفاظت از محیط‌زیست را به کار گرفته است.

منبع: فلزات آنلاین