13 - 10 - 2021
تاثیر انتخابات عراق بر نفوذ منطقهای ایران
آرزو فرشید- انتخابات پارلمان در عراق اگرچه باید سال ۲۰۲۲ برگزار میشد اما امسال انجام شد تا شاید یک اکثریت غالب به قدرت برسد و از اختلافات و کشمکشهای موجود که نمود آن را حدود دو سال قبل طی اعتراضاتی گسترده دیدیم، تا حدی کاسته شود. نتیجه اما آنطور که تصور میشد یا عراقیها دلشان میخواست، نشد. مشارکت پایین از یک سو و نتیجه به دست آمده (نتیجه اعلامی تا لحظه تنظیم نگارش این گزارش) از سوی دیگر حاکی از آن است که بوی بهبود از اوضاع عراق نمیآید.
قابل توجه آنکه نتیجه تاکنون به دست آمده، مورد انتظار ایران- حداقل آن طیفی که بیش از هر چیز به نفوذ منطقهای اهمیت میدهند- نیز نیست. نهتنها آنطور که روزنامه «جوان» دیروز گزارش کرد، جریانهای نزدیک به مقاومت نبرده و پای برگه اخراج آمریکاییها را امضا نکردهاند، بلکه ائتلاف سائرون با اختلافی قابلتوجه از دیگران پیشتاز است و مقتدی صدر از همین حالا تاکید میکند که «همه گروههای شبهنظامی باید اسلحهشان را تحویل دهند حتی اگر محور مقاومت نامیده شوند.»
همین وضعیت است که برخی را در ایران نگران کاهش نفوذ کشورمان در عراق کرده است، آن هم تا حدی که شایعه شود فرمانده نیروهای قدس راهی بغداد شده است! البته دیروز ایرج مسجدی سفیر ایران در بغداد در صفحه توئیتر خود این شایعه را تکذیب کرد و نوشت: «اخیرا سردار قاآنی سفری به بغداد و عراق نداشته و موضوع مطرحشده توسط برخی رسانهها و در فضای مجازی صحت ندارد و دروغ است.»
نتیجه احتمالی
تکلیف ۳۲۹ کرسی پارلمان عراق به زودی معلوم خواهد شد. انتخابات زودهنگام آنها با نظارت سازمان ملل برگزار و آرا هم الکترونیکی شمارش شده است. نتیجه نهایی هنوز معلوم نیست و آنچه از شمارش آرا استنباط میشود را اگرچه بعید است تغییر چشمگیری داشته باشد، باید احتمالی خواند.
به هر ترتیب، نتایج اولیه نشان میدهد که ائتلاف سائرون که ائتلافی است میان کمونیستها، سکولارها و جریان مقتدی صدر و به رهبری او، با افزایش کرسیهایش در پارلمان، از ۵۴ به ۷۳کرسی، برنده انتخابات شده است. بازنده اما اینطور که به نظر میرسد ائتلاف فتح که ائتلافی نزدیک به حشدالشعبی است، خواهد بود زیرا برخی از کرسیهای خود را از دست داده و از ۴۸ به ۱۴کرسی رسیده است.
پس از سائرون نیز ائتلاف اصلی اهل سنت یعنی ائتلاف تقدم، ۳۸ کرسی؛ ائتلاف شیعی دولت قانون وابسته به نوری مالکی، ۳۷کرسی؛ حزب دموکرات کردستان ۳۲ کرسی؛ اتحادیه میهنی کردستان ۱۵کرسی؛ یک ائتلاف اهل سنت دیگر با نام عزم ۱۴کرسی؛ ائتلاف فتح نزدیک به رهبری هادی العامری ۱۴کرسی؛ ائتلاف امتداد که به معترضان خیابان ماههای اخیر نزدیک است، ۹ کرسی، ائتلاف نسل نو ۹ کرسی و ائتلاف شیعی حکمت نزدیک به خانواده حکیم تنها دو کرسی به دست آوردهاند.
نکته قابلتوجه در این انتخابات بعد از مشارکت پایین و نزدیک به ۴۱ درصدی، آن است که ائتلاف صدر خیلی زود شروع به موضعگیری کرده است. مقتدی صدر، لیدر جریان سائرون و برنده انتخابات، دیروز گفته بود «ما خواستار حصر سلاح به دست دولت هستیم. نباید هیچ گروهی خارج از چارچوب دولت سلاح داشته باشد؛ حتی اگر خود را بخشی از مقاومت بداند. زمان آن فرا رسیده که مردم بدون شبه نظامیان در صلح زندگی کنند. امروز روز عزم، ثبات و پیروزی بر شبهنظامیان است.»
او افزوده است: «ما از همه سفارتها استقبال میکنیم تا زمانی که آنها در امور عراق و در تشکیل دولت دخالت نکنند.»
البته سایر طیفها نیز ساکت و بیکار ننشستهاند؛ مثلا رییس ائتلاف الفتح یعنیهادی العامری نتایج اعلام شده انتخابات پارلمانی را «جعلی» خوانده و گفته که «تحت هیچ شرایطی این نتایج جعلی را نخواهیم پذیرفت. با تمام توان از نامزدها و رایدهندگانمان حمایت خواهیم کرد». قبل از او هم ابوعلی العسکری سخنگوی گردانهای حزبالله عراق در سخنانی گفت که نتایج انتخاباتی پارلمان عراق مردود است.
کمیساریای عالی انتخابات عراق این حرفها را قبول ندارد اما این هم چیزی را تغییر نمیدهد و کاملا مشخص است که باید شاهد تداوم اختلافات در میان گروههای سیاسی مختلف در عراق باشیم.
سوال اینجاست که تغییر تعداد کرسیها و وزن آنها در پارلمان چه تاثیری در نفوذ ایران در این کشور و تعاملات ایران و عراق خواهند داشت؟
کفه سنگین ترازو
حجتالله جودکی کارشناس مسائل منطقه معتقد است که در این زمینه هم تغییر چندانی ایجاد نخواهد شد. او در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: «این انتخابات منجر به آرامش در عراق نخواهد شد بلکه به اختلافات قبلی بیش از پیش دامن خواهد زد. به ویژه که گروههای مخالف هم نتیجه را نپذیرفته و اعلام کردهاند که از حقوق خود دفاع خواهند کرد. ضمن اینکه این انتخابات با کمترین میزان مشارکت همراه شده است و این هم از جمله مسائلی است که ضریب موفقیت را پایین میآورد.»
وی درباره تاثیر نتیجه این انتخابات بر میزان نفوذ ایران در عراق گفت: «فعلا قدرت منتقدان نفوذ ایران سنگینتر شده و کفه ترازو به نفع آنان است اما بحث نفوذ ایران در عراق به دهها مساله دیگر هم بستگی دارد. بحث رابطه ایران و آمریکا، رابطه ایران و عربستان، وضعیت توافق برجام، بحث یمن و… همه اثرگذار است و تا این مسائل حل نشود، طرف مقابل از همه سو تلاش میکند که ما را محاصره کند.»
ادامه کشمکشها
سیدجلال ساداتیان کارشناس مسائل بینالمللی نیز تقریبا همین نظر را دارد. او در گفتوگو با «جهانصنعت» گفت: «اکنون و به خصوص با توجه به عدم استقبال مردم از این انتخابات به نظر میرسد که مشکلات عراق کماکان ادامه داشته باشد. یعنی آقای الکاظمی هم نتوانست رضایت عمومی را کسب کند که یک گروه حاکمیت مطلق را داشته باشد. آمار ریز کرسیها از این جهت مهم است که اگر یک یا دو حزب نتوانند با هم ائتلاف کرده و اکثریتی را به دست آورند، درگیریها ادامه خواهد داشت.» ساداتیان افزود: «الان اگر دولت قانون و ائتلاف صدر بخواهند با هم ائتلاف کنند سر موضوعاتی مثل اینکه حشدالشعبی در ارتش ادغام بشود یا نشود، اختلاف دارند.
یعنی این وضعیت به خصوص با مشارکت پایین مردم ادامه دارد و بعید است که شرایط عراق تغییر جدی کند ولو اینکه آنها انتظار داشتند با این انتخابات زودهنگام به نوعی تعیینتکلیف کنند و یک اکثریت غالب یا ائتلافهایی ایجاد شود که بتوانند وضعیت کشور را ساماندهی کنند.»
نفوذ غیرقابل انکار
ساداتیان درباره نفوذ و حضور ایران در عراق و تاثیر این انتخابات در آن نیز گفت: «به هرحال آنجا عدهای که مخالف نفوذ و قدرت ایران در عراق هستند، شعارهای ضدایران میدهند. البته بخشی از قدرت ایران در عراق اصلا غیرقابلانکار است. نفوذ ایران در نجف و کربلا را که نمیتوان نفی کرد، اما آقای صدر هم در بصره و… نفوذ دارد و دیدیم که آنجا در اعتراضات سال ۲۰۱۹ علیه ایران شعار دادند یا در ورزشگاهی که ایران به ساخت آن کمک کرده بود، علیه ایران شعار داده و پرچم ما را زیر پا انداختند.» وی ادامه داد: «کسانی که مخالف حضور آمریکا در عراق هستند هم به همین نحو عمل میکنند. در همین پارلمان یعنی پارلمان قبلی تصویب کردند که آمریکا باید عراق را ترک کند، اما دیدیم که آمریکا تا الان بیاعتنایی کرده و حتی الکاظمی در دومین سفر خارجی خود به آمریکا رفت. اولین سفر او هم به ایران بود. برای این به آمریکا رفت که رضایت آنها را به دست آورد.»
این کارشناس مسائل منطقه با تاکید بر اینکه «با این جزئیات به نظر نمیرسد که یک وجه غالبی از این انتخابات بیرون بیاید که بتواند تکلیف را معلوم و جهتگیریهای اصلی را مشخص کند و کشمکشهای داخلی ایران را پایان دهد» گفت: «از نظر تاثیر بر تعامل با ایران پیشبینی من این است که احزاب و گروههایی که نسبت به ایران حسننیت دارند کماکان به رویه خود ادامه میدهند و در بخشی از این قدرت حضور خواهند داشت.»
وی افزود: «ضمن اینکه آقای صدر هم به آن مفهومی که تبلیغات میشد، ضدایران نبوده است. البته خیلی هم موافق دخالت ایران نیست و همیشه خواسته که نیروهای خارجی باید از عراق خارج شوند. طبیعتا آن ائتلاف شیعه که قبلا به رهبری آقای جعفری وجود داشت یا همین ائتلاف قانون و حشدالشعبی که عملا در زمان شکست داعش و در زمان شهیدسلیمانی در آنجا شکل گرفت همه طرفداران ایران بوده و غیرقابل انکار هستند که نفوذهایی دارد. جبهه بدر یا مجلس اعلا هم از دیگر جریاناتی هستند که کماکان نفوذشان برقرار است و طرفداری ایران را میکنند.»
منتظر نتیجه
به نظر میرسد که تحلیلگران داخلی برد جریان صدر را خیلی جدی نگرفته و اعتقادی به کاسته شدن نقش و اثرگذاری نیروهای حامی خود ندارند. در مقابل شاهدیم که رسانههای اصولگرا همچنان خود و رویکرد سیاسی خود را برنده این رقابت میدانند. درستی یا نادرستی این تحلیل و برداشتها اما در آینده روشن خواهد شد. باید منتظر ماند و دید که برگه اخراج آمریکاییها امضا شده یا منتقدان ایران قوت گرفتهاند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد