12 - 01 - 2023
تئاتر ایران همین یکی را کم داشت!
شادی کابیانی – اعلام پرداخت هزینه عضویت ایران در مرکز بینالمللی تئاتر یونسکو ازسوی خانههنرمندان بار دیگر شوکی در جامعه تئاتر کشور بهدنبال داشت. همه نگران بودند که بار دیگر نهاد دولتی دیگری عضو این مرکز شده اگرچه اعلام شد این پرداخت فقط کمک به خانهتئاتر بودهاست.
آیتیآی یا انستیتو جهانی تئاتر، نهاد فرهنگی است که برای برنامهریزیها و سیاستگذاریهای کلان حوزه تئاتر راهاندازی شده است بر این اساس و درصورت احراز عضویت و مشارکت فعال هر کشور در این مرکز بینالمللی زیر نظر سازمان ملل متحد، امکان جذب بودجههای پژوهشی بسیار قابل توجهی برای آنها به وجود میآید اما لغو عضویت ایران در این نهاد بینالمللی، کورسویی که در حوزه تئاتر کشور هنوز مایه امید بود را نیز خاموش کرد.
لغو عضویت ایران در مرکز بینالمللی تئاتر یونسکو بر دیگر معضلات تئاتر کشور افزود چراکه لغو این عضویت مانع از گفتوگوی بینالمللی تئاتر ایران با دیگر مراکز تئاتری دنیا شد.بسیاری از اهالی تئاتر، مشکل لغو عضویت ایران را در این نهاد بینالمللی به این دلیل میدانند که یک نهاد دولتی به عضویت این مرکز درآمده است و چنانچه نهاد خصوصی عهدهدار این مسوولیت بود این دست مشکلات نیز برای عضویت ایران در آیتیآی پیش نمیآمد. در مقابل بسیاری از مدیران دولتی به این نکته تاکید دارند که هر نهادی میتواند عضو این مرکز شود و عضویت در این مرکز دولتی و خصوصی ندارد!
محمدرضا خاکی، نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر در این خصوص میگوید: موضوع لغو عضویت ایران در انستیتو بینالمللی تئاتر و پرداخت نشدن حق عضویت از آنجا ناشی میشود که مشخص نیست چه کسی متولی آیتیآی ایران است. این مشکلی است که همیشه در جریان بوده و براساس اساسنامه آیتیآی، نمایندگان کشورها حتما باید از شخصیتهای حقیقی و غیردولتی باشند و هیچ فردی با سمت دولتی و رسمی نمیتواند نماینده کشورها باشد.وی ادامه میدهد: تنها در زمان مدیریت «خسرو نشان» انتخاباتی در جامعه هنری صورت گرفت و کوششهایی برای به رسمیت شناختن آیتیآی انجام شد اما بعداز آن باوجود برگزاری جلسات انتخابات، هیچ اتفاقی برای آیتیآی ایران نیفتاد. حتی بعداز آن هم نماینده ایران در آیتیآی، دولتی بود.
محمد یعقوبی، کارگردان تئاتر نیز درخصوص عضویت ایران در آیتیآی میگوید: در ۳۰ سال گذشته که ایران با آیتیآی هراز گاهی ارتباط داشته این رابطه به دست دولتیها بوده است ولی در چند سال گذشته این فرصت پیش آمد و آیتیآی توانست با خانهتئاتر ارتباط برقرار کند.
یعقوبی هم با تاکید بر اینکه طبق اساسنامه آیتیآی تنها نهادهای خصوصی میتوانند عضو این مرکز بشوند، تصریح میکند: تنها نهاد خصوصی تئاتری که در حال حاضر در ایران وجود دارد؛ خانه تئاتر است و همین خانه باید عضو این مرکز شود.
وی با اشاره به اینکه مشکلات پیش آمده در زمان مدیریت حسین پارسایی که موقعیت را از خانه تئاتر گرفت تا نتواند به عضویت این مرکز درآید، توضیح میدهد: در دوران مدیریت حسین پارسایی انتخابات ناکامی در این خصوص صورت گرفت و درنهایت بازهم نهاد دولتی نیت کرد که به عضویت این مرکز درآید و به دلیل ناهماهنگی و پرداخت نکردن حق عضویت، ایران کرسی عضویت در این مرکز را ازدست داد.
انگیزه ناکافی
یعقوبی مشکل آیتیآی در ایران را دولتی بودن آن میداند و معتقد است: نمایندگان دولتی انگیزه کافی برای پایدار نگه داشتن آیتیآی در ایران ندارند. مدیران دولتی دایما در آمد وشد هستند ولی خانه تئاتر بهعنوان یک شخصیت حقوقی حتی اگر مدیران آن هم بروند، بازهم پابرجاست.با وجود تاکید تئاتریها بر لزوم خصوصیسازی عضویت ایران در آیتیآی، حسین مسافرآستانه که به تازگی از مسوولیت سکانداری تئاتر ایران در مرکز هنرهای نمایشی کنار رفته است، چندی قبل از آنکه از این پست کنار برود مانند دیگر مدیران دولتی نظریه مقابل هنرمندان تئاتری را مورد تاکید قرار میدهد و معتقد است: اینکه میگویند آیتیآی باید حتما از غیردولتیها باشد اشتباه است. هیچ محدودیتی درمورد عضویت در آیتیآی وجود ندارد. برای این نهاد فرهنگی مهم نیست چه کسی در آن عضویت داشته بلکه مهم این است که اعضا فعالیت مستمر داشته یا از نهادهای دانشگاهی باشند.
وی تاکید میکند: مرکز هنرهای نمایشی به دلیل آنکه تنها نهاد متولی تئاتر در ایران است از سوی آیتیآی به رسمیت شناخته میشود. این درست است که میگویند افراد هم میتوانند در آیتیآی عضویت داشته باشند منتها مرکز هنرهای نمایشی تنها جایی است که میتواند وضعیت افراد را تایید کند.
مجید سرسنگی، مدیرعامل خانه هنرمندان هم باز نظری مشابه نظر مسافرآستانه پیش از ترک پست مدیریتی خود دارد و بیان میکند: آیتیآی یک مرکز بینالمللی است که هر صنف و مجمعی میتواند عضو آن باشد به شرط اینکه حق عضویت آن را بپردازد.
محمدرضا خاکی پس از آنکه بار دیگر نظریههای مدیران دولتی با وی درمیان گذاشته میشود با اصرار بر نظریه خود ادعای آنها را رد کرده و میگوید: طبق اساسنامه فقط باید نهادهای غیردولتی و آموزشی و دانشگاهی عضو این نهاد باشند ولی مدتی پیش سرسنگی که مدیری دولتی بود به عضویت این مرکز درآمد حال آنکه این مرکز از مراکز وابسته به یونسکو است و یونسکو هم اهداف آموزشی و پژوهشی دارد حال آنکه یک نهاد دولتی نمیتواند چنین وظایفی را عهدهدار باشد.
مسالهای که باعث شد دوباره عضویت ایران در این مرکز بر سر زبانها بیفتد سخنان مجید سرسنگی، نماینده پیشین ایران در این مرکز بود. سرسنگی در گفتوگو با ایلنا مطرح کرد که حق عضویت ایران در آیتیآی را پرداخت میکند.
اعلام این موضوع دوباره شوکی را به جامعه هنری وارد کرد؛ اینکه خانه تئاتر و به معنای خاصتر جامعه تئاتری کشور دوباره از عضویت مستقیم در این مرکز محروم شدهاند. اگرچه سرسنگی گفت: خانه تئاتر یکی از مراکز وابسته به خانه هنرمندان است و خانه هنرمندان در راستای کمک به خانه تئاتر قبول کرده تا هزینه عضویت ایران در این نهاد را بپردازد. خانه تئاتر با برگزاری انتخابات میتواند فرد برگزیده را به این مرکز معرفی کند.
وی اضافه میکند: خانه هنرمندان نمیتواند عضو آیتیآی باشد چون فعالیت این مرکز عمومی و فرهنگی است.
محمد یعقوبی هم ابراز امیدواری میکند که پس از این همه اشتباه خانه تئاتر به عنوان یک نهاد خصوصی و نماینده ایران عضو این مرکز شود. عضویت در آیتیآی یک منش فرهنگی است و نظم بینالمللی برای هر کشوری است که به عضویت آن برسد.
وی با بیان این مطلب که آیتیآی جایگاهی است که جهان را از لحاظ تئاتری به یکدیگر متصل میکند، خاطرنشان میکند: با موافقت درخواست ایران در این مرکز دفتر آیتیآی در خانه تئاتر راهاندازی خواهد شد.
بند «۲» چه میگوید
یعقوبی با اشاره به این مطلب که طبق بند «۲» از اساسنامه انستیتو بینالمللی تئاتر از همه اعضای تئاتر یک کشور میخواهد مرکز ملی تئاتر آیتیآی کشور خود را تشکیل دهند، میگوید: این بند مرجع خوبی برای اثبات ادعای غیردولتی بودن اتحادیه جهانی تئاتر است.
یعقوبی درخصوص فعالیتهای آیتیآی در ایران که این همه جنجال برای سر عضویت ایران در آن میان دولتیها و غیردولتیها پیش آمد، میگوید: انستیتو بینالمللی تئاتر در یکی از بندهای خود اشاره میکند ارتقا، تبادل دانش، تجربههای عملی میان ملتها و تحکیم صلح و دوستی میان ملتها و اهالی تئاتر هدف نهایی آیتیآی است. ما جامعه تئاتری باید باهم باشیم، یکدیگر را دوست بداریم و لیاقتهای خود را در بهرهمندی از حقوق خود در عرصههای داخلی و بینالمللی به نمایش بگذاریم.
محمد یعقوبی میگوید: روز جهانی تئاتر برای نخستین بار، در نهمین کنگره مرکز بینالمللی تئاتر (آیتیآی) در سال ۱۹۶۱ توسط رییس آیتیآی آن زمان
(Arvi Kivimaa)پیشنهاد شد و به تصویب اعضا رسید. از آن زمان به بعد، هر سال در روز ۲۷ مارس جشن بزرگداشت تئاتر و هنرمندان تئاتر در بیش از صد کشور عضو آیتیآی برگزار میشود. اهدای جوایز ارزنده به هنرمندان برجسته، فعال و تاثیرگذار تئاتر در کشورهای انگلستان، لهستان، اوگاندا، روسیه، آلمان و در اغلب مراکز بینالمللی تئاتر و دیگر نقاط جهان از جمله فعالیتهای آیتیآی است که بسیار بجا و لازم است.
یعقوبی در پاسخ به این سوال که آیا آیتیآی بودجهای به مراکز تئاتری نیز اختصاص میدهد یا خیر بیان میکند: آیتیآی شاید جلب بودجه کند تا جذب بودجه ولی این جلب بودجه برای کارهایی است که مربوط به تئاتر جهانی میشود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد