بیم و امید دیپلماتیک
جهان صنعت – غروب واپسین روز هفته‌ای که گذشت، در حالی که در روزهای پیش از آن، اخباری غیررسمی از احتمال ازسرگیری مذاکرات ایران و آمریکا و برگزاری دور چهارم این گفت‌وگو به میزبانی و میانجیگری عمان، پس از وقفه حدودا یک هفته‌ای منتشر شده بود، وزیر امور خارجه ایران اعلام کرد: «مسیر مذاکرات ایران و آمریکا مسیر رو به جلویی است و تا این لحظه بنا بر این است که دور چهارم مذاکرات در روز یکشنبه برگزار شود.»
یکشنبه؛ پایان وقفه در مذاکرات مسقط
سیدعباس عراقچی که در روزهای پایانی هفته گذشته در سفرهای جداگانه، ابتدا راهی پاکستان شده و پس از آن نیز به هند رفته بود تا با رایزنی با مقام‌های این دو قدرت اتمی واقع در منطقه شبه‌قاره، راهبرد صلح‌آمیز تهران در این منطقه را مدیریت کند و بر این اساس در راستای کاهش سطح تنش میان دهلی‌نو و اسلام‌آباد گام بردارد، عصر پنجشنبه پس از بازگشت از هند و البته پیش از عزیمت به دو سفر مهم روز گذشته خود به مقصد ریاض و دوحه، در جمع خبرنگاران حاضر شد و در پاسخ به پرسشی در ارتباط با زمان و مکان برگزاری دور چهارم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا اظهار کرد: «زمان و محل مذاکرات از طریق عمان به‌عنوان واسطه مذاکرات مشخص می‌شود و دوستان عمانی در مورد برگزاری مذاکرات در روز یکشنبه از ما سوال کردند و ما نظر موافق خود را اعلام کردیم. ظاهرا با طرف مقابل نیز صحبت شده و تا اینجای کار بنا بر این است که در روز یکشنبه مذاکرات برگزار شود.»
صحبت‌های عراقچی درباره روز برگزاری دور چهارم مذاکرات و پایان وقفه حدودا یک هفته‌ای در این گفت‌وگوها اما در واپسین دقایق شامگاه جمعه، وقتی وزیر امور خارجه عمان نیز این سخنان عراقچی را تایید کرد، بیشتر مورد توجه افکار عمومی و رسانه‌های بین‌المللی قرار گرفت. بدر البوسعیدی در حالی در واپسین دقایق شامگاه جمعه از طریق حساب کاربری شخصی خود در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر) از برگزاری دور چهارم مذاکرات ایران و آمریکا در روز یکشنبه در مسقط خبر داد که پیش از آن، یک منبع مطلع به خبرنگار تارنمای آمریکایی اکسیوس گفته بود: «استیون ویتکاف فرستاده دونالد ترامپ در خاورمیانه، روز یکشنبه برای شرکت در مذاکره با ایران به عمان سفر خواهد کرد.»
خطوط قرمز ترامپ در مذاکرات به‌روایت ویتکاف
با این همه اما آنچه طی ساعات بعد، به ویژه از نخستین ساعات صبح روز گذشته به‌نحوی منجر به نگرانی ناظران نسبت‌به سرنوشت این مذاکرات شد، اظهارات استیو ویتکاف پیش از عزیمت به سوی مقصد مسقط بود. اظهاراتی که او در قامت رییس تیم مذاکره‌کنندگان ایالات‌متحده در جریان گفت‌وگوی خود با یک تارنمای خبری-تحلیلی محافظه‌کار موسوم به «بریت‌بارت» مطرح کرد و ازجمله مدعی شد که «اگر ایران این اشتباه را مرتکب شود که می‌تواند در مذاکرات زمان را به تعویق بیندازد، جایگزین بدی در انتظار آنها خواهد بود؛ درست همانطور که رییس‌جمهور ایالات‌متحده گفته است.» ویتکاف همچنین با اشاره به مواضع رییس‌جمهور آمریکا در این رابطه گفت: «رییس‌جمهور ترامپ به صلح ازطریق قدرت معتقد است که اساسا بدین معناست که توسل به خشونت و جنگ به نفع کشور نیست و لزوما هم بهترین راه برای اعمال آتش‌بس، صلح‌های دائمی یا هرچه که آن را بنامیم، نیست.» او که معتقد است ترامپ «رهبر یک ابرقدرت و قدرتمندترین ملت روی زمین» است، تاکید کرد که به سیاست ترامپ در تلاش جهت حل‌وفصل مناقشه ایران ازطریق گفت‌وگو اعتقاد دارد و به‌نحوی به بیان شروط واشنگتن پرداخت و گفت: «اول از همه، این راه‌حل دائمی‌تر از هر جایگزین دیگری برای این بحران است و دقیقا نحوه نزدیک شدن ایران به برنامه هسته‌ای را از نظر فیزیکی تغییر می‌دهد. اگر ما آنها را وادار کنیم که داوطلبانه از یک برنامه غنی‌سازی دور شوند، دائمی‌ترین راه برای اطمینان از اینکه آنها هرگز سلاحی به دست نمی‌آورند، خواهد بود بنابراین نسخه ترامپ در این رابطه بهترین نسخه است و امیدواریم که این چیزی باشد که آنها می‌خواهند انجام دهند زیرا همانطور که ترامپ می‌گوید جایگزین بهتر و عالی برای ایران وجود ندارد.»
طرح این ادعاهای تهدیدآمیز ویتکاف علیه ایران به‌ویژه باتوجه به آنکه همزمان شد با اعمال تحریم‌های تازه وزارت خزانه‌داری آمریکا علیه صادرات نفت ایران، با واکنش منفی از داخل ایران مواجه شد. آن هم در حالی که ویتکاف در بخش دیگری از سخنانش در این گفت‌وگوی مطبوعاتی گفت: «ما هرگز با توافقی مانند برجام که به رفع تحریم‌ها و پایان تعهدات ایران منجر شود، موافقت نخواهیم کرد. این اقدام منطقی نیست و یک رویه ناهماهنگ در برجام بود.» او مدعی شد: «ما معتقدیم که آنها (طرف ایرانی) نمی‌توانند غنی‌سازی داشته باشند، آنها نمی‌توانند سانتریفیوژ داشته باشند، آنها نمی‌توانند چیزی داشته باشند که به آنها امکان ساخت سلاح را بدهد.» او همچنین با بیان اینکه «برنامه غنی‌سازی نمی‌تواند در ایران وجود داشته باشد»، این مساله را «خط قرمز» دولت ترامپ خواند و تاکید کرد که «تاسیسات نطنز، فوردو و اصفهان باید برچیده شوند.»
دلسردی ایرانیان از مواضع ویتکاف
با این همه اما چنانکه اشاره شد این مواضع عجیب و کم‌سابقه ویتکاف در آستانه برگزاری دور چهارم مذاکرات و به فاصله چند روز پس از به تعویق افتادن گفت‌وگوهایی که قرار بود شنبه هفته گذشته به میزبانی رم ایتالیا برگزار شود، بلافاصله با واکنش چهره‌های سیاسی داخل کشور مواجه شد و حتی برخی حامیان برجام و مذاکره با ایالات‌متحده نیز با نگاهی توام به تردید نسبت‌به آینده مذاکرات در این رابطه موضع‌گیری کردند. چنانکه علی مطهری از پیوستن ویتکاف به تندروهای آمریکایی نوشت و حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس دهم در توئیتی در این رابطه هشدار داد که «اگر مواضع ویتکاف دستور کار قطعی آمریکا برای دور چهارم میز عمان باشد، دیدار پنجم او و عراقچی به قیامت خواهد افتاد!»
انتقاد صریح عراقچی از مواضع متناقض ویتکاف
این در حالی بود که عراقچی نیز در بخش دیگر گفت‌وگوی خود با خبرنگاران پس از بازگشت از هند به اظهارات و مواضع متناقض ویتکاف و برخی دیگر از مقام‌های دولت ترامپ در ارتباط با مذاکرات تهران- واشنگتن واکنش نشان داد و گفت: «مواضع ما، یک مواضع اصولی است، مبانی خود را دارد بنابراین تغییرناپذیر است.» او گفت: «ما براساس مسیری و اصولی که طراحی شده حرکت می‌کنیم اما از طرف مقابل پیام‌های ضد و نقیضی دریافت می‌کنیم، افراد مختلفی صحبت می‌کنند و بعضا یک نفر حرف‌هایی را می‌زند که فردا یا همان روز آن را نقض می‌کند!» عراقچی خاطرنشان کرد: «این از مشکلات کار است، برخی معتقدند که این موضوع به خاطر شروع کار دولت جدید در آمریکاست و اینکه آنها هنوز به صورت کامل مستقر نشده‌اند یا هنوز مواضع‌شان را به درستی طراحی نکرده‌اند، برخی نیز آن را به حساب حیله‌های مذاکراتی می‌گذارند.» این دیپلمات عالی‌رتبه جمهوری اسلامی ادامه داد: «از نظر ما هرچه باشد، مهم نیست. ما مسیر خودمان را طی می‌کنیم، مواضع ما روشن است، بر آن ایستادگی داریم.» عراقچی در پایان تصریح کرد: «هرجا منافع مردم ایران تامین شود ما جلو می‌رویم و هرجا منافع تامین نشود، ایستادگی می‌کنیم و خیلی درگیر و دربند این حرف‌های متناقض نیستیم و مسیر خودمان را طی می‌کنیم.»
