بورس در لاین سرعت!
دیبا حاجیها – در حالی که بورس تهران هفته‌ای پرنوسان و محتاطانه را پشت سر گذاشت، آخرین روز معاملاتی ثابت کرد که بازار به‌شدت به اخبار مربوط به مذاکرات وابسته شده و یکی از اصلی‌ترین معیاد معاملات در شرایط فعلی نیز همین موضوع است. انتشار برخی سیگنال‌های سیاسی مبنی بر دیدار دکتر پزشکیان و ترامپ و بازگشایی نماد اثرگذار خساپا باعث شد که جریان نقدینگی بار دیگر فعال شود و نماگرهای اصلی بازار رشد محسوسی را تجربه کنند.
در روز گذشته، شاخص کل بورس تهران با جهشی چشمگیر توانست رشد ۵۸۶۸۴واحدی را به ثبت برساند و در سطح ۳۱۶۹۵۰۴واحدی متوقف شود. این رشد معادل بازدهی ۸۹/۱درصدی بود که در مقایسه با افت‌ها و نوسانات روزهای ابتدایی هفته، نشان‌دهنده تغییر رفتار نسبی معامله‌گران و افزایش تمایل به ورود مجدد سرمایه به بازار است. همزمان شاخص‌کل هم‌وزن نیز با رشد ۱۲۶۶۰واحدی به عدد ۹۶۵۸۰۷واحد رسید و بازدهی ۳۳/۱درصدی را ثبت کرد. رشد همزمان این دو شاخص که به‌ترتیب نمایانگر عملکرد کلی بازار و وضعیت شرکت‌های کوچک‌تر است، می‌تواند نشانه‌ای از چرخش موقتی در فضای معاملاتی و بازگشت نسبی نقدینگی به بازار باشد.
یکی از عوامل کلیدی جهش بازار در روز گذشته، بازگشایی نماد خساپا بود؛ نمادی که پس از توقفی نسبتا طولانی بازگشت قدرتمندی را تجربه کرد و به تنهایی تاثیر مثبت ۱۰۷۸۸واحدی بر شاخص‌کل گذاشت. این اثرگذاری خساپا، آن را به یکی از اصلی‌ترین پیشران‌های صعود شاخص‌کل در این روز تبدیل کرد. افزون بر خساپا، سایر نمادهای بزرگ بازار همچون فارس، فولاد، نوری، پارسان و وبملت نیز در محدوده‌های مثبت معامله شدند و همراهی آنها با روند بازار به تقویت فضای مثبت کمک کرد.
این صعود قابل توجه در شرایطی رقم خورد که بازار سرمایه در روزهای نخست هفته تحت فشار خبرهای سیاسی و تردید در مورد برگزاری دور جدید مذاکرات هسته‌ای قرار داشت. با این حال، به‌نظر می‌رسد بخشی از سرمایه‌گذاران با نگاه به آینده و احتمال بهبود شرایط سیاسی و اقتصادی، تصمیم به اصلاح پرتفوی خود و ورود مجدد به بازار گرفته‌اند. این رفتار می‌تواند در صورت تداوم، زمینه‌ساز شکل‌گیری یک روند مثبت و باثبات در هفته آینده باشد.
قدرت‌نمایی خریداران در میدان معاملات
بازار سرمایه در روز گذشته نشانه‌های روشنی از افزایش تمایل معامله‌گران به ریسک‌پذیری را به نمایش گذاشت که این نشانه‌ها در ارزش معاملات، سرانه خریدوفروش و همچنین وضعیت ورود و خروج پول به‌وضوح نمایان است. بررسی دقیق آمار معاملات روز گذشته حاکی از آن است که فعالان بازار با نگاهی خوش‌بینانه‌تر نسبت به روزهای قبل وارد میدان شده‌اند و این تغییر رویکرد در سراسر بازار و به‌خصوص در جریان نقدینگی و ترکیب معاملات به‌خوبی مشهود است.
ارزش معاملات سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی در مجموع به ۱۷هزار میلیارد تومان رسید که نسبت به روز سه‌شنبه افزایشی معادل یک‌هزارمیلیارد تومان را تجربه کرد. این رشد در ارزش معاملات یکی از نخستین نشانه‌های بازگشت نسبی نقدینگی و انگیزه خرید به بازار تلقی می‌شود. در همین حال، داده‌های مربوط به سرانه خریدوفروش نیز حاکی از فضای متفاوتی نسبت به ابتدای هفته بود. سرانه خرید اشخاص حقیقی به حدود ۶۲میلیون تومان رسید، در حالی که سرانه فروش در سطح ۵۸میلیون تومان قرار داشت. این ارقام نشان می‌دهد اگرچه اختلاف چندانی میان خریداران و فروشندگان وجود ندارد اما همچنان خریداران با اندکی اختلاف، دست بالا را دارند.
با این حال، شاخص قدرت خرید حقیقی‌ها براساس نسبت سرانه خرید به فروش، عدد ۰۶/۱ را نشان می‌دهد که تفسیر آن حکایت از برتری خریداران در بازار دارد. از طرفی این عدد یک سیگنال مهم را مخابره می‌کند و بیان می‌دارد که اگرچه میل به خرید افزایش یافته اما فروشندگان همچنان قدرت مانور بیشتری در سمت عرضه دارند. این وضعیت معمولا در بازاری دیده می‌شود که هنوز به ثبات کامل نرسیده و سرمایه‌گذاران در حال ارزیابی مسیر آتی بازار هستند.
اما مهم‌ترین سیگنال وجود خوش‌بینی در رفتار معامله‌گران را می‌توان در آمار مربوط به ورود و خروج پول مشاهده کرد. در جریان معاملات دیروز، بیش از ۲هزار میلیارد تومان پول حقیقی به بازار سهام وارد شد که رقم قابل‌توجهی محسوب می‌شود. این در حالی است که در سوی دیگر، حدود ۶۷۷میلیارد تومان پول از صندوق‌های درآمد ثابت خارج شد. این دو آمار در کنار هم به‌خوبی نشان می‌دهند که بخشی از سرمایه‌گذاران حقیقی ترجیح داده‌اند سرمایه خود را از ابزارهای کم‌ریسک خارج و به فضای پرریسک‌تر یعنی بازار سهام وارد کنند؛ تصمیمی که می‌تواند نشانه‌ای از افزایش اعتماد به روند بازار یا انتظار برای تغییرات مثبت در آینده نزدیک باشد.
توزیع نمادهای مثبت و منفی نیز مهر تایید دیگری بر همین روایت است. در پایان معاملات دیروز، ۵۰۱نماد در محدوده مثبت یک تا ۳درصد و ۱۱۳نماد در محدوده منفی یک تا منفی ۳درصد معامله شدند. این اختلاف فاحش نشان می‌دهد که بخش غالب بازار در طول روز به سمت خرید و افزایش قیمت‌ها تمایل داشته است. نکته قابل‌توجه دیگر اینکه سرانه خرید حقیقی در تمامی ساعات معاملات، به طور پیوسته بالاتر از سرانه فروش بوده که این پایداری در تقاضا می‌تواند پشتوانه‌ای برای تداوم رشد بازار در روزهای آتی باشد.
به طور کلی، می‌توان گفت بازار سرمایه در آخرین روز معاملاتی هفته با افزایش ارزش معاملات، ورود محسوس نقدینگی حقیقی، تغییر ترکیب جریان پول و برتری تعداد نمادهای مثبت، وارد فاز جدیدی از تحرک و پویایی شده است؛ فازی که اگر با حمایت عوامل سیاسی و اقتصادی همراه شود، می‌تواند مقدمه‌ای برای بازگشت روزهای پررونق‌تر به بورس تهران باشد.
خساپا برگشت
در یکی از پرهیاهوترین روزهای معاملاتی هفته، نماد معاملاتی خساپا، پس از مدتی توقف، بدون محدودیت دامنه نوسان بازگشایی شد و توانست رشدی نزدیک به ۵/۶۱درصد را در همان روز نخست تجربه کند. این بازگشایی پرقدرت نه‌تنها توجه گسترده معامله‌گران خرد و حقوقی را به خود جلب کرد، بلکه از نگاه تحلیلی نیز باعث بازگشت یک نسبت تاریخی مهم به مدار تعادل شد؛ نسبتی که میان دو نماد خودروساز بزرگ بازار یعنی خودرو و خساپا سال‌هاست به عنوان یک معیار مقایسه‌ای معتبر شناخته می‌شود.
در بازه ۴ساله اخیر، قیمت سهم خساپا به خودرو به طور میانگین حول عدد ۵۶درصد در نوسان بوده است. این نسبت هرچند در برهه‌هایی تا محدوده ۶۰درصد افزایش یافته یا تا ۵۰درصد کاهش پیدا کرده اما در مجموع تمایل داشته که به میانگین بلندمدت خود بازگردد. بسیاری از تحلیلگران بازار سرمایه از این نسبت برای ارزیابی مقایسه‌ای عملکرد قیمت این دو نماد استفاده می‌کنند چراکه مارکت‌کپ این دو شرکت به‌دلیل شباهت‌های ساختاری، مالکیتی و عملیاتی، همواره به‌شکلی نزدیک به هم حرکت کرده است.
اما روند چند هفته اخیر نشان داد که این نسبت نیز می‌تواند دستخوش اختلالات مقطعی شود. پس از بازگشایی زودتر نماد خودرو و آغاز موج صعودی آن، در حالی که خساپا همچنان در وضعیت تعلیق معاملاتی به‌سر می‌برد، نسبت قیمت خساپا به خودرو به‌شکل معناداری کاهش یافت و به سطحی معادل ۳۵درصد سقوط کرد. این سطح که یکی از کم‌سابقه‌ترین مقادیر نسبت مزبور در سال‌های گذشته به‌شمار می‌رود، زنگ خطر واگرایی سنگین میان قیمت دو نماد را به صدا درآورد و باعث شد بسیاری از فعالان بازار به انتظار بازگشایی خساپا برای جبران این فاصله بنشینند.
بازگشایی اخیر خساپا با جهشی بیش از ۶۰درصدی، دقیقا همان اتفاقی بود که تحلیلگران انتظارش را می‌کشیدند. این رشد سریع موجب شد نسبت ارزش بازار سایپا به ایران‌خودرو به سطح ۵۰درصد بازگردد؛ سطحی که در تحلیل‌های گذشته به عنوان کف تاریخی این نسبت در نظر گرفته شده و بازگشت به آن می‌تواند نشانه‌ای از بهبود توازن قیمتی میان این دو نماد باشد.
تحلیلگران فاندامنتال معتقدند که از این پس، قیمت‌گذاری در نمادهای خساپا و خودرو با هماهنگی بیشتری انجام خواهد شد چرا که فاصله ایجاد شده در بازه توقف سایپا، با بازگشایی اخیر تقریبا برطرف شده و حالا می‌توان انتظار داشت که هرگونه رشد یا اصلاح قیمتی در یکی از این دو سهم، با واکنشی مشابه در سهم دیگر همراه شود. این هماهنگی نه‌تنها به عنوان یکی از ابزارهای مهم تحلیل نسبی در بازار سرمایه شناخته می‌شود، بلکه برای بسیاری از معامله‌گران که استراتژی خود را بر پایه آربیتراژ نسبتی می‌چینند، اهمیت مضاعفی دارد.
از منظر روانی نیز این بازگشایی تاثیر مهمی بر جو کلی بازار داشت. رشد ۵/۶۱درصدی یک نماد بزرگ و اثرگذار همچون خساپا در روز بازگشایی، بار دیگر توانست توجه نقدینگی سرگردان را به گروه خودرویی جلب کند و این گروه را به عنوان یکی از محرک‌های اصلی شاخص در هفته‌های پیش‌رو مطرح کند. به‌خصوص آنکه بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که نسبت مارکت این دو خودروساز هنوز به طور کامل به سطح تعادلی بازنگشته و ممکن است در روزهای آینده با گستره تغییرات ۵ تا ۶ درصدی، اصلاحات بیشتری انجام شود تا میانگین تاریخی به درستی بازسازی شود.
در نهایت، پیام این بازگشایی نه‌تنها در عدد ۵/۶۱درصد رشد خلاصه نمی‌شود، بلکه در احیای یک تراز بلندمدت، احیای اعتماد معامله‌گران به معاملات بزرگ و بازگشت آرامش نسبی به گروهی از سهام است که همواره در بورس تهران نقشی کلیدی و لیدرمحور ایفا کرده‌اند. روند روزهای آینده در گروه خودرویی می‌تواند جهت کلی بازار را تحت تاثیر قرار دهد چراکه بازگشت نسبت‌های تاریخی به توازن، غالبا پیش‌درآمدی برای شکل‌گیری روندهای جدید و با ثبات‌تر در بازار سرمایه است.
همه چیز آنجاست!
در پایان، آنچه در رفتار این روزهای بورس تهران بیش از هر چیز خودنمایی می‌کند، وابستگی بی‌سابقه جریان معاملات به اخبار سیاسی و به‌ویژه مذاکرات هسته‌ای است؛ وابستگی‌ای که بازار را در وضعیت شکننده و حساس قرار داده است. حالا دیگر نه فقط تحلیل‌های بنیادی و تکنیکال، بلکه کوچک‌ترین سیگنال مثبت یا منفی از سمت میز مذاکره، می‌تواند مانند فشردن یک دکمه، موجی از خرید یا فروش را در بازار به‌راه بیندازد. در چنین فضایی، مذاکرات عملا به پاشنه‌آشیل بازار سرمایه تبدیل شده‌اند؛ نقطه‌ای که اگر ضربه بخورد، می‌تواند تمام معادلات معامله‌گران را برهم بزند و جهت حرکت بازار را یک‌باره تغییر دهد. این وضعیت، بیش از هر زمان دیگری لزوم احتیاط، انعطاف‌پذیری و رصد لحظه‌به‌لحظه اخبار سیاسی را برای فعالان بازار گوشزد می‌کند چرا که در شرایط فعلی، شاخص‌ها نه صرفا برمبنای واقعیت‌های اقتصادی، بلکه تحت سایه سنگین گمانه‌زنی‌ها و خبرسازی‌های سیاسی حرکت می‌کنند.
