11 - 11 - 2016
بوئینگ در تهران فرود میآید؟
اشکان نظامآبادی- کشمکش خرید هواپیماهای جدید برای دولت یازدهم که چند ماه بیشتر به پایان کار آن نمانده به چالشی طولانی مدت تبدیل شده است. ماجرای خرید هواپیماها از سفر رییسجمهور به کشور فرانسه آغاز شد. در ابتدا قرار بود طی ۲۰ روز پیش قرارداد خرید ایران رسمی شود اما امضای آن به اواخر بهار ۹۵ موکول شد.
در حالی که بر اساس وعدههای اولیه قرار بود تا خرداد ماه اولین سری از هواپیماهای خریداری شده وارد کشور شوند نه تنها این وعدهها عملی نشد بلکه وعده تحویل هواپیماها تا پایان سال ۲۰۱۶ هم پس از مدتی رنگ باخت. طی هفتههای اخیر تقریبا هر چند روز یک بار یک وعده جدید از سوی مقامات وزارت راهوشهرسازی در مورد موعد تحویل هواپیماها منتشر میشود. طی این مدت زمانهای مختلفی برای نهایی شدن قرارداد از سوی وزارت راهوشهرسازی اعلام شد. تاکنون تاریخهایی نظیر ۲۰ روز پس از تفاهم اولیه، سه ماهه نخست سال ۹۵، نیمه اردیبهشت ۹۵، پایان اردیبهشت ۹۵، نیمه خرداد ۹۵، پایان خرداد ۹۵، مردادماه ۹۵، اواخر ۲۰۱۶ و پایان سال ۱۳۹۵ برای نهایی شدن قرارداد اعلام شده است.
براساس آخرین اظهارات اصغر فخریهکاشان، قائم مقام وزیر در امور بینالملل مسافران نوروز ۹۶ میتوانند با هواپیماهای جدید سفر کنند. وزیر راهوشهرسازی نیز چند روز پیش در جمع خبرنگاران در نمایشگاه مطبوعات اعلام کرد به زودی نتیجه مذاکرات با طرف قرارداد اعلام خواهد شد.
موانع موجود بر سر نهایی شدن قرارداد خرید هواپیماهای ایرباس و بوئینگ پس از این کشمکشها تا جایی پیش رفت که اعلام شد تحویل هواپیماها تا پایان دولت اوباما عملی نخواهد شد. دولت دموکرات اوباما که در میان دولتهای ایالات متحده پس از انقلاب همکاری نزدیکتری با ایران داشته اکنون به روزهای پایانی خود نزدیک شده و جانشین جمهوری خواه وی در کاخ سفید نیز به دنیا معرفی شده است. مواضع تند و هیجانی ترامپ، نامزد پیروز انتخابات در مقابل کشورهای خاورمیانه و ایران از همان زمانی که در میتینگهای انتخاباتی آمریکا شرکت میکرد، برای توافق ایران و کشورهای ۱+۵ تهدیدآمیز به نظر میرسید. اکنون با پیروزی این نامزد جمهوریخواه در انتخابات ایالات متحده فعالان حوزه حملونقل هوایی به گمانهزنی در مورد موضع وی در قبال فروش هواپیما به ایران میپردازند.
بسیاری از نگرانیهای فعالان حوزه حملونقل ناشی از مواضع بنیادگرایانه و افراطی ترامپ در سیاست خارجی است. بسیاری از کارشناسان در زمانی که مسوولان وزارت راهوشهرسازی در حال مذاکره با نمایندگان ایرباس و بوئینگ بودند اعلام میکردند اگر ایران نتواند در دولت اوباما این توافق را عملی کند با روی کار آمدن دولت جمهوریخواه راه سختتری را در پیش خواهد داشت.
ترامپ:پس بوئینگ کجاست
با وجود این نگرانیها رییسجمهور جنجالی آمریکا در مورد خرید هواپیماها موضعی متفاوت و دور از انتظار اتخاذ کرده است. در بهمنماه سال گذشته و در جریان یکی از اظهارات انتخاباتی، دونالد ترامپ گفته بود: چرا ایران باید به دنبال خرید هواپیما از اروپا باشد؟ پس بوئینگ کجاست؟ نامزد جمهوریخواه انتخابات ریاستجمهوری آمریکا در این اظهارنظر عجیب، در حالی از عقب ماندن شرکت هواپیمایی بوئینگ برای ورود به بازار ایران انتقاد کرده بود که انتظار میرفت به طور کلی با انعقاد قراردادهای تجاری با ایران مخالفت کند.
نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا، با تکرار این ادعا که ایران از پولهای آزاد شده پس از برجام برای حمایت از تروریسم استفاده میکند، گفته بود: خیلی جالب است که امروز در جایی خواندم ایرانیها همه پولی را که از این طریق بهدست آوردهاند قصد دارند در اروپا خرج کنند. ایران ۱۴۰ هواپیمای ایرباس سفارش داده که همه در اروپا
تولید میشود.
ترامپ ضمن احمق توصیف کردن رهبران فعلی آمریکا گفته بود: پس بوئینگ (آمریکا) کجاست؟ چرا ایرانیها بوئینگ نمیخرند؟ چرا ما پیششرطهایی قرار ندادیم که آنها را مجبور به خرید محصولات ما کنند؟ در حالی که به نظر میرسید رییسجمهور منتخب مردم آمریکا به طور اصولی با قرارداد خرید هواپیما میان ایرانایر و بوئینگ مخالفت کند، از اینکه بخشی از سبد خرید ایران در جیب شرکت فرانسوی ایرباس ریخته شده است، گلایه کرد.
نگاه آمریکاییها سرمایهدارانه است نه سیاسی
در همین حال برخی کارشناسان و مقامهای ایرانی نیز پیروزی ترامپ، را تهدیدی برای قراردادهای گذشته ایران با آمریکاییها نمی دانند. سعید لیلاز، از اقتصاددانان بانفوذ در دولت یازدهم و دولتهای گذشته در ایران با بیان اینکه پیروزی ترامپ خطری برای توافق هستهای و قرارداد خرید هواپیماهای جدید ندارد، گفته است: آمریکا تنها تصمیمگیرنده برای توافق هستهای نیست و سرمایهداران آمریکایی به دنبال فروش هواپیما
به ایران هستند.
وی معتقد است پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاستجمهوری آمریکا تلاطمهایی در موضوع لغو تحریمها و خرید هواپیما از بوئینگ و ایرباس اتفاق میافتد اما شاهد تحولات و رخدادهای استراتژیکی نخواهیم بود. لیلاز معتقد است تا تاریخ بیستم ژانویه که اتفاقی نخواهد افتاد و تا آن زمان تغییری را در سیاستهای آمریکا از لحاظ قانونی و حقوقی نخواهیم دید. بعد از بیستم ژانویه هم نمیدانیم تصمیم عملیاتی دولت جدید آمریکا چه خواهد بود.
این اقتصاددان با بیان اینکه معتقدم با بر سر کار آمدن دولت ترامپ هم به طور کلی خطر عمدهای توافق هستهای و قرارداد خرید هواپیما را تهدید نمیکند، ادامه داد: قرارداد خرید هواپیماهای جدید هم میتواند انجام شود چراکه خود سرمایهداران بزرگ آمریکایی که فروشنده هواپیما هستند به کاخ سفید فشار میآورند تا این معامله انجام شود و سفارشها رابه ایران تحویل دهند.
مواضع دونالد ترامپ در حالی مورد بحث و بررسی فعالان اقتصادی در ایران قرار گرفته است که نامزد پیروز جمهوریخواهان در انتخابات آمریکا تاکنون سابقه روشن سیاسی از خود به جای نگذاشته تا مبنای تحلیلهای اقتصادی قرار گیرد. رییسجمهور منتخب مردم آمریکا همواره با اظهارات جنجالی و هیجانی خود راه هرگونه تحلیل سیاسی و اقتصادی را روی کارشناسان بسته است. وی حتی در پاسخ به این سوال که از چه فردی در سیاست خارجی مشورت خواهید گرفت، اعلام کرده بود، هیچکس! بر همین اساس اظهارنظر ترامپ در مورد قرارداد بوئینگ نمیتواند مبنای مناسبی برای سیاستگذاران صنعت هوانوردی کشور باشد. بر همین اساس سرنوشت این قرارداد در لابهلای حوادث آینده رقم خواهد خورد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد