برندگان و بازندگان سرمایه‌گذاری غیرمستقیم
جهان‌صنعت – چرا باید به عملکرد صندوق‌ها پرداخت؟ مشخصا عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری از اهرمی‌ها تا درآمد ثابت و طلا، تصویری دقیق و بدون جهت‌گیری از وضعیت بازدهی، حباب قیمتی و ارزش معاملات ارائه می‌دهد. در حالی که صندوق‌های طلا با بازدهی مثبت و ثبات نسبی پیش رفته‌اند، صندوق‌های اهرمی با افت NAV و تداوم حباب منفی مواجه شده‌اند. در صندوق‌های سهامی نیز واگرایی محسوسی میان بازدهی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت دیده می‌شود. بررسی‌های این گزارش بر پایه اطلاعات مستند و به دور از قضاوت ارزشی، طبقه‌بندی دقیقی از رفتار صندوق‌ها در بازار تیرماه ۱۴۰۴ به دست می‌دهد و می‌تواند مبنای مقایسه برای سرمایه‌گذاران محتاط باشد.
اهرم‌ها در لبه نوسان
بازار صندوق‌های اهرمی در تیرماه ۱۴۰۴ با تداوم روندی نزولی در بازدهی و تعمیق حباب‌های منفی همراه بود. داده‌های مربوط به ۹صندوق فعال در این بخش نشان می‌دهد که هیچ‌یک از صندوق‌ها در بازه یک‌ماهه، بازدهی مثبتی ثبت نکرده‌اند و تنها صندوق «نارنج» در بازه یک هفته‌ای رشد ۴۸/۶درصدی داشته است. در مقابل، صندوق‌هایی چون «جهش»، «توان» و «بیدار» بازدهی یک‌ماهه‌ای در محدوده منفی ۲۳ تا ۲۸درصد تجربه کرده‌اند که از فشار فروش و احتمالا کاهش اقبال سرمایه‌گذاران حکایت دارد.
براساس آمار ارائه‌شده، بیشترین میانگین ارزش معاملات ماهانه به صندوق «اهرم» با عدد ۱/۳۸۰میلیارد تومان اختصاص یافته که فاصله‌ای قابل توجه با سایر صندوق‌ها دارد. پس از آن، «موج» با ۸/۱۸۹میلیارد و «جهش» با ۴/۸۸میلیارد تومان در رتبه‌های بعدی قرار دارند. این ارقام تا حدی بیانگر عمق نقدشوندگی صندوق‌ها و سطح استقبال بازار از آنهاست.
از منظر درصد حباب، همه صندوق‌های فعال در محدوده منفی قرار دارند، به‌جز دو صندوق جدید یعنی «دوایکس» و «پیشران» که هنوز وارد فاز اصلی فعالیت نشده‌اند. صندوق «شتاب» با حباب منفی ۱۵درصدی در میان صندوق‌های دارای فعالیت کامل در بدترین وضعیت قرار دارد. از سوی دیگر، بررسی میانگین حباب سه‌ماهه نشان می‌دهد که صندوق «جهش» با میانگین منفی ۰۲/۶درصد و «نارنج» با منفی ۱۹/۵درصد، فشار قیمتی سنگینی را در ماههای گذشته متحمل شده‌اند.
صندوق «دوایکس» با ارزش معاملات ۲/۱۰میلیارد تومان و حباب مثبت ۳۲/۰درصد، هنوز در مرحله پیش‌پذیره‌نویسی قرار دارد و داده‌های آن قابلیت تحلیل بلندمدت ندارد. صندوق «پیشران» نیز با کمترین میزان ارزش معاملات ماهانه (۸۰۷میلیون تومان) در رده آخر قرار گرفته است.
در مجموع، چشم‌انداز صندوق‌های اهرمی در پایان تیرماه، تحت تاثیر کاهش NAV، بازدهی منفی پی‌در‌پی و تداوم حباب‌های منفی، همچنان با احتیاط دنبال می‌شود. نوسانات بالا در این گروه از صندوق‌ها، بر ماهیت ذاتا پرریسک آنها تاکید دارد.
طلا آرام، سود مستمر
صندوق‌های سرمایه‌گذاری مبتنی بر طلا در تیرماه ۱۴۰۴ عملکردی نسبتا باثبات و رو به رشد را تجربه کردند. بررسی داده‌های ۲۰صندوق فعال در این حوزه نشان می‌دهد که در تمامی صندوق‌ها، بازدهی یک‌ماهه مثبت بوده و در برخی موارد به بالای ۱۳درصد نیز رسیده است. این در حالی است که حباب قیمتی در اغلب صندوق‌ها در محدوده صفر تا نیم‌درصد در نوسان بوده و کمتر نشانه‌ای از فشار فروش یا خرید هیجانی در آنها دیده می‌شود.
صندوق‌های «تابش»، «درخشان»، «قیراط» و «گنج» با بازدهی ماهانه بیش از ۱۳درصد، در صدر جدول عملکرد ماهانه قرار گرفته‌اند. در کنار آنها، صندوق‌هایی همچون «نفیس»، «آتش» و «مثقال» نیز بازدهی دو رقمی در بازه یک‌ماهه ثبت کرده‌اند. از منظر عملکرد هفتگی، صندوق «درخشان» با ۱۶/۲درصد و «قیراط» با ۲۷/۲درصد رشد، بالاتر از سایر رقبا ایستاده‌اند.
در عین حال، درصد حباب در این صندوق‌ها عمدتا بسیار کم و حتی در برخی موارد منفی است. صندوق «زر» با حباب منفی ۶/۰درصد و «زرفام» با منفی ۳/۰درصد، در محدوده منفی‌ترین حباب‌های بازار طلا قرار دارند، هرچند که میزان این حباب‌ها در مقایسه با صندوق‌های اهرمی یا درآمد ثابت، بسیار ناچیز به نظر می‌رسد. در سوی مقابل، صندوق «درخشان» با حباب ۷/۰درصدی بیشترین سطح را دارد اما همچنان از محدوده قابل قبول و طبیعی فراتر نمی‌رود.
از نظر ارزش معاملات، صندوق «عیار» با میانگین ۱۷۴۵میلیارد تومان پیشتاز مطلق است. پس از آن، «طلا» با ۵۲۳میلیارد و «مثقال» با ۲۵۶میلیارد تومان قرار دارند. در مقابل، صندوق‌هایی همچون «امرالد» و «گلدیس» با ارزش معاملات کمتر از ۱۰میلیارد تومان، در پایین‌ترین سطوح قرار دارند که ممکن است در بلندمدت بر نقدشوندگی آنها اثر بگذارد.
در مجموع، صندوق‌های طلا در فضای نسبتا باثبات بازار فلزات گرانبها، با حفظ فاصله از هیجانات مقطعی و با بازدهی مثبت در دوره‌های مختلف، وضعیت مناسبی از خود به‌جا گذاشته‌اند. تداوم این روند، وابسته به شرایط آتی بازار جهانی طلا و نرخ ارز داخلی خواهد بود.
رفت و برگشت در مسیر خالص ارزش دارایی‌ها
یکی از شاخص‌های مهم در ارزیابی عملکرد صندوق‌های اهرمی، روند تغییرات خالص ارزش دارایی‌ها (NAV) در دوره‌های مختلف است. داده‌های موجود از هفت صندوق اصلی این حوزه نشان می‌دهد که در بازه یک‌ساله، اغلب صندوق‌ها توانسته‌اند بازدهی مثبتی را به ثبت برسانند اما در دوره‌های کوتاه‌مدت‌تر مانند سه‌ماهه و یک‌ماهه، اکثر آنها با کاهش NAV مواجه شده‌اند.
در بازه یک‌ساله، صندوق «موج» با بازدهی ۷/۸۷درصدی در صدر قرار داشته و فاصله قابل توجهی با سایر صندوق‌ها دارد. پس از آن، «نارنج» با رشد ۵۵درصدی و «شتاب» با ۹/۵۲درصد در رتبه‌های بعدی ایستاده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که در افق زمانی بلندمدت، برخی صندوق‌های اهرمی توانسته‌اند ارزش دارایی سرمایه‌گذاران را به طور چشمگیری افزایش دهند.
با این حال، نگاهی به بازه‌های سه‌ماهه و یک‌ماهه تصویری متفاوت ارائه می‌دهد. به جز صندوق «شتاب» که در بازه یک‌ماهه بازدهی ۱۱درصدی ثبت کرده، سایر صندوق‌ها با کاهش NAV مواجه بوده‌اند. صندوق‌هایی چون «جهش» و «توان» به ترتیب با افت ۶/۱۱ و ۴/۹درصدی در یک‌ماه گذشته، از جمله صندوق‌هایی هستند که بیشترین کاهش را تجربه کرده‌اند.
در بازه سه‌ماهه نیز تمام صندوق‌ها بازدهی منفی دارند. برای نمونه، «توان» با افت ۵/۲۲درصد و «جهش» با ۴/۲۳- درصد، بیشترین کاهش را داشته‌اند. این روند نزولی کوتاه‌مدت، ممکن است ناشی از نوسانات بازار، افت قیمت اوراق مشتقه یا خروج سرمایه از این صندوق‌ها باشد.
در بازه شش‌ماهه، اختلاف عملکرد صندوق‌ها بیشتر به چشم می‌خورد. «نارنج» و «موج» به ترتیب بازدهی ۶/۹ و ۵/۴درصدی ثبت کرده‌اند، در حالی که «توان» و «جهش» با افت‌های دو رقمی مواجه بوده‌اند. این واگرایی می‌تواند ناشی از تفاوت در ترکیب دارایی‌ها، میزان استفاده از اهرم و استراتژی‌های معاملاتی مدیران صندوق‌ها باشد.
در مجموع، هرچند صندوق‌های اهرمی در دوره‌های بلندمدت برخی بازدهی‌های چشمگیری داشته‌اند، اما نوسانات شدید در بازه‌های کوتاه‌تر همچنان ریسک این ابزارها را برجسته می‌سازد. بررسی NAV و روند ابطال در این صندوق‌ها، شاخص مهمی برای سنجش رفتار سرمایه‌گذاران و ارزیابی چشم‌انداز بازار به شمار می‌رود.
حبابی که ثابت نماند
یکی از شاخص‌های مهم در تحلیل صندوق‌های درآمد ثابت، بررسی «درصد حباب» آنهاست؛ فاصله قیمتی میان ارزش بازار واحدهای صندوق و خالص ارزش دارایی‌های آن. (NAV) این شاخص می‌تواند نشانه‌ای از اقبال یا بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران نسبت به آینده عملکرد صندوق باشد. داده‌های موجود، صندوق‌های درآمد ثابت را در دو طیف کاملا مجزا قرار می‌دهد؛ گروهی با حباب مثبت نسبتا بالا و گروهی دیگر با حباب منفی که حتی به محدوده هشداردهنده رسیده است.
در میان صندوق‌هایی با بالاترین میزان حباب مثبت، «کاج» با ۳/۲درصد، «یارا» با ۲/۲درصد و «طلوع» با ۲درصد صدرنشین هستند. سایر صندوق‌ها مانند «اونیکس»، «اصیل»، «داریک» و «آسان» نیز در بازه ۵/۱ تا ۷/۱درصد قرار دارند. این ارقام ممکن است نشان‌دهنده خوش‌بینی بازار به ثبات یا بازدهی آتی این صندوق‌ها باشد، هرچند فاصله زیاد قیمت بازار از NAV، می‌تواند در شرایط افت بازار به ضرر سرمایه‌گذاران منجر شود.
در نقطه مقابل، برخی صندوق‌ها دارای حباب منفی هستند، به این معنا که واحدهای آنها با قیمتی پایین‌تر از NAV معامله می‌شوند. «آسامید» با حباب منفی ۶/۶درصد، در رتبه اول قرار دارد و پس از آن، صندوق‌های «بازده»، «خزانه ملت» و «رایکا» به‌ترتیب با حباب‌های ۷/۲، ۷/۰ و ۶/۰درصد در رده‌های بعدی جای می‌گیرند. این وضعیت می‌تواند از کم‌اعتمادی بازار نسبت به عملکرد آتی یا کاهش نقدشوندگی صندوق حکایت داشته باشد.
با بررسی میانگین حباب سه‌ماهه، روندی مشابه دیده می‌شود. «کاج» با میانگین مثبت ۰۳/۲درصد و «آسان» با ۵۴/۱درصد، در میان صندوق‌هایی هستند که در چند ماه اخیر به‌طور مداوم در بالای قیمت NAV معامله شده‌اند. در مقابل، «آسامید» با میانگین منفی ۱۲/۲درصد و «رایکا» با منفی ۳۳/۱درصد، بیشترین فاصله منفی را دارند.
در مجموع، بررسی حباب صندوق‌های درآمد ثابت نشان می‌دهد که بازار نسبت به این گروه از صندوق‌ها نگاه دوگانه‌ای دارد. برخی صندوق‌ها با حباب مثبت و استقبال بازار روبه‌رو شده‌اند و برخی دیگر با تداوم حباب منفی، احتمالا با کاهش تقاضا یا تردید سرمایه‌گذاران مواجه هستند. این شاخص در کنار بازدهی واقعی و ترکیب دارایی‌ها، می‌تواند معیار مناسبی برای انتخاب آگاهانه باشد.
بازدهی در مسیر آرام
داده‌های ارائه‌شده از عملکرد صندوق‌های درآمد ثابت در تیرماه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که برخی صندوق‌ها توانسته‌اند بازدهی یک ماههای بالاتر از میانگین بازار ثبت کنند. این اطلاعات می‌تواند تصویر دقیقی از رفتار قیمتی این گروه از صندوق‌ها ارائه دهد، بدون آنکه به تحلیل ارزشی یا پیش‌بینی آینده آنها پرداخته شود.
در میان صندوق‌هایی که بازدهی یک ماهه بالاتری نسبت به سایرین ثبت کرده‌اند، «رایکا» با ۲۶/۳درصد در رتبه نخست قرار دارد. پس از آن، صندوق‌های «ارکیده» و «درین» به ترتیب با ۲۴/۳درصد و «رابین» با ۲۳/۳درصد قرار گرفته‌اند. اختلاف بسیار ناچیز میان این ارقام، از فضای رقابتی و نوسانات محدود در بازار صندوق‌های درآمد ثابت حکایت دارد.
سایر صندوق‌ها نیز در محدوده بازدهی ۱/۳ تا ۲/۳درصد قرار دارند؛ از جمله «لبخند» با ۲۱/۳درصد، «اصیل» با ۲۰/۳درصد، «سپنتارود» با ۱۸/۳درصد و «ثبات» با ۱۵/۳درصد. صندوق‌های «ماهور» و «کیان» نیز بازدهی بالای ۱/۳درصد را در این بازه ثبت کرده‌اند. این گروه از صندوق‌ها عمدتا از ساختار مشابهی برخوردارند و ترکیب دارایی‌های آنها عمدتا متکی بر اوراق با درآمد ثابت است، گرچه تفاوت‌هایی در مدیریت نقدینگی و سیاست‌های سرمایه‌گذاری ممکن است در عملکرد آنها تاثیرگذار باشد.
نکته قابل‌توجه آنکه برخی از این صندوق‌ها مانند «اصیل» و «ماهور» همزمان در فهرست صندوق‌های با حباب مثبت قرار دارند. این همپوشانی میان بازدهی مثبت و حباب مثبت، می‌تواند بیانگر همراهی تقاضای بازار با عملکرد قیمتی باشد.
در نهایت، بازدهی یک‌ماهه صندوق‌های درآمد ثابت در شرایطی رقم خورده است که بازارهای دیگر مانند سهام و اهرمی‌ها در دوره مورد بررسی، با نوسانات یا افت نسبی همراه بوده‌اند. این موضوع می‌تواند بر رفتار سرمایه‌گذاران در انتخاب صندوق‌های با بازدهی پایدار اثرگذار باشد، هرچند از منظر تحلیلی، این گزارش صرفا به ثبت اعداد و طبقه‌بندی اطلاعات می‌پردازد.
سهامی‌ها زیر ذره‌بین بازدهی
صندوق‌های سهامی در تیرماه ۱۴۰۴ با نوسانات متنوعی در بازه‌های زمانی مختلف مواجه بودند. بررسی داده‌های مربوط به این گروه از صندوق‌ها نشان می‌دهد که عملکرد آنها در سه بازه یک‌هفته‌ای، یک‌ماهه و سه‌ماهه، الگوهای متفاوتی داشته است و بعضا واگرایی میان بازدهی کوتاه‌مدت و بلندمدت در میان آنها مشاهده می‌شود.
در بازه یک‌هفته‌ای، صندوق «مروارید» با ۰۹/۱۰درصد رشد در صدر ایستاده و پس از آن صندوق‌های «صدف»، «ابتکار» و «رونق» به ترتیب با ۰۱/۶، ۷۳/۵ و ۹۲/۴درصد بازدهی، بیشترین رشد هفتگی را به ثبت رسانده‌اند. این ارقام عمدتا ناشی از رشد کوتاه‌مدت قیمت سهام پایه و معاملات پرحجم در روزهای مشخصی از هفته بوده است.
در مقابل، بازدهی یک‌ماهه اغلب صندوق‌های سهامی در تیرماه منفی بوده است. برای مثال، صندوق‌های «فراز»، «آس»، «بذر» و «رماس» به ترتیب با ۴۵/۱۰-، ۸۱/۱۵-، ۹۶/۱۰- و ۷۳/۱۱-درصد، افت قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. این ارقام احتمالا تحت تاثیر اصلاح بازار سهام در نیمه دوم تیرماه و خروج بخشی از نقدینگی از بازار سرمایه رخ داده است.
در بازه سه‌ماهه نیز برخی صندوق‌ها موفق شده‌اند بازدهی مثبتی را حفظ کنند. صندوق «خبرگان» با ۴۷/۱۰درصد و «هامون» با ۵۵/۹درصد در صدر قرار دارند. صندوق‌هایی مانند «تاراز»، «درسا» و «فرصت» نیز در محدوده ۵ تا ۶درصد رشد ثبت کرده‌اند. در عین حال، بسیاری از صندوق‌های سهامی در این بازه با افت نسبی مواجه بوده‌اند که از فشار عرضه و رفتار محتاطانه سرمایه‌گذاران در ماههای اخیر حکایت دارد.
از منظر NAV، صندوق‌هایی چون «ثروتم»، «اطلس»، «ارزش» و «آگاس» در رده صندوق‌های بزرگ قرار می‌گیرند و به دلیل حجم بالای خالص ارزش دارایی، رفتار آنها می‌تواند بر شاخص کل صندوق‌های سهامی اثرگذار باشد. در مقابل، صندوق‌هایی مانند «درسا»، «رخش» و «فرصت» در طبقه صندوق‌های کوچک قرار می‌گیرند که گاه از نوسانات بالاتری برخوردارند.
در مجموع، گزارش تیرماه صندوق‌های سهامی حاکی از واگرایی عملکرد در دوره‌های زمانی مختلف و وابستگی شدید به تحولات بازار سهام است. این صندوق‌ها همچنان در کانون توجه سرمایه‌گذاران فعال قرار دارند اما نوسانات اخیر می‌تواند باعث تغییرات رفتاری در جریان ورود و خروج سرمایه شود. این گزارش صرفا به دسته‌بندی داده‌ها می‌پردازد و در آن قضاوت یا پیش‌بینی انجام نمی‌شود.
