18 - 01 - 2024
بررسی باستانشناختی در محدوده سد تنگ سرخِ
«جهانصنعت»- باستانشناسان با شناسایی ۱۷ محوطه از دوران پارینهسنگی میانه تا سدههای متاخر اسلامی در محدوده سد «تنگ سرخ» روی رودخانه بَشار در جنوب یاسوج، آثاری چون یک محوطه پارینهسنگی، یک راه تاریخی، سه گورستان دوره تاریخی، یک قلعه و هشت ماندگاه کوچنشینی را کشف کردند.
حدود ۳۰ کیلومتر از دره رود بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد با این پرسش که «تاثیر پتانسیلهای زیستمحیطی و بهطور کلی عوامل محیطی و انسانی در شکلگیری استقرارگاهها و محوطههای باستانی در محدوده مورد بررسی چگونه است؟» و با هدف «شناسایی هرگونه شاهدی از استقرارهای باستانی انسانی» پیمایش و کاوش شد. مهمترین اهداف بررسی باستانشناختی این محدوده، تکمیل پژوهشهای انجامشده پیشین در محور آبرسانی در مسیر قدیمی شیراز به یاسوج و شناخت تاثیر عوامل محیطی و انسانی بر شکلگیری استقرارهای محدوده جغرافیایی مورد مطالعه بود.
حسین سپیدنامه سرپرست هیات باستانشناسی محدوده سد تنگ سرخ در رودخانه بشار درباره جغرافیای این منطقه مورد شناسایی گفت: چشمانداز منطقه مورد بررسی، کوهستانی با پوشش درختان جنگلی بلوط و گیاهان مرتعی سوزنیبرگ است. مهمترین عارضههای طبیعی منطقه را کوههای پازنان و خاکلون و رودخانه دائمی بَشار به عنوان منبع اصلی تامین آب ساکنان این منطقه تشکیل داده است. محدوده طرح بررسی باستانشناختی حاضر، جزو حوضه رسوبی زاگرس است و از پهنه زاگرس چینخورده و زاگرس بلند با ساختار بهشدت تکتونیزه تشکیل شده است.
این باستانشناس افزود: این منطقه شامل تعدادی طاقدیس و ناودیس تنگ و موازی با یکدیگر در راستای شمال خاوری و جنوب باختری با درههای ژرف است. طاقدیسها بیشتر به صورت ارتفاعاتی هستند که به علت فشارهای تکتونیکی زیاد، در امتداد محور خُرد شدهاند و بر اثر فرسایش از بین رفتهاند. حوضه آبریز رودخانه بَشار بسیار مرتفع و کوهستانی است. مقطع دره رودخانه بشار در نقاطی که از سازندهای سخت میگذرد به صورتV شکل و در مناطقی با سازندهای نرمتر به صورتU شکل است.
سپیدنامه اظهار کرد: در دوران تاریخی و اسلامی، این منطقه کوهستانی افزون بر شرایط زیستمحیطی مناسب برای جوامع دامپرور و کوچنده قبایل و طوایف کهگیلویه، به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی توانسته بود به عنوان یک کریدور ارتباطی اقتصادی-فرهنگی نقش مهمی ایفا کند.
سرپرست هیات باستانشناسی رودخانه بشار گفت: با وجود محدودیتهایی مانند پوشانده شدن برخی محوطهها با برگ درختان بلوط و رسوبات سیلابی و واریزههای دامنهای ارتفاعات دو سوی رودخانه بَشار، ۱۷ محوطه باستانی از دوران پارینهسنگی میانه تا سدههای متاخر اسلامی شناسایی و بررسی شد که بیشتر در حاشیه رودخانه بَشار، یعنی حدفاصل تنگ سرخ تا روستای قلات قرار دارند.
او همچنین اظهار کرد: بررسیهای باستانشناختی نشان داد حاشیه رودخانه بَشار در چهار مقطع زمانی پارینهسنگی میانه، دورههای اشکانی-ساسانی، سدههای نخستین دوران اسلامی و طی سدههای متاخر دوران اسلامی مورد استفاده قرار گرفته است. آثار شناساییشده شامل یک محوطه پارینهسنگی، یک راه تاریخی، سه گورستان دوره تاریخی، یک قلعه، هشت ماندگاه کوچنشینی از سدههای متاخر اسلامی و دو محوطه تاریخی با حدود دو هکتار وسعت است.
این باستانشناس افزود: پیش از انجام بررسی باستانشناختی، احتمال داده میشد شاهد غنای شواهد باستانشناختی تمامی ادوار پیش از تاریخ تا قرون متاخر اسلامی در حوضه رودخانه بَشار باشیم، زیرا این منطقه تمامی شرایط زیستی برای شکلگیری استقرارهای انسانی را با توجه به اهمیت هر یک از عناصر حیاتی دارا بوده است. با این وجود، شواهد باستانشناختی در تعدادی از محوطههایی که شناسایی شده بیشتر متعلق به ادوار اشکانی- ساسانی و سدههای نخستین دوران اسلامی است.
سپیدنامه گفت: شواهد باستانشناختی نشان میدهد تراسهای حوزه بالادست رودخانه بَشار در دورههای اشکانی-ساسانی و نیز سدههای اولیه دوران اسلامی مورد سکونت واقع شده و شواهدی از فرهنگهای ادوار دیگر تا سدههای متاخر اسلامی به چشم نمیخورد. البته ممکن است استقرارهای قدیمیتر در زیر رسوبات، آبشستها و وایزههای دامنه ارتفاعات دو سوی رودخانه بَشار دفن شده باشد.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد