30 - 11 - 2022
برخورداری از دموکراسی فقط رای دادن نیست
زهرا رحیمی- میشود دموکراسی واقعی بایستد لطفا؟ ترکیه معترضان خود را سرکوب کرد در حالی که برزیل اجازه میدهد میلیونها نفر به خیابانها بیایند. تظاهرات در ترکیه از اعتراض به مسایل محیط زیستی آغاز شد. در این میان برخورد رجب طیب اردوغان با این مساله آنچنان خام بود که انتقادات بسیاری را در پی داشت. به عقیده بسیاری از کارشناسان اردوغان بدون اراذل و اوباش خواندن معترضان هم میتوانست اعتراضاتی را که امروز به یک بحران تبدیل شده کنترل کرده و از گسترش آن به سراسر ترکیه جلوگیری کند اما اردوغان برای آنکه به جهانیان نشان دهد که کشورش همچنان در آرامش است و این اعتراضات پتانسیل سراسری شدن ندارند، در اوج درگیریها راهی مغرب شد.
در مقابل اما دیلما روسف، رییسجمهور برزیل به دلیل افزایش اعتراضات در بزریل، سفرش به ژاپن را لغو کرد و پس از تشکیل یک جلسه فوری با اعضای هیات دولت خود، در یک پیام تلویزیونی گفت وظیفه دارد به خواست مردمی که در خیابان هستند گوش دهد و با آنها تعامل کند.
جلسه فوری هیات دولت و نیز پیام تلویزیونی رییسجمهور آن کشور که به بخشی از خواستهای معترضان اشاره دارد، پس از آن است که برزیل به شکلی بیسابقه طی دو دهه اخیر صحنه راهپیمایی میلیونی معترضان بود؛ اعتراضاتی که طی دو تا سه هفته گذشته بر شدت و گستردگی آنها در سراسر کشور افزوده شده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، دیلما روسف در پیام تلویزیونی خود بر حق معترضان به راهپیمایی و اعتراض مسالمتآمیز تاکید کرده اما گفته است «میتوان با خشونتها در جریان اعتراضات، مدارا کرد».
نشریه فارین پالیسی ضمن مقایسه شرایط امروز ترکیه و برزیل مینویسد: شاید قوانین انتخاباتی بتواند تفاوت میان برخورد ترکیه و برزیل به عنوان دو دموکراسی نوپا با اعتراضات خیابانی را توضیح دهد. در شرایطی که اردوغان مخالفان خود را اهریمن جلوه میدهد، روسف معترضان را به دلیل آنکه کمبودهای کشور را گوشزد کردند، تحسین میکند. بزریل هم با یک بحران روبهرو است اما نه یک بحران نمایندگی که ترکیه را گرفتار کرده است. لری دایموند، رییس بخش دموکراسی، پیشرفت و حکومت قانون دانشگاه استنفورد معتقد است که هم روسف و هم رییسجمهور پیشین برزیل، لولا داسیلوا در مقایسه با اردوغان مجبور به چانهزنیهای بیشتری بودند چراکه آنها از طریق یک ائتلاف بر مردم حکومت میکنند در حالی که اردوغان اکثریت پارلمان را در دست دارد و دلیل این امر این است که قانون ترکیه، احزاب را از پارلمانی که بیش از ۱۰ درصد از آرای ملی را هم به خود اختصاص نمیدهد، دور نگه میدارد. سیستم ترکیه بدترین انگیزههای اردوغان را هم ممکن میکند. شاید کار با احزاب رقیب، اردوغان را مجبور به یادگیری چند درس سخت کند.
در ادامه گزارش فارین پالیسی آمده است: دموکراسیها در پی ترکیب قوانین خوب و عادات خوب، قوانین اساسی و فرهنگ تثبیت میشوند اما اغلب پیش از آنکه به نقطه نهایی برسند با شکست روبهرو میشوند. در مصر پس از آنکه درگیری بیپایان میان محمد مرسی رییسجمهور، مخالفان سکولار و قوه قضاییه منجر به شکلگیری آشوب، خشونت و بحران اقتصادی سختتر شد، ارتش بار دیگر دستور ورود گرفت. در ادامه رفتار دست بالای یک طرف مجوز رفتار دست بالاتر طرف دیگر را صادر میکند و همین امر شکست دموکراسی و بازگشت مصر به نوع جدیدی از شرایط موجود را به دنبال خواهد داشت اما این نمیتواند محتملترین سناریو در مصر و حتی ترکیه باشد. دورانی که شهروندان بازگشت به دیکتاتوری را میپذیرفتند رو به پایان است.
آنچه امروز در اعتراضات گسترده در مصر، ترکیه، برزیل و دیگر نقاط جهان میبینیم، عدم تمایل مردم به پذیرش ضمنی این نکته است که شهروند دموکرات بودن به رای دادن محدود شود.
اردوغان در سخنرانی برای مردمش گفته بود: «هر چهار سال یک بار انتخابات برگزار میکنیم و این ملت، خودشان انتخاب میکنند.» استبداد اردوغان دیگر مانند گذشته کارساز نخواهد بود چراکه بسیاری از مردم این معامله را قبول ندارند. باید گفت دیکتاتوری اکثریت یا اکثریت فرضی در نقاط اندکی مانند روسیه ادامه خواهد داشت.
چرا فیفا از ادامه برگزاری جام کنفدراسیونها در برزیل حمایت میکند؟
سرکوب انقلاب زردهای گرسنه
کارن کوکبیان آنها گرسنهاند. پلاکاردهایی که دستشان است این را نشان میدهد. خستهاند از اوضاع کشورشان. از فقر و تورم و فحشا خستهاند. سالها فوتبال مرهم دردهای اقتصادی شان بود. سالها با فوتبال به اوج میرفتند و سرمست از دریبلهای گارینشا، پله، سوکراتز، پله، ژولیو سزار، روبرتو کارلوس، رونالدو، کاکا، ریوالدو، کافو، رونالدینیو، زیکو، کاره کا، به به تو، روماریو، توستاو، رای و تافارل مشکلات اقتصادیشان را فراموش میکردند. اما مثل اینکه فوتبال دیگر مرهم دردهای آنان نیست. دیگر با دریبلهای نیمار به اوج نمیروند. دیگر رنگ زرد آنها را مست نمیکند. حالا که میزبان جامجهانی شدهاند و یک جامجهانی در مقیاس کوچک را از نزدیک میبینند به سیم آخر زدهاند. غذاهای هتلهای برزیل را میبینند که به حلقوم تیمهای مهمان فرو میرود و بچههای برزیل نان خشک هم برای خوردن ندارند. دیسکوهای هتلها را میبینند که برای مهمانان آزاد شده، بریز و بپاشهای باور نکردنی فدراسیون فوتبال برزیل را میبینند و میپرسند، مگر ما مقروض نیستیم پس این دیگر چه صیغهای است؟ مردم برزیل مثل اینکه از خوابی طولانی بیدار شده باشند در کف خیابانها کولاک کردهاند و جمعه شب کشته هم دادند و صدها زخمی روی دست مردم باقی مانده. آنها در خیابان هستند چون تازه فهمیدهاند چه خبر است. چون تازه به این جمله رونالدو در فینال جامجهانی ۱۹۹۸ فرانسه رسیدهاند که قبل از بازی مقابل فرانسه گفته بود ما برای ملتمان بازی میکنیم. وقتی سه بر صفر باختند، گفتند رونالدو و ریوالدو و کارلوس و دنیلسون زیر پرس فرانسویها له شدند، رونالدو هم صرعش عود کرده بود به همین دلیل برزیل رویایی اواخر دهه ۹۰، فینال را به آب خوردن واگذار کرد. حالا آنها کف خیابانها هستند. مردم برزیل در هوای گرم فریاد میزنند و شعار میدهند، خانم رییسجمهور، آقای بلاتر، رییس فدراسیون فوتبال برزیل، ما گرسنهایم!
خبری از سامبا نیست
حالا دیگر خبری از رقص سامبا نیست، سرعت اینترنت در برزیل کم و زیاد میشود و روی اعصاب برگزارکنندگان جام کنفدراسیونها رفته است. برنامههای تلویزیون برزیل خبرهای کمی از ناآرامیها منتشر میکنند. حالا شایع شده اگر ناآرامیها ادامه پیدا کند، ممکن است مسابقات جام کنفدراسیونها لغو شود. علاوه بر همه اینها بلاتر رییس و جرومه والکه دبیرکل فیفا نگران سال آینده هستند. رسانههایی مثل رادیو سی. بی. ان و وب سایت روزنامه «استادو د سائوپائولو» در گزارشهای خود به این نکته اشاره کردهاند که فیفا نگران سال آینده است. برزیل به پلیس دستور داده شدیدترین برخوردها را با معترضان انجام دهند اما فیفا در نامهای خواسته برای اینکه امنیت مسابقات بیش از این به خطر نیفتد با معترضان برخوردهای تندی انجام نشود و کار فقط به آب پاشی و برخوردهای نرم ختم شود اما پلیس برزیل، آنقدر شدید برخورد کرده است که تظاهرات کشته هم داده است. برزیل که معمولا به خاطر کارناوالهای پر رقص و شادیاش و طبیعت بکرش نام و آوازهای در جهان داشته است در سالهای اخیر از منظر اخبار و گزارشهای مثبت درباره وضعیت اقتصادی هم مورد توجه رسانههای بینالمللی بودهاست. برزیل به عنوان هفتمین قدرت اقتصادی جهان رشدی چشمگیر را در دهه گذشته تجربه کرده است. اما امسال این رشد از ۶ /۰ (ششدهم) درصد فراتر نرفته است. همزمان اما تورم از مرز ۵/۶ درصد گذشته و در مورد اقلام اساسی مایحتاج مردم به ۱۳ درصد رسیده است. درباره برزیل باید گفت که نظام اداری این کشور به شدت بوروکراتیک، اسیر کاغذبازی و فساد زده است. گرچه دیلما روسف، رییسجمهور، مبارزهای جدی را علیه فساد و ارتشا شروع کرده و هفت وزیر کابینه را از ابتدای سال ۲۰۱۱ کنار گذاشته ولی همچنان احزاب سیاسی و نمایندگان پارلمان فساد زدهترین نهادها و محافل کشور به شمار میروند. یک سوم نمایندگان مجلس با لابی فوتبال مناسباتی آلوده به رشوه و فساد دارند. در فهرست تازه موسسه شفافیت بینالملل که به میزان فساد و ناکارایی نظام اداری و حقوقی کشورها اختصاص دارد، برزیل به لحاظ فسادزدگی در میان ۱۷۴ کشور در رده ۶۹ قرار دارد.
تیمها میخواهند بروند
اکثر تیمهای حاضر در رقابتهای جام کنفدراسیونها خواهان خروج از برزیل هستند چراکه خانوادههای بازیکنان و مربیان هفت کشور حاضر در برزیل به شدت نگران هستند و برخی از خانوادهها به برزیل آمدهاند و آنجا احساس راحتی نمیکنند. معترضان که تعدادشان کم نیست کاری کردهاند که نمیشود سری به سواحل ریو دوژانیرو زد. کاروان تیمها در هتلها هستند و دور هتلها هم توسط پلیس ضدشورش محافظت میشود. در واقع تیمها که با دلخوشی به برزیل آمدهاند حالا در هتلها زندانیاند. مسوولان فیفا به در حال مذاکره با مدیران تیمها هستند که تا آخر آنها را در برزیل حفظ کنند. شب بازی اروگوئه و نیجریه دو ماشین ناظران فیفا مورد حمله قرار گرفت و آهن پاره تحویل فدراسیون برزیل شد. فیفا هرگز پیشبینی نمیکرد چنین اتفاقاتی در برزیل بیفتد. هر چند برخی رسانهها اعلام کردهاند که بلاتر دارد رعایت حال فدراسیون فوتبال برزیل را میکند وگرنه میتواند از دولت و فدراسیون فوتبال برزیل، غرامت سنگینی بابت تحت تاثیر قرار گرفتن رقابتهای جام کنفدراسیونها بگیرد.
اولین کشته شرور بوده؟
رسانههای دولتی برزیل درباره کشته شدن یک جوان ۱۸ ساله برزیلی، روایتی را ذکر میکنند که با روایت رسانههای منتقد تفاوت دارد. آنها کشته شدن این جوان را به اتفاقات دیگری از جمله دزدی از اردوی کاروان اسپانیا در رسیفه ربط دادهاند ضمن اینکه با توجه به اختلافهای قدیمی برزیل و اروگوئه در فوتبال و مسایل فرافوتبالی، هواداران برزیل به هواداران اروگوئه حملاتی کردهاند و بارها مسیرهای آنها را بستهاند و کار به جایی رسیده که اروگوئهایها تضمین جانی ندارند.
فیفا پشت برزیل است
اما فیفا نمیخواهد رقابتها را تعطیل کند. همانطور که بلاتر اعلام کرده ناآرامیهای ترکیه هم تاثیری در برگزاری جامجهانی جوانان ۲۰۱۳ ترکیه ندارد، ناآرامیها باعث تعطیلی رقابتهای جام کنفدراسیونها نمیشود. جمعه شب فیفا با انتشار بیانیهای اعلام کرد که قصد تعلیق این بازیها را ندارد: «تا به این تاریخ، نه فیفا و نه کمیته برگزاری محلی، بحثی درمورد احتمال تعلیق این رقابتها را مطرح نکردهاند.» بلاتر هم در مصاحبهای اعلام کرده که مردم برزیل به خاطر فوتبال که عشق اول و آخرشان است اجازه برگزاری رقابتهای جام کنفدراسیونها را بدهند چرا فوتبال ربطی به سیاست ندارد و مشکلات برزیل هم به فیفا ارتباطی ندارد.
چرا اعتراض میکنند؟
اما دلیل اعتراض مردم به دولتمردان برزیل لو رفتن هزینههای جامجهانی و المپیک ۲۰۱۶ ریودوژانیرو است. دولت ۵/۱۱ میلیارد یورو برای جامجهانی فوتبال هزینه میکند و حدود ۱۰میلیارد یورو هم برای بازیهای المپیک که قرار است سال ۲۰۱۶ در این کشور برگزار شود، هزینه خواهد شد. بخشی از این هزینهها بعضا تا دو برابر برآوردهای رسمی هستند، امری که سوءظن و تردید درباره فساد دولت و هدردهی اعتبارات عمومی از سوی آن را در جامعه افزایش داده است. قرار است تا سال ۲۰۱۴، ۱۲ استادیوم ورزشی ایجاد یا بازسازی شوند. این پروژهها جا به جایی هزاران نفر و اسکان آنها در مناطقی دیگر را در پی داشته است. جابهجاییهای اجباری در بسیاری از موارد اهالی را از شعاع اصلی محل زندگی قبلیشان دور کرده و مشکلات متفاوتی را برای آنها دامن زده است. سازمان ملل در گزارشی سیاست جابهجاسازی دولت برزیل را در بسیاری از موارد ناقض حقوق بشر دانسته است اما فیفا تابع سازمان ملل نیست. در واقع دلیل اعتراض مردم این است که هزینه برگزاری جامجهانی برای برزیل گزاف است. از سوی دیگر، ورزشگاههای در حال ساخت، چنان بزرگ هستند که تنها به کار جامجهانی میآیند و پس از آن بعضا در بهترین حالت یک بیستم ظرفیتشان هم پر نمیشود! سوال بسیاری از شهروندان این است که آیا برای چنین استادیومهایی با ظرفیت یک بار مصرف لازم است که هزینههای گزاف اختصاص یابد و همزمان از تخصیص اعتبار برای بهسازی زیرساختها غفلت شود. اتفاقی که در کره و ژاپن و در آفریقای جنوبی افتاده در برزیل هم در حال رخ دادن است. این هم هست که دولت فعالیت گسترده و بسیج نیروی فشردهای را برای تامین امنیت بازیهای جام کنفدراسیونها درحال حاضر و جامجهانی در سال ۲۰۱۴ انجام داده است. این در حالی است که کثرت جرم، جنایت، فقدان و ناکارایی نیروهای امنیتی و انتظامی در مقابله با این پدیدهها هم یکی دیگر از عوامل نارضایتی شهروندان برزیل است.
اسطورههای برزیل همگام با مردم
طی یکی دو روز گذشته ستارههای فوتبال برزیل همه از حرکت مردم حمایت کردهاند و پیام دادهاند. نیمار در صفحه فیسبوک همبستگیاش را اعلام کرده و گفته با کسانی که در داخل وخارج ورزشگاهها علیه ناعدالتیها شعار میدهند همگام است. روماریو که هماکنون به عنوان نماینده مجلس فعالیت میکند، از طریق یک ویدیوی اینترنتی علیه فدراسیون جهانی فوتبال موضع گرفت و همچنین از اوضاع نابسامان کشورش انتقاد کرد. وی در این فیلم گفت: باید اعتراف کرد که صاحب واقعی و پشتپرده کشورمان، فیفا است. این سازمان است که وارد برزیل میشود و دولتی پنهان در اینجا ایجاد میکند. فیفاییها راحت میآیند به کشورمان و سیرک برپا میکنند. هیچ ابزاری نیز با خود نمیآورند اما به همه سودها میرسند. با اعطای حق میزبانی جامجهانی از سوی فیفا به برزیل به کشورم هزینهای بسیار زیاد تحمیل شده که جبرانش بسیار دشوار است. نمایندگان دولت ما باید درک کنند روزهای دروغ، سرقت، سندسازی و بیش از همه احترام به ملت بسر آمده است. به جای تاسیس یک ورزشگاه ۴/۲ میلیارد یورویی، میشد هشت هزار مدرسه جدید یا ۳۹ هزار دستگاه اتوبوس حملونقل شاگردان یا ۲۸ هزار زمین فوتبال جدید بنا کرد. در این فیلم هشت دقیقهای که عنوانش جامجهانی ۲۰۱۴ و بیداری ملت است، وی از تظاهرکنندگان حمایت کرده و خواهان ادامه حضور مردم در خیابانها به منظور مقابله با دولت شده است البته روماریو از مردم خواسته تا به صورت مسالمتآمیز اعتراض کنند اما دنیا دارد میبیند که زردهای گرسنه چطور سرکوب میشوند و حرفهای رییسجمهور و رییس فدراسیون و بالاتر در آرام شدن آنها تاثیری ندارد حتی اگر خانم رییسجمهور قول اصلاحات را داده باشد!
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد