24 - 10 - 2019
بدهکاران جدید در راه
صفیه رضایی – وزارت صنعت به تازگی اعلام کرده سرمایه در گردش مورد نیاز بخش صنعت در سال ۱۳۹۸ برای حفظ وضع موجود ۳۶۱ هزار میلیارد تومان برآورد شده است که نیازمند پشتیبانی نظام بانکی برای تامین این حجم از منابع با هدف حفظ تولید و اشتغال کشور است. در واقع در حالی این میزان از نقدینگی برای تداوم چرخ تولید از سوی متولیان حوزههای صنعتی و معدنی مطرح میشود که سیستم بانکی اساسا تامین این حجم از نقدینگی را غیرممکن دانسته و معتقدند در شرایط تحریمی که افزایش هزینههای تولید نیاز بنگاههای صنعتی به سرمایه در گردش را افزایش داده است پرداخت این میزان تسهیلات فاقد توجیه خواهد بود موضوعی که فعالان صنعت کشور حمایت بانکها از تولید را الزامی دانسته و بنگاهداری بانکها را دلیل اصلی در عدم توجه به نیازهای صنعتی عنوان میکنند. در میانه کار نیز وزارت صنعت با نگاه دستوری این مطلب را تاکید کرده که بانکها باید سرمایه در گردش مورد نیاز بخش صنعت را تامین کنند تا تنها وضع موجود حفظ شود و از این بدتر نشود.
صاحبنظران بر این اعتقاد هستند که صاحبان صنایع باید بیشتر به سمت بازار سرمایه رهنمون شوند تا اینکه بخش بانکی مجاب به پرداخت وام به آنها باشد. همچنین باید سبد خرید محصولات صنعتی داخلی بیشتر شود تا آنها توانمند شوند نه اینکه روزبهروز به سیستم بانکی مقروض شوند.
اما آنچه در میانه صحبتهای کارشناسان به نظر میرسد این است که آیا تزریق نقدینگی و مجاب کردن بخش بانکی به این کار در قبال بخش صنعتی میتواند تنها راه توسعه صنعتی باشد یا استراتژی وزارت صنعت تنها دست و پا زدنی باشد تا واحدهای در حال کار را از ورشکستگی برهاند؟
ورشکستگی بدون سرمایه در گردش
سرمایه در گردش میزان نقدینگی است که هزینهها و نیازهای روزمره یک شرکت را تامین میکند. تامین منابع مالی و سرمایه در گردش از چالشهای اصلی بنگاههای صنعتی داخلی است. به ویژه در صنایع کوچک و متوسط که دولت سرمایهدار اصلی نیست. اگر صاحبان صنعتی نتوانند میزان دخل و خرج خود را مدیریت و تامین کنند با چالش ورشکستگی مواجه میشوند. با این همه نوسانات اقتصادی و افزایش هزینههای تامین مواد اولیه طی این چند سال همراه با چالشهای تحریمی باعث کاهش قدرت تامین منابع مالی شده است. وزارت صنعت به عنوان متولی و سکاندار بخش صنعتی نیز روی پشتیبانی بانکها حساب کرده و گفته که در سال جاری به ۳۶۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش صنعتی نیاز داریم. موضوع بحث در اینجا میزان عددی سرمایه نیست بلکه روش سکانداری وزارت صنعت و نحوه تقاضا و برخورد بخش بانکی با این موضوع است.متاسفانه نگاه به فعالیت اقتصادی در کشور ما در فضای سیاسی قرار میگیرد. یعنی ممکن است در مناطقی کارخانه و کارگاه ساخته شود که در بعد اقتصادی توجیه نداشته باشد. این نگاه سطحی و بدون آیندهنگری به طور قطع واحدهای ورشکسته را به وجود میآورد. تنها راهکار، استقراض از سیستم بانکی است که هر چند تبعات تورمی در دامن اقتصاد به جا میگذارد اما تنها راه تزریق نقدینگی است. به علاوه اینکه دولت باید هزینههای خود را کاهش دهد و حجم نقدینگی که در آن هزینه میشود را به سمت واحدهای ورشکسته بکشاند. البته مشکل اصلی اقتصاد ما این است که همه راهکارها را به گردن سیستم پولی دولت یعنی بانکها محول میکنیم. به طور قطع مشکلات بزرگتر زمانی شروع میشود که به بخش تولیدی میگوییم از بانکها وام بگیرند. در حالی که کار بانکها وامدهی برای ساخت و ایجاد کارخانه و کارگاه نیست چراکه بانکها قدرت تشخیص توجیهپذیر یا توجیهناپذیر بودن اقتصادی پروژههای صنعتی را ندارند. نتیجه این نبود تشخیص و مشکلات نیز سولههای نابود شده و پروژههای ناتمام است.
اکراه بانکیها
علیرضا پورمتین، استاد دانشگاه و کارشناس بانکی در گفتوگو با «جهانصنعت» در این زمینه گفت: بانکها نمیتوانند حجم سرمایه در گردش صنایع را تامین کنند. از اینرو بخش صنعتی باید به بازار سرمایه سوق داده شود تا اینکه مدام از بانکها استقراض شود.
وی افزود: افزایش حجم نقدینگی و سرمایه در گردش صنایع به کمک وام یا صورت دیگر آن هم در شرایط تحریمی و چالشهای اقتصادی راهکار نجات صنعت و حفظ وضع موجود نیست. اصلا تزریق نقدینگی به صنایع راهکار اصلی نیست. باید برای محصولات داخلی بازار مصرف تامین کنیم تا آنها بتوانند روی پا خود باستند. به علاوه اینکه صنایع کوچک را همچون صنایع بزرگ به بازار سرمایه و بورس کالای داخلی رهنمون کنیم نه اینکه بانکها را تنها راه نجات صنعت بدانیم.
این کارشناس حوزه اقتصاد و بانک گفت: اقتصاد ما بانکمحور است و طبیعی است که اگر شکایتی از جانب بانکها انجام شود باز در لفافه جانب صنعت و تولید را بگیرند. در حالی که باید گفت نباید بانکها محور همه چیز در اقتصاد شوند بلکه باید میانبرهای توسعه را به درستی برای صنایع ایجاد کنیم نه اینکه در هر شهر و منطقهای فقط به ایجاد کارگاه صنعتی بدون در نظر گرفتن مزیت نسبی بپردازیم.
این کارشناس معتقد است برای تامین سرمایه در گردش صنعت باید اوراق مشارکت چاپ و صنایع به بازار سرمایه رهنمون شوند.
از این رو باید بازار سرمایه برای تامین مالی واحدهای صنعتی تشکیل شود به این صورت که اگر قرار است یک کارخانه فولاد راهاندازی یا احیا شود، بتواند در بازار سرمایه با شرکای سرمایهگذار و حرفهای و از طریق فروش سهام مشارکت و فعالیت اقتصادی کند، نه اینکه سروکار همیشگیاش با مدیران بانکهایی باشد که در ذات نمیدانند کارخانه فولاد چیست یا در چه سطحی توجیه اقتصادی دارد؛ به علاوه اینکه واحدهای صنعتی باید بتوانند با شرکتهای خارجی در یک همکاری مشترک قرار گیرند.
سیاستگذاری اشتباه صنعتی
زهرا سعیدی، کارشناس سیاستگذاری صنعتی و مدرس دانشگاه به «جهان صنعت» گفت: در شرایطی که صنایع نمیتوانند در سرمایهگذاری مشترک با رقبای خارجی برای تامین نقدینگی و سرمایه در گردش قرار گیرند و تحریمها راه را بستهاند باید جلوی واردات گرفته شود تا کالای داخلی مصرف و در چرخه تولید و بازتولید قرار گیرد. در این حالت میتوان به سرپا ماندن صنایع دلخوش بود نه اینکه بانکها را مجاب به تزریق نقدینگی و وام به صنعت کنیم.
وی این نکته را نیز افزود که در شرایط تورمی کنونی استقراض و تقاضای وام صنایع از بانکها میتواند برای آنها سودآور باشد اما مساله این است که همه آنها نمیتوانند از سیستم بانکی وام بگیرند. به علاوه اینکه سود بازپرداخت حاصل از وام برای تولیدکنندگان زجرآور است و همین خود میتواند کمر صنعت را بشکند. در حالت کلی نیز بانکها بنگاهدار میشوند و صاحب زمین و کارگاه صنعتی میشوند که در رهن آنها قرار میگیرد. آن زمان اگر صنعتگر نتواند وام دریافتی خود را به بانک برگرداند در عمل تعداد بدهکاران زیاد و بانکها زمیندارانی میشوند که باید خانه، ملک و سوله صنعتی بفروشند و حتی در حالت خوشبینانهتر در آن ساختوساز میکنند و بازار مسکن را هم به هم میریزند.
از این رو توصیه نهایی این است که نگاه دستوری از سر صنایع برداشته شود و تنها بانکها حامی تولید شناخته نشوند بلکه زمینهسازی برای حمایت از کالای تولید داخلی در راستای هدف خرید مواد اولیه داخلی و تجهیز صنایع در پی گرفته شود. به نظر میرسد لازم است وزارت صنعت سایه دستوری خود از صنایع را بردارد و به جای تلاش برای تزریق نقدینگی، پویایی صنعت را در توانمندسازی آنها تصویر کند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد