29 - 08 - 2023
بازی بنسلمان با کارت چینیها
گروه بینالملل- محمدرضا ستاری- حدود یک ماه است که محافل کارشناسی و رسانهای از معامله بزرگ بایدن در خاورمیانه خبر میدهند؛ معاملهای که قرار است در راستای عادیسازی روابط میان عربستان و اسرائیل انجام شود و در طول این مدت تحلیلهای مختلفی از امکانسنجی چنین برنامهای ارائه شده است.
در این رابطه گفته میشود سعودیها چند شرط مهم برای دولت آمریکا گذاشتهاند. دو شرط اول مربوط به تضمین امنیتی آمریکا و فروش تسلیحات بیشتر به این کشور است. شرط سوم سعودیها، مساله فلسطین و سرزمینهای اشغالی است، اما موضوع مهم که بر سر آن جنجال ایجاد شده، برنامه هستهای عربستان سعودی است. طبق گزارشی که فایننشالتایمز منتشر کرده، سعودیها در حال بررسی پیشنهادهایی به منظور راهاندازی برنامه اتمی خود با مشارکت چین، روسیه و فرانسه هستند؛ امری که به گفته کارشناسان نشاندهنده تلاش ریاض برای تحت فشار قرار دادن آمریکا به منظور امضای یک توافق امنیتی جامع با عربستان است.
عربستان سعودی مدتهاست که به دنبال توانمندی هستهای غیرنظامی خود بوده و کمک ایالاتمتحده به این برنامه را به یکی از خواستههای اصلی در توافق بالقوه برای عادیسازی روابط با اسرائیل تبدیل کرده است. در واقع عادیسازی روابط سعودیها با اسرائیل با توجه به اهمیت این کشور در بازار انرژی و مناسبات منطقهای یک پیروزی بزرگ دیپلماتیک برای جو بایدن، آن هم در فاصله یک سال مانده به انتخابات ریاستجمهوری است.
با این حال شواهد نشان میدهد آمریکاییها در این خصوص بسیار محتاط بوده و درخصوص غنیسازی اورانیوم در خاک عربستان مخالفت خود را به سعودیها اعلام کردهاند.
در چنین شرایطی است که یک منبع مطلع به فایننشالتایمز گفته اعمال محدودیتهای آمریکا در قبال برنامه هستهای عربستان، سعودیها را به سمت همکاری با قدرتهای جایگزین نظیر چین، روسیه و فرانسه کشانده است. در این میان کارشناسان معتقدند به طور کلی آمریکا با فناوری هستهای عربستان مخالف نیست و حتی برای همکاری با این کشور دارای مزیت است، اما مشکل اساسی این است که هم آمریکا و هم اسرائیل در مورد غنیسازی در خاک عربستان مخالف هستند. همچنین گفته میشود مدل برنامه هستهای امارات نیز جزئی از الگوهای مورد مذاکره با عربستان است؛ جایی که اماراتیها قبول کردهاند که اورانیوم غنیشده را از خارج وارد کند.
آمریکا در دوراهی
مساله مهم این است که به گفته برخی از تحلیلگران، اکنون آمریکاییها برای ادامه همکاری هستهای با عربستان در یک دوراهی قرار دارند، زیرا سعودیها در طول سالهای اخیر نشان دادهاند علیرغم اینکه یکی از کلیدیترین متحدان آمریکا در منطقه محسوب میشوند، اما به موازات آن رابطه بسیار نزدیکی با چین هم برقرار کردهاند.
به طوری که همزمان چین به یکی از بزرگترین سرمایهگذاران و متحدان اقتصادی عربستان تبدیل شده و اخیرا نیز با چراغ سبز پکن، سعودیها برای عضویت رسمی در بریکس نیز دعوت شدند. از سوی دیگر شاهد بودیم که اسفند ماه سال گذشته نیز پس از ۷ سال تنش، با میانجیگری چینیها، ایران و عربستان دوباره روابط دیپلماتیک خود را برقرار کردند. در چنین شرایطی تن دادن به خواستهها و شروط عربستان برای آمریکا و نیز اسرائیل کار چندان سادهای نیست.
زیرا از یکسو مخالفت با سعودیها، این کشور را بیش از گذشته به چین و روسیه نزدیک میکند که چنین موضوعی برای ایالاتمتحده، آن هم در وضعیت ژئوپلیتیکی امروز به معنای از دست رفتن یا دور شدن از یک متحد اقتصادی و سیاسی مهم است، اما تن دادن به خواستههای بنسلمان نیز در نوع خود برای ایالاتمتحده چندان امکانپذیر نیست. طبق گزارشی که میدل ایستای منتشر کرده، هر چند که یک ماه قبل مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی گفته بود که ما لزوما مخالف غنیسازی اورانیوم در خاک عربستان نیستیم و مصر و امارات هم مراکز هستهای خود را دارند، اما بحث مهم این است که آمریکا و اسرائیل نگران هستند، عربستان نقشههایی برای گام برداشتن به سمت فناوری هستهای نظامی داشته باشد، چراکه بنسلمان در سال ۲۰۱۸ یک بار مدعی شده بود که اگر ایران به بمب هستهای دست پیدا کند، ریاض نیز چنین سیاستی را دنبال خواهد کرد.از طرف دیگر دو مانع مهم دیگر نیز در مورد عادیسازی روابط میان عربستان و اسرائیل وجود دارد.
نخستین مساله این است که توافق امنیتی جدید ایالاتمتحده با عربستان به گفته برخی از کارشناسان آمریکایی به این معناست که در صورت بروز یک درگیری جدید در منطقه پای ایالاتمتحده به طور مستقیم به چنین تنشهایی باز میشود. از طرف دیگر شرط عربستان برای به رسمیت شناختن کشور فلسطین برای کابینه تندرو و افراطگرای اسرائیل نیز قابل پذیرش نیست. از این رو همزمان با اینکه شروط عربستان برای تحقق این توافق با موانع مهمی مواجه است، سعودیها سعی دارند با استفاده از کارت چین و دامن زدن به نگرانی دولت بایدن مبنی بر نزدیکی بیشتر این کشور به پکن، بیشترین امتیاز ممکن را کسب کنند.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد