بازگشت نخبگان خارج از کشور باید در قالب طرح ویژه امکان‌پذیر باشد
جهان صنعت، محمدرضا عارف در جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه انقلاب اسلامی یک انقلاب فرهنگی و مبتنی بر علم و دانش است، خاطرنشان کرد: در فرمایشات امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری، از علم و فناوری به عنوان ابزاری برای خدمت به انسان تعبیر شده است.
وی ادامه داد: ما شورای عالی عتف را یکی از شوراهای بالادستی و مهم نه تنها برای نهادهای علمی و فناورانه بلکه همه نهادهای اجرایی، مدیریتی و صنفی و پیشتاز تحقق اهداف عالی نظام و مطالبات مردم می‌شناسیم و انتظار داریم این شورا هر دو ماه یک بار تشکیل شود.
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه جنگ ۱۲ روزه تحمیلی توسط شنیع‌ترین انسان‌ها که هیچ معیاری نمی‌شناسند، به ما تحمیل شد، گفت: دستاوردهای ما در این جنگ مرهون توجه به علم و فناوری بود و اگر جدی‌تر و مصمم‌تر در زمینه علم و فناوری فعالیت داشتیم، در این جنگ می‌توانستیم قوی‌تر ظاهر شویم. یکی از دستاوردهای این دفاع مقدس ۱۲ روزه این بود که به این نتیجه رسیدیم هیچ راهی جز اولویت دادن به علم و فناوری نداریم.
لزوم جهش علمی و تحقق مرجعیت علمی ایران
عارف خاطرنشان کرد: اگر دنبال کسب دستاورد از دانشگاه هستیم باید در چنین جمع‌هایی برای تصمیم‌سازی و اجرا به نتیجه برسیم چون افراد حاضر در این جلسه بزرگان آموزش عالی، علم و فناوری کشور هستند.
وی افزود: ما بیش از هر زمانی نیاز به جهش علم و فناوری داریم. در سند چشم‌انداز توسعه و فرمایشات رهبر معظم انقلاب این جهت‌گیری وجود دارد. سند چشم‌انداز ۲۰ ساله مبتنی به علم و فناوری بود و اگر می‌توانستیم به اهداف این سند در زمینه علم و فناوری برسیم، به سایر اهداف خود هم می‌رسیدیم چون علم و فناوری نه تنها با سایر بخش‌ها رقابت نمی‌کند بلکه به آنها هم کمک می‌کند.
معاون اول رئیس‌جمهور با بیان اینکه در سند چشم‌انداز ۲۰ ساله، فناوری‌های نوظهور در اولویت کشور قرار گرفت، گفت: با این حال با این هدف هنوز فاصله داریم و هیچ راهی جز بررسی و آسیب‌شناسی گذشته نداریم تا در سقف زمانی ۳ سال آینده به آن جایگاه برسیم و اگر به این هدف نرسیدیم همه ما مسئولیت داریم.
نقش شورای عالی عتف در انسجام نظام نوآوری کشور
عارف خاطرنشان کرد: مقام معظم رهبری تأکید زیادی بر مرجعیت علمی کشور و هدایت جریان علمی جهانی با هویت ایرانی – اسلامی دارند و دستیابی به این مرجعیت علمی میثاقی برای همه ماست. با یک انسجام مدیریتی می‌توانیم به این مرجعیت علمی دست یابیم.
وی در ادامه یادآور شد: شورای عالی عتف یک مرجع قانون‌گذاری خوب در دهه ۸۰ بود که نخبگان کشور را دور هم جمع و در چارچوب اسناد بالادستی، موضوع علم و فناوری را مدیریت می‌کرد.
عارف تأکید کرد: شورای عتف باید مرکز هماهنگی و تصمیم‌سازی ملی در زمینه علم و فناوری باشد و نظام تصمیم‌گیری و اجرای برنامه علمی کشور را یکپارچه کند. در این زمینه تهیه سند ملی نظام نوآوری باید در اولویت شورای عتف باشد تا مسیر تجاری سازی علم و خلق ثروت از دانش را فراهم کند.
ضرورت تقویت ارتباط دانشگاه، دولت و صنعت
معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به اینکه اکنون شرایط دانشگاه‌های کشور با اوایل انقلاب متفاوت است و شاید جوانان امروز باور نکنند که شرایط ما در آن مقطع چگونه بوده است، خاطرنشان کرد: تا سال ۶۰ ما ۱۷۵ هزار دانشجو در داخل کشور و بیش از آن در خارج از کشور داشتیم اما اکنون شرایط متفاوت شده است.
وی ادامه داد: جهش علمی یک مأموریت ملی همه ماست زیرا عبور از چالش‌های کشور بدون جهش علمی ممکن نیست، بنابراین باید بین دولت، صنعت و دانشگاه ارتباط بیشتری برقرار باشد و شورای عتف نیز باید اولویت‌های پژوهشی برای مسیر جهش علمی را مشخص کند. صندوق‌های نوآوری نیز باید تقویت کننده نهادهایی باشند که در مسیر جهش علمی کشور حرکت می‌کنند.
بازگشت نخبگان و برنامه‌ریزی برای مهاجرت معکوس
معاون اول رئیس جمهور با اشاره به اهمیت استفاده از نخبگان ایرانی خارج از کشور، گفت: یک ایرانی هر جا باشد، ایرانی محسوب می‌شود. دل نخبگان ایرانی که به هر دلیلی در خارج از کشور مانده‌اند با ایران است. باید سازوکاری برای حفظ، نگهداشت و بازگشت نخبگان طراحی کنیم. طرح سربازی نخبگان خارج از کشور در دهه ۶۰ با موافقت مقام معظم رهبری اجرا شد که البته فقط برای پزشکان بود ولی الان برای همه نخبگان اجرا می‌شود. اینکه در این طرح می‌آیند، جوانان دانشمند ما دو ماه به ایران می‌آیند، خیلی به ما کمک می‌کنند پس چرا نگاه منفی به آنها داریم؟ چرا می‌خواهیم رابطه جوان دانشمندی که به هر دلیلی نمی‌تواند در ایران بماند را قطع کنیم؟ این نخبگان باید به راحتی در کشور رفت و آمد داشته باشیم تا جوانان ما از این فرصت استفاده کنند.
معاون اول رئیس‌جمهور ادامه داد: باید برای مهاجرت معکوس هم برنامه‌ریزی کنیم. با وجود نگاه امنیتی مانع اجرای طرح بازگشت موقت نخبگان به کشور شده‌ایم. دانشمند ایرانی می‌خواهد دین خود را به کشور ادا کند ولی به هر دلیلی نمی‌خواهد در ایران بماند بنابراین باید با آنها همکاری کرد. برخی از افرادی که در دهه ۶۰ به صورت موقت به ایران می‌آمدند، در کشور ماندند. باید برای بازگشت دائم یا موقت نخبگان ایران خارج از کشور در قالب یک طرح ویژه کار کنیم.
تأکید بر عدالت علمی و توسعه هوش مصنوعی
معاون اول رئیس‌جمهور با تأکید بر لزوم تحقق عدالت علمی و تخصیص سهم مناسب از تولید ناخالص ملی برای تحقیق و پژوهش گفت: باید حرکت به سوی جهش علمی داشته باشیم تا بتوانیم ۳ سال آینده به اهداف سند چشم‌انداز ۲۰ ساله علم و فناوری دست یابیم.
عارف همچنین گفت: شورای عالی عتف در زمینه ارتقا اثربخشی تصمیمات خود و نظارت بر اجرای آنها، تدوین سند نظام ملی نوآوری، ساماندهی نظام اولویت‌گذاری برای پژوهش، تقویت زنجیره تبدیل علم به ثروت، توجه به عدالت آموزشی و طراحی سازوکاری برای بازگشت نخبگان اقدام کنند.
گفتنی است در سی‌ویکمین جلسه شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری؛ طرح کلان بررسی و طراحی دانشگاه نسل چهارم، تهیه و طراحی بسته آموزشی مدیران علم و فناوری، تدوین و پیاده سازی سند نظام ملی نوآوری کشور، تدوین بسته سیاستی جهش علمی و کسب مرجعیت علمی، طراحی سازوکار ملی برای تعاملات و دیپلماسی علم و فناوری، طراحی بسته سیاستی جذب و نگاهداشت نخبگان و برنامه‌ریزی برای مهاجرت معکوس، حمایت از پژوهش‌های مسئله محور و توجه به عدالت اجتماعی، طراحی بسته سیاستی توسعه هوش مصنوعی و ارتقا سواد دیجیتال با همکاری سایر دستگاه‌ها و نهادها، تصویب سیاست‌های انتشار آمار و اطلاعات نظام علمی، فناوری و نوآوری در پایگاه‌های بین‌المللی و تعیین اعضای حقیقی هیأت امنای صندوق شورای عالی علوم، تحقیقات و فناوری به تصویب اعضا رسید.
منبع: مهر
