بازگشت به ناکجا؛ افغانستان نه مقصد است، نه پناه
جهان صنعت، ایران در ماه‌های اخیر بیش از ۱.۴ میلیون افغان را اخراج کرده که نیمی از آن‌ها تنها طی چند هفته گذشته و پس از جنگ با اسرائیل بازگردانده شده‌اند. در مرز اسلام‌قلعه، هزاران خانواده روزانه وارد افغانستان می‌شوند؛ بسیاری بدون دارایی، سرپناه یا آینده مشخص. این موج تازه، بر بحران انسانی، اقتصادی و آموزشی افغانستان سایه سنگین‌تری انداخته است، به‌ویژه برای زنان و دخترانی که با محدودیت‌های شدید طالبان مواجه‌اند.
کوچ اجباری، زندگی ناتمام؛ روایت اخراج گسترده افغان‌ها از ایران
در نقطه‌ای خشک و بی‌آب‌وعلف در مرز غربی افغانستان، روزانه تا ۲۰ هزار نفر از افغان‌ها که اغلب بدون پول و آینده‌ای مشخص از ایران اخراج شده‌اند، در مرز اسلام‌قلعه جمع می‌شوند. بیش از ۱.۴ میلیون نفر از طی چند ماه گذشته از ایران خارج شده‌اند؛ از این تعداد، نیم میلیون فقط پس از جنگ ۱۲ روزه اخیر میان ایران و اسرائیل بازگردانده شده‌اند.
برای بسیاری از افغان‌ها، ایران خانه‌ای موقت اما دهه‌ها پایدار بود. برخی سال‌ها در ایران زندگی و کار کرده‌اند. حالا باید به کشوری بازگردند که شاید حتی برای فرزندانشان غریبه است. برخی گزارش‌ها حاکی مدعی هستند که حتی کسانی که متولد ایران بودند یا اجازه اقامت داشتند، به اردوگاه‌های اخراج فرستاده شده‌اند.
برگشت به جایی که دختران مدرسه نمی‌روند
برای بسیاری از دختران نوجوان که در ایران درس می‌خواندند، بازگشت به افغانستان به معنای پایان آموزش است. حالا باید خیاطی یاد بگیرند، چون طالبان آموزش دختران را ممنوع کرده است.
در مرز اسلام‌قلعه، کمپ‌های موقت، صف‌های طولانی برای انگشت‌نگاری، توزیع نان، یخ و دارو، تصویر بحران انسانی را کامل می‌کند. مادران روی پتوهای خاک‌آلود بچه‌ها را عوض می‌کنند. پدران زیر آفتاب ۴۰ درجه در صف پول نقد می‌ایستند.
دولت افغانستان وعده داده ۳۵ شهرک برای اسکان مهاجران بازگشتی احداث کند، اما با بیکاری، قطع کمک‌های بین‌المللی و محدودیت‌های طالبان، تحقق این وعده بسیار دور از دسترس به نظر می‌رسد. خانواده‌ها در اردوگاه‌های پرجمعیت مستقر شده‌اند؛ سفر به استان‌های دورافتاده مثل هلمند، تنها انتخاب ارزان‌شان است.
