20 - 06 - 2020
بازگشت به روز صفر
آرزو فرشید – نه نامهنگاری و تهدید اروپاییها جواب داد و نه درخواست از چین و روسیه برای مقاومت در برابر سلطهگری آمریکا. شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی کار خودش را کرد و آن قطعنامهای که تروئیکای اروپا ارائه کرده بود را تصویب کرد. اگرچه مخالفت چین و روسیه کار را از جلسه مجازی به جلسه حضوری کشاند اما در اصل قضیه تغییری حاصل نشد و اعضای شورا به ضرر ایران رای دادند. در رایگیری دیروز ۲۵ کشور به قطعنامه رای مثبت و دو کشور رای منفی و هفت کشور دیگر هم رای ممتنع دادهاند.
این اولین قطعنامه آژانس علیه ایران طی هشت سال گذشته بود و آنطور که رویترز گزارش داده است، دیپلماتهای حاضر در جلسه حضوری دیروز گفتند شورا قطعنامهای را تصویب کرد که از ایران میخواهد عدم ایجاد دسترسی به دو محل را برای آژانس متوقف و به طور کامل با این نهاد همکاری کند.
متن این قطعنامه که از جانب فرانسه، آلمان و انگلیس ارائه شده و به رویت رویترز نیز رسیده است، مطرح میکند که شورا «از ایران میخواهد به طور کامل با آژانس همکاری و درخواستهای آژانس را بدون تاخیر بیشتر اجابت کند، از جمله اینکه فورا به محلهای مشخص شده از جانب آژانس دسترسی ایجاد کند».
زیادهطلبی و سیاسیکاری
همانطور که انتظار میرفت ایران بلافاصله به این اقدام شورای حکام پاسخ داد و کاظم غریبآبادی نماینده ایران در آژانس به تشریح مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در این رابطه پرداخت. او گفت: «بزرگنمایی دو درخواست دسترسی آژانس در حالی که ایران ابهامات و نگرانیهای اصولی در این خصوص دارد و گفتوگوها نیز در این زمینه در جریان است و همچنین تلاشها در جهت ایجاد یک بحران غیرضروری بر سر راه این همکاریها، اقدامی کاملا غیرسازنده و سیاسی است. از اینرو تصویب این قطعنامه در شورای حکام با هدف درخواست همکاری ایران با آژانس و نادیده گرفتن همکاریهای موجود، عمیقا مایوسکننده و مایه تاسف است.»
به گفته وی «این قطعنامه چیزی جز زیادهطلبی و فزونخواهی نیست و ایران زیادهطلبی را از جانب هر کشور و سازمانی که باشد، کاملا رد میکند. این قطعنامه هیچ ارتباطی با واقعیتهای فنی ندارد بلکه صرفا ناشی از یک دستور کار سیاسی و غیرحرفهای است. از شورای حکام انتظار میرفت این همکاریها را مورد شناسایی قرار دهد تا زمینه برای تداوم همکاریهای نمونه ایران و آژانس، همچنان حفظ شود. ما باید در برابر کسانی که میخواهند این همکاریها و دستاوردها را به خاطر امتیازات سیاسی کوتهبینانه نابود کنند، متحد بایستیم. مسوولیت همکاری نمیتواند تنها توسط ایران برعهده گرفته شود و اگر این امر خدشهدار شود، همه باید تاثیرات منفی آن را تحمل کنند.»
دام آمریکایی – اسراییلی
وی خطاب به فرانسه، آلمان و انگلستان گفت: «چنانچه نمیتوانید گامی برای نجات برجام بردارید، حداقل شرایط را پیچیدهتر و دشوارتر نکنید! بیعملی شما در اینجا نیاز است که ظاهرا از همین هم ناتوان هستید.»
غریبآبادی ادامه داد: «باید به این نکته مهم اشاره کنم که ما وضعیت موجود را دامی آمریکایی- اسراییلی نیز تلقی میکنیم که ظرف دو سال گذشته نهتنها از هیچ تلاشی برای ویرانی برجام فروگذار نکردند بلکه از انواع فشارها بر آژانس از جمله با ارائه ادعاهای واهی و بیاساس، استفاده کردند تا مسیر صحیح همکاریها را منحرف کرده و توجهات را از عدم پایبندی به تعهدات بینالمللی مرتبط خود یا خارج ماندن از ترتیبات و اسناد مهم بینالمللی مرتبط با خلع سلاح و کنترل تسلیحات، تغییر جهت دهند.»
وی «اینکه اظهار شود این قطعنامه برای حمایت از نظام پادمانی و راستیآزمایی آژانس است» را یکی از تناقضات مهم در رفتار و عمل هم آژانس و هم بانیان این قطعنامه دانست و تاکید کرد: «جمهوری اسلامی ایران پروتکل الحاقی را به صورت داوطلبانه و موقت بر اساس تعهد سیاسی خود ذیل برجام اجرا میکند و از آنجا که به تصویب آن نرسیده است، به هیچ عنوان آن را به عنوان یک تعهد حقوقی در نظر نمیگیرد. این قطعنامه نه موجب ترغیب ایران به ارائه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بیاساس میشود و نه موجب اعمال فشار به آن. جمهوری اسلامی ایران، این قطعنامه را کاملا رد میکند و اقدام مقتضی و مناسب را در واکنش به آن اتخاذ خواهد کرد که مسوولیت و عواقب آن بر عهده بانیان چنین قطعنامهای خواهد بود.»
نماینده ایران در آژانس همچنین به دبیرخانه آژانس بینالمللی انرژی اتمی نصیحت کرد که «به حدود اختیارات خود پایبند باشید، قدردان همکاریهای ایران و آژانس باشید، ماموریت خود را به صورت حرفهای و مستقلانه و بیطرفانه اجرا کنید، با گزارشات و مواضع عجولانه خود محملی را برای سوءاستفادهکنندگان و کسانی که دستور کار سیاسی دارند، فراهم نکنید، به شیوهای عمل کنید که متهم به فروپاشی آخرین سنگر چندجانبهگرایی در وین و نابودی برجام نشوید.»
واکنش روسیه و چین
تصویب قطعنامه علیه ایران سبب شد که دو کشور حامی ایران در این نشست یعنی روسیه و چین خیلی زود درصدد ارائه توضیحی در این باره برآیند. در همین راستا هم نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی از رای مخالف چین و روسیه به پیشنویس قطعنامه شورای حکام درباره ایران خبر داد. میخائیل اولیانوف در پیامی توئیتری نوشت: «شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قطعنامهای را تصویب کرد که از ایران میخواهد به دو محل مشخصشده از طرف آژانس دسترسی ایجاد کند. روسیه و چین رای مخالف دادند.»
وی در ادامه گفت: «با تاکید بر ضرورت حل کردن بدون تاخیر این مشکل از جانب تهران و آژانس، ما باور داریم که این قطعنامه میتواند نتیجه معکوس داشته باشد.»
دفتر نمایندگی چین در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین نیز با صدور بیانیهای، از تصویب قطعنامه پیشنهادی تروئیکای اروپا علیه ایران در شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی عمیقا ابراز تاسف کرد و هشدار داد که این اقدام اجرای برجام را به خطر میاندازد.
در این بیانیه که دیروز در حساب توئیتری دفتر نمایندگی چین منتشر شده آمده است: چین عمیقا از تصویب قطعنامه شورای حکام درباره اجرای موافقتنامههای پادمانی متاسف است. بیانیه یادشده هشدار میدهد که چنین اقدامی دورنمای اجرای برجام را به خطر میاندازد.
«وانگ گان» سفیر و نماینده دائم چین در سازمانهای بینالمللی مستقر در وین در سخنانی، آمریکا را عامل تشدید تنشها بر سر پرونده هستهای ایران توصیف کرد که به صورت یکجانبه از این توافق خارج شد و تحریمها علیه ایران را بازگرداند.
وی خاطرنشان کرد که ریشه اصلی این وضعیت در رویههای یکجانبه و زورگویانه آمریکاست و گواه آن خروج یکجانبهاش از برجام و در پیش گرفتن سیاست فشار حداکثری علیه ایران است.
مذاکره اروپا و ایران
ناگفته نماند که اروپاییها بعد از به کرسی نشاندن حرف خود، دوباره از در مذاکره درآمده و در برلین به گفتوگو با نمایندگان ایران نشستند. این خبر را وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد. بر اساس اعلام وزارت خارجه فرانسه انگلیس، فرانسه و آلمان روز جمعه استراتژیشان را برای مذاکرات مهم در سازمان ملل و آنچه تخطیهای ادامهدار ایران از توافق هستهای عنوان شده را تشریح خواهند کرد. طبق بیانیه این سه کشور، وزرای امور خارجه این کشورها که در برلین دیدار میکنند همچنین درباره همکاری ایران با دیدهبان [هستهای] سازمان ملل پس از درخواست نمایندگان این کشورها از تهران برای همکاری کامل و سریع با بازرسان آژانس رایزنی خواهند کرد.
وزارت ر خارجه انگلیس نیز با صدور بیانیهای اعلام کرد که یافتن راهحل دیپلماتیک برای کاهش تنشها درباره مسائل ایران از جمله محورهای اصلی مذاکرات امروز دیپلماتهای ارشد انگلیس، فرانسه و آلمان خواهد بود.
دوراهی ایران
به هرترتیب قطعنامه علیه ایران تصویب شده و حالا باید دید که پاسخ عملی ایران به این اقدام آژانس چیست؛ پاسخی که قطعا میتواند وضعیت را بهبود بخشید یا از اینکه هست، پیچیدهتر کند. از جوابی که غریبآبادی قرائت کرد میتوان حدس زد که انتخاب ایران گزینه اول و سر فرود آوردن مقابل آژانس نیست. فریدون مجلسی، دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بینالملل نیز همین نظر را دارد. او در گفتوگو با «جهانصنعت» تصویب قطعنامه علیه ایران را یک «خبر بد» توصیف کرد و گفت: «این نشان میدهد که سیاستمدارانی که خود را تحت حمایت چین و روسیه میدانستند از رفتارهای عملی آنان در صحنه درس نگرفتند و در حال حاضر یا باید به این خواستههای شورا تن دهند یا برای راهحل نهایی آماده باشند.»وی در پاسخ به اینکه راهحل نهایی دقیقا چیست؟ گفت: «اینکه راهحل نهایی دقیقا چیست را نمیدانم اما قطعا در عرصه بینالمللی راهحل نهایی معنی خوبی ندارد. مثلا وقتی آلمان تصمیم گرفت که کل یهودیان را بسوزاند و از بین ببرد اسم آن را راهحل نهایی گذاشتند.» مجلسی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه ایران از بین تن دادن به خواستههای شورا و راهحل نهایی کدام را انتخاب میکند؟ گفت: «من واقعا دیگر نمیتوانم درک کنم که آیا منافع ملی ایران مطرح است یا منافع عربها و فلسطین. ظاهرا ایران آن منافع را ترجیح داده و خودش را برای ایثار آماده میکند.» به گفته این کارشناس مسائل بینالملل «وقتی که چین و روسیه هم نظر مخالف بدهند و آنان نپذیرند یعنی باید منتظر محاصره دریایی، هوایی و اقداماتی مثل آنچه در لیبی صورت گرفت، باشیم.»
اقدام متقابل یا تهدید متقابل
به این ترتیب باید منتظر هرچه بیشتر گره خوردن این کلاف باشیم. مثلا ادامه تحریمهای تسلیحاتی و رسیدن آمریکا به اهدافش در تنگتر کردن عرصه برای ایران. مجلسی البته معتقد است که آمریکا و اروپا قبل از تصویب این قطعنامه نیز به هدف اساسی خود رسیده بودند. خواسته آنها فقط این است که ایران را به مکانیسم ماشه و ابطال قطعنامههای تعلیقکننده قطعنامههای شورای امنیت یا همان کاغذپارهها برگردانند. روسیه و چین هنوز قانع نشدهاند که ایران گامهای مغایر با برجام برداشته باشد. البته ایران گامهایی را برداشته که بعضا میتواند مغایرت تلقی شود، بدون اینکه دستاوردی داشته باشد. آنها عملا موفق شدهاند زیرا ایران را از روابط بینالملل حذف و استقلال ایران را مخدوش کردهاند. حتی واردات دارو از سویس نیاز به کسب اجازه از خزانهداری آمریکا دارد یا ما باید فروش پنج کشتی محصول نفتی به ونزوئلا را بزرگترین پیروزی تلقی کنیم در حالی که باید میتوانستیم با دنیا آزادانه روابط تجاری داشته باشیم. تورم و مشکلات داخلی، تقریبا به صفر رساندن صادرات نفتی، مشکلات با روابط بازرگانی و… اقدامات اصلی جنگی آمریکا علیه ایران است و ما زمانی میتوانیم در این جنگ مقاومت کنیم که امکان عمل متقابل داشته باشیم نه تهدید متقابل.»وی توضیح داد: «عمل مقابل مثل اینکه وقتی پهپاد آمد و ایران زد یا وقتی سردار ترور شد و ایران موشک زد. اقدامات غیر از این یا بیاثر مثل تحریم بانکهای آمریکا، تحریم تجارت با آمریکا، تحریم مقامات آمریکایی و… بیشتر جنبه شوخی دارد. بنابراین یا باید توانایی داشته باشیم و دنبال همان راهحل نهایی برویم و یا اینکه به دنبال تعادل بخشیدن به روابط بینالمللی و رفع این شرایط تحریمی و پرمشکل باشیم.»
از این ستون به آن ستون
مجلسی در پاسخ به اینکه چرا جلسه حضوری که به دنبال مخالف چین در صدور قطعنامه برگزار شد، به نتیجه نرسید و در نهایت شورای حکام علیه ایران قطعنامه صادر کرد، گفت: «طرح برگزاری جلسه حضوری که چین و روسیه عنوان کردند خودش از موضع ضعف بود یعنی اگر در موضع قدرت بودند در همان جلسه مجازی ادعاهای طرف مقابل را رد میکردند. این در واقع یک سیاست از این ستون به آن ستون فرج است بود که جواب نداد. راهحل نبود و یک تعلیق ایجاد کردن بود.»
این کارشناس مسائل بینالملل درباره تاثیرات صدور این قطعنامه بر وضعیت بینالمللی ایران نیز گفت: «مجازاتهایی که اکنون به صورت غیرقطعنامهای به ایران تحمیل شده، از سوی اروپای غربی و دیگران اعمال میشود. حتی عراق هم اعمال میکند. این کشوری که جمهوری اسلامی بیشترین نفوذ را در آن دارد برای اینکه بتواند مثلا دو ماه واردات برق و گاز خود را تمدید کند باید از آمریکا اجازه بگیرد. یکی از اقدامات عراق همین بود که به خاطر تعقیب نیروهای کرد در خاک کردستان عراق به ترکیه و ایران اخطار داد. این اخطار بسیار مهم است و نشان میدهد که آنان هم مایل نیستند روابط اصلی خود را با جهان به خصوص در این شرایط که جای بازار نفت ایران را گرفتهاند، به خطر انداخته و در گرفتاریهای بینالمللی ایران شریک شوند. این نشان میدهد که آنان هم در آینده به بهانههای مختلف به روابط احتیاطآمیز خود با ایران ادامه میدهند تا خودشان را درگیر مسائل و مشکلات ایران نکنند و این شرایط به معنی تنهایی ایران در عرصه بینالمللی است.» مجلسی در پاسخ به اینکه وضعیت موجود چقدر آمریکا را در رسیدن به هدفشان یعنی تداوم تحریم تسلیحاتی ایران یاری میکند؟ گفت: «ترامپ فکر میکند که این آخرین تیر ترکش او است تا توجه داخلی را به یک مساله بزرگ بینالمللی جلب کند و سقوط شدید محبوبیت خود که در انتخابات آتی تاثیر دارد را قدری جبران کند. وضعیت کنونی و اجماع علیه ایران در رسیدن او به این هدف کمککننده خواهد بود.»
خلاصه کلام
آمریکاییها نسبت به ایران در جلب نظر و همراهی طرفهای اروپایی برجام، موفقتر بوده و توانستند همانطور که میخواهند یک اجماع جهانی علیه ایران بسازند. قطعنامه دیروز شورای حکام علیه ایران نتیجه همین اجماع است. حال اگر گزارش اخیر گوترش درباره منشأ ایرانی موشکهای اصابت کرده به آرامکو را نیز در نظر بگیریم، این نگرانی ایجاد میشود که همین روزها سر جای نخست و آن ایران هراسی قبل از مذکرات هستهای منتهی به برجام، برگردیم. در این شرایط رسیدن آمریکا به اهدافش اصلا دور از ذهن نیست و ایران از یک سو در انزوای جهانی قرار گرفته و از سوی دیگر هر روز با مشکلات اقتصادی بیشتری درگیر میشود. خروج از این وضعیت و رقم زدن سناریویی خوشبینانهتر اما قطعا در اختیار مقامات مسوول در ایران است. باید منتظر ماند و دید که آقایان در دستگاه دیپلماسی و نهادهای دیگری که سیاستهای کلان را مشخص میکنند برای عبور از این شرایط چه تدبیر خواهند اندیشید. آیا همانطور که چین و روسیه و دیگران میگویند شاهد مرگ برجام و عواقب آن خواهیم بود یا اینکه در نتیجه مذاکره با اروپاییها و … راهی یافت شده و ایران از این بحران با هزینه کمتری عبور میکند؟
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد