بازتعریف مفهوم جهانی سفر
جهانصنعت- چشمانداز برنامهریزی سفر درحال دگرگونی است. مسافران امروز ترکیبی از ابزارهای هوشمند مجهز به هوشمصنوعی، تخصص انسانی و محتوای تولیدشده توسط کاربران را بهکار میگیرند تا برنامه سفرهایی دقیقتر، شخصیسازیشدهتر و قابل اتکاتر بسازند. یک گزارش جدید نشان میدهد که استفاده از هوشمصنوعی مولد در سطح جهان طی یکسال گذشته ۶۴درصد رشد داشته است؛ رشدی که تحتتاثیر ابزارهایی مانند Google Flight Deals و گزینههای بصری برنامهریزی سفر در پلتفرمهایی مانند Expedia صورت گرفته است.
در ایران اما به دلیل محدودیتهای تحریم و ضعف زیرساختی در اتصال به پلتفرمهای جهانی سهم هوشمصنوعی در برنامهریزی سفر هنوز بسیار کمتر از میانگین جهانی بوده هرچند علاقه کاربران ایرانی به ابزارهای هوشمصنوعی رشد سریعی پیدا کرده است.
گزارشی از وضعیت سفر برای سالآینده
بهتازگی شرکت آمادئوس، یکی از بزرگترین ارائهدهندگان فناوری سفر در جهان در همکاری با آژانس آیندهپژوهی Globetrender گزارش Trends 2026 را منتشر کرده است؛ گزارشی که رفتارها، فناوریها و تغییرات فرهنگی موثر بر سفر در سال آینده را بررسی میکند. این گزارش با استفاده از هوش مسافرتی جهانی آمادئوس و تحلیل بازار نشان میدهد که مسافران چگونه به شیوههای جدیدی برای برنامهریزی، رزرو و تجربه سفر روی آوردند.
در ایران نیز تغییر رفتار مسافران محسوس است. رشد سفرهای خارجی پس از دوران جنگ ۱۲روزه و افزایش استفاده از ابزارهای مقایسه قیمت(هرچند توسعهنیافته) نشان میدهد که نیاز به فناوریهای هوشمصنوعی در صنعت سفر ایران بیش از گذشته احساس میشود.
افزایش پذیرش برنامهریزی دیجیتال برای سفر در خاورمیانه
مطالعات انجامشده در امارات و عربستان نشان میدهد که سطح اعتماد مردم خاورمیانه به برنامهریزی سفر بهصورت دیجیتال و مبتنی بر هوشمصنوعی درحال افزایش است. کاربران در کشورهایی نظیر امارتمتحدهعربی بیش از گذشته از ابزارهای هوشمند برای بررسی مقصدها، مقایسه انتخابها و تسریع فرآیند رزرو استفاده میکنند.
در ایران نیز نسل جوان بهشدت بهسمت استفاده از ابزارهای دیجیتال گرایش دارد اما نبود دسترسی به پلتفرمهای معتبر جهانی و محدودیت ارائه سرویس ازسوی برخی شرکتهای خارجی همچنان مانع جهش بزرگ در این حوزه است.
پیشرفتهای فناورانه در صنعت هوانوردی
صنعت پروازهای دوربرد با نوآوریهای جدید درحال تغییر است. ایرلاینهای جهان نسل تازهای از هواپیماهای باریکپیکر مانند ایرباس A321XLR را معرفی کردند که امکان پروازهای مستقیم و کمهزینهتری را فراهم کرده و دسترسی به مقاصد جدید را افزایش میدهد. تاکنون بیش از ۵۰۰سفارش برای این مدل ثبت شده است.
در بخش زمینی نیز فرودگاهها بهسرعت درحال توسعه «کریدورهای بیومتریک» و پردازش بدون تماس هستند. طبق دادههای آمادئوس ۶۹درصد مسافران جهان ترجیح میدهند از گیتهای بیومتریک استفاده کنند و امارات اکنون در فرودگاههای خود درحال گسترش این فناوری است.
درمقابل ایران بهدلیل تحریمهای فناوری و فرسودگی ناوگان هوایی از ورود هواپیماهای نسل جدید و فناوریهای بیومتریک عقب مانده است. بسیاری از فرودگاههای ایران هنوز فاقد سیستمهای امنیتی و خودکارسازی استاندارد جهانی هستند. درصورت تداوم این شکاف رقابت ایران در بازار گردشگری منطقه دشوارتر خواهد شد.
تاثیر فرهنگ پاپ بر گردشگری
همزمان با پراکندگی محتوای سرگرمی در پلتفرمهای مختلف بسیاری از طرفداران برای تجربه نزدیکتر داستانها و شخصیتهای محبوب خود سفر میکنند؛ پدیدهای که «Pop Culting» نام گرفته است. نمونههای جهانی این روند شامل سفرهای مرتبط با K-Pop Demon Hunters در سئول یا مکانهای معرفیشده در سریالهایی مانند The Last of Us است.
در منطقه خلیج فارس نیز پروژههای بزرگ سرگرمی در دست اجراست؛ ازجمله دیزنیلند ابوظبی که قرار است در سال۲۰۳۲ افتتاح شود.
در ایران نیز موج سفرهای فرهنگی تحتتاثیر سریالها و موسیقیها وجود دارد؛ از سفر به لوکیشنهای سریالهای ایرانی تا رونق گردشگری کنسرتی. بهدلیل نبود زیرساختهای مدرن سرگرمی و فاصله ایران با صنعت سرگرمی جهانی اما سهم کشور از این جریان جهانی محدود باقی مانده است.
شخصیسازیشدن خدمات هتلها
هتلها در سراسر جهان با ارائه انتخابهای شخصیسازیشده (از اتاقهای مجهز به امکانات سلامتی تا اتاقهای مخصوص گیمرها) تجربه مهمان را متحول کردند. پلتفرمهایی مانند iHotelier این امکان را برای هتلداران فراهم میکنند که اتاقها را متناسب با سبک زندگی مهمانان ارائه دهند.
براساس مطالعه آمادئوس ۶۳درصد مسافران جهانی حاضرند برای ویژگیهای خاص اتاق هزینه بیشتری پرداخت کنند.
در ایران اما شخصیسازی در هتلها هنوز در مراحل ابتدایی است و بسیاری از هتلهای کشور با کمبود سرمایهگذاری، فناوریهای فرسوده و مدلهای سنتی مدیریت مواجهند. با این حال در برخی هتلهای نوساز در تهران، کیش و مشهد روند حرکت بهسمت اتاقهای هوشمند و سرویسهای مبتنیبر سبک زندگی آغاز شده است.
گسترش موج سفر با حیوانات خانگی
افزایش مالکیت حیوانات خانگی در جهان ترجیحات سفر را نیز تغییر داده است. اکنون ۵۶درصد جمعیت جهان صاحب حیوان خانگی هستند. پیشبینی میشود صنعت جهانی مرتبط با حیوانات خانگی تا سال۲۰۳۰ به ۵۰۰میلیارد دلار برسد.
در امارات و عربستان نیز بازار خدمات حیوانات خانگی گردش چندمیلیوندلاری پیدا کرده است. ایرلاینها و هتلهای این کشورها نیز خدمات حیواندوست را توسعه دادند.
در ایران اما سفر با حیوانات خانگی همچنان با محدودیتهای گسترده(از قوانین ایرلاینها تا کمبود هتلهایpet-friendly) مواجه بوده و این محدودیت باعث میشود بخشی از تقاضای سفر سرکوب شده یا بهسمت کشورهایی با خدمات مناسبتر مانند ترکیه و امارات منتقل شود.
پذیرش مسیرهای جدید سفر
ماهر کوبا، معاون اجرایی آمادئوس میگوید: «در اروپا، خاورمیانه و آفریقا شاهد پذیرش سفرهای جدید هستیم. از رشد سفرهای حیواندوست و ابزارهای برنامهریزی مبتنی بر هوشمصنوعی گرفته تا گسترش پروازهای نقطهبهنقطه همگی انتظارات مسافران را تغییر دادهاند. فرهنگ پاپ الهامبخش شکلهای جدید گردشگری است و هتلها سطح بیسابقهای از شخصیسازی را ارائه میدهند. آینده سفر فراگیرتر، متصلتر و شخصیتر خواهد بود و نقش مهمی در این تحول ایفا میکند.»
در ایران نیز اگرچه روندها شناخته شدند اما به دلیل شکاف زیرساختی، تحریمها، محدودیت ناوگان هوایی و نبود سرمایهگذاری خارجی ورود این موجهای نوین به کشور بسیار کندتر پیش میرود.
فناوری؛ موتور محرک گردشگری
جنی ساوتن، مدیرعامل آژانس تحقیقاتی و آیندهپژوهی Globetrender میگوید: «آینده سفر در حالت چرخش سریع است و فناوری، فرهنگ و نوآوری صنعت گردشگری را با سرعتی بیسابقه پیش میبرد.
تغییرات رفتار مصرفکننده را براساس ۱۰مگاترند جهانی نظیر تغییرات اقلیمی و موج جوانان بررسی میکنیم. سرعت تحولات در اواسط دهه۲۰۲۰ باعث چرخه شتابی شده که بر رفتار شرکتها و افراد اثر میگذارد.»
او اضافه میکند: «اگرچه نیازهای انسانی ثابت هستند اما واکنش مردم به بازاریابی، خبرها و فرهنگ پاپ مدام تغییر میکند.»
باید اذعان داشت که در ایران نیز تحولات فرهنگی و تکنولوژیک با سرعتی کمتر اما با فشار تقاضای جوانان در حال رخ دادن است. بنابراین اگر صنعت گردشگری کشور نتواند با سیر پرشتاب جهانی در حوزه سفر هماهنگ شود شکاف رقابتی با کشورهای منطقه بیشتر خواهد شد.
