بازار جهانی طلا رکورد زد؛ نشانه‌ای از ترس جهانی و کاهش اعتماد به ثبات اقتصادها
جهان صنعت، حسین مقیسه به تحلیل و بررسی همزمان شاخص‌های مالی، رفتار طلا و روند تاریخی اقتصاد جهانی پرداخت.
به گفته او، داده‌های تاریخی نشان می‌دهد در تمامی دوره‌های بحرانی قرن گذشته، کاهش نرخ بهره و رشد بدهی دولت‌ها همراه با جهش قیمت طلا و افزایش ناپایداری اقتصادی بوده است.
نقش طلا در اقتصاد جهانی
مقیسه ضمن مرور تاریخی نقش طلا در اقتصاد جهانی، اظهار کرد: طلا همواره دماسنج اضطراب جهانی بوده است. در طول بیش از یک قرن، این فلز گران‌بها نه تنها دارایی امن، بلکه شاخصی برای سنجش ترس و نااطمینانی جهانی محسوب شده است. هرگاه تنش‌های ژئوپلیتیک یا بحران‌های مالی جهان رخ داده‌اند، سرمایه‌گذاران به سرعت به طلا پناه برده‌اند.
این کارشناس اقتصادی ضمن اشاره به نمونه‌های تاریخی این رفتار، تشریح کرد: در جنگ جهانی اول (۱۹۱۴–۱۹۱۸) دولت‌ها جریان تبدیل ارز به طلا را محدود و ذخایر خود را احتکار کردند و قیمت طلا جهش یافت. در جنگ جهانی دوم (۱۹۳۹–۱۹۴۵) آمریکا و متحدان برای تامین مالی جنگ، نرخ بهره را پایین نگه داشتند و با انتشار اوراق قرضه جنگی، نقدینگی را افزایش دادند که موجب فشار تورمی شد و در جنگ ویتنام (۱۹۵۵–۱۹۷۵) نیز فدرال رزرو برای پوشش مخارج نظامی نرخ بهره را پایین نگه داشت و فشار تورمی ساختاری شکل گرفت.
وی افزود: همچنین در رکود بزرگ دهه ۱۹۳۰ دولت آمریکا برای مقابله با کاهش ارزش دلار، قیمت طلا را از ۲۰.۶۷ دلار به ۳۵ دلار افزایش داد. در دهه ۱۹۷۰ و شوک نفتی، با فروپاشی نظام برتون وودز و بحران انرژی، قیمت طلا از ۳۵ دلار به بیش از ۸۰۰ دلار رسید. در جنگ اول خلیج فارس (۱۹۹۱)، اشغال کویت توسط عراق موجب نوسانات موقت در قیمت نفت و طلا شد. در حملات ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ و تهاجم روسیه به اوکراین (۲۰۲۲) نیز طلا پیش از اثرات مالی ملموس، جهش چشمگیری را تجربه کرد.
مرور تاریخی نشان می‌دهد که افزایش فشار ژئوپلیتیک و کاهش نرخ بهره، همراه با رشد بدهی دولت، الگویی تکرارشونده است که همواره با جهش طلا و ناپایداری اقتصادی همراه بوده است. به گفته مقیسه، این مرور تاریخی نشان می‌دهد که افزایش فشار ژئوپلیتیک و کاهش نرخ بهره، همراه با رشد بدهی دولت، الگویی تکرارشونده است که همواره با جهش طلا و ناپایداری اقتصادی همراه بوده است.
قیمت طلا؛ آماده‌سازی جهانی برای بی‌ثباتی
مقیسه در ادامه ضمن اشاره به وضعیت کنونی بازار جهانی طلا در سال ۲۰۲۵، تصریح کرد: قیمت طلا از نیمه دوم ۲۰۲۴ با شتاب قابل توجهی رشد کرد و در پاییز ۲۰۲۵ رکورد تاریخی بیش از ۴۳۰۰ دلار در هر اونس را ثبت کرد. این افزایش فقط ناشی از تورم یا عوامل مالی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از ترس و آماده‌سازی جهانی برای دوره‌ای از بی‌ثباتی است.
وی با استناد به شاخص Geopolitical Risk Index (GPR)، افزود: شاخص GPR که میزان ترس ژئوپلیتیک جهان را اندازه می‌گیرد، در سه‌ماهه اخیر به بالاترین سطح پس از مارس ۲۰۲۲ رسیده است. هر افزایش ۱۰۰ واحدی GPR به طور میانگین رشد دو تا سه درصدی قیمت طلا را در بازه یک تا سه ماهه به دنبال دارد.
این کارشناس اقتصادی افزایش حجم معاملات آتی طلا و خریدهای فیزیکی در چین و هند را نشانه‌ای از آمادگی بازارها برای ناپایداری می‌داند.
مقیسه سه محور ژئوپلیتیکی نگران‌کننده را اینگونه برشمارد که در شرق آسیا، افزایش تحرکات نظامی چین و احتمال تشدید تقابل با تایوان، در خاورمیانه، تنش میان ایران و اسرائیل و تهدید مسیرهای نفتی و در غرب، شکاف سیاسی داخلی در آمریکا و بحران انرژی و مهاجرت در اروپا.
به باور او، مجموعه این عوامل نشان می‌دهد بازارها خود را برای دورانی از فشارهای زیرسطحی ژئوپلیتیک و اقتصادی آماده می‌کنند.
ارتباط میان سیاست‌های پولی و تورم ساختاری
در ادامه، مقیسه به ارتباط میان سیاست‌های پولی و تورم ساختاری اشاره کرد. او توضیح داد: در بحران‌های تاریخی، فدرال رزرو معمولاً نرخ بهره را پایین نگه داشته است تا دولت بتواند هزینه‌های جنگ یا بحران را تأمین مالی کند. از جنگ جهانی اول و دوم گرفته تا جنگ ویتنام و دوره‌های مدرن که نرخ بهره پایین و نقدینگی بالا موجب افزایش بدهی عمومی و فشار بر بازارها شده است. از سوی دیگر شاخص هسته PCE (Core Personal Consumption Expenditures Price Index)، تورم ساختاری و پایدار را نشان می‌دهد و غذا و انرژی در آن حذف شده‌اند.
وی افزود: امروز این شاخص بالاتر از هدف دو درصدی فدرال رزرو قرار دارد و فشار تورمی هنوز فروکش نکرده است. تجربه دهه ۷۰ نشان می‌دهد تورم هسته بالا، حتی بدون شوک انرژی، می‌تواند زمینه‌ساز یک دوره تورمی پایدار شود. همچنین بدهی عمومی آمریکا اکنون در بالاترین سطح تاریخ مدرن قرار دارد و کاهش نرخ بهره می‌تواند هزینه استقراض دولت را کاهش داده و نقدینگی لازم برای مقابله با فشارهای مالی را ایجاد کند.
کاهش نرخ بهره تا پایان ۲۰۲۵
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از تحلیل خود پیش‌بینی می‌کند که فدرال رزرو تا پایان سال ۲۰۲۵ احتمالاً نرخ بهره را کاهش خواهد داد تا رشد اقتصادی را حمایت کرده و اثرات بحران‌های ژئوپلیتیک را کاهش دهد. پیامدهای این اقدام را می‌توان افزایش کوتاه‌مدت بازارهای مالی و دارایی‌های پرریسک، احتمال تداوم یا تشدید تورم هسته‌ای مشابه تجربه دهه ۷۰ یا تضعیف نسبی دلار و رشد بیشتر قیمت طلا تحت تأثیر فشارهای ژئوپلیتیک دانست.
مقیسه خاطرنشان کرد: ترکیب هسته تورم بالا، بدهی دولت آمریکا و نسبت بدهی به GDP بیش از ۱۲۵ درصد، در کنار فشارهای ژئوپلیتیک، تصویری از یک هشدار زرد جهانی ارائه می‌دهد و احتمال وقوع یک رخداد ژئوپلیتیک بزرگ یا بحران تورمی در افق یک‌ساله را افزایش می‌دهد.
وی در پایان در نتیجه‌گیری این موضوع، اظهار کرد: طلا، نرخ بهره، شاخص هسته PCE و شاخص GPR در کنار هم تصویری چندلایه از وضعیت اقتصاد جهانی و ریسک‌های ژئوپلیتیک ارائه می‌کنند؛ افزایش قیمت طلا و فشار تورمی پایدار نشان می‌دهد که جهان در وضعیت هشدار است. هنوز بحران یا جنگی رخ نداده، اما فشارهای زیرسطحی شکل گرفته‌اند و بازارها نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند.
ایسنا
