7 - 06 - 2022
اینجا هرج و مرج و شلوغی، خواستنی است
بنفشه چراغی- مجموعه سعدآباد شامل ۱۸ کاخ بزرگ و کوچک متعلق به دوره قاجار و پهلوی، یکی از بزرگترین و مهمترین موزههای ایران به حساب میآید. اگر یک جمعه تابستانی به این کاخ بروید، از دیدن جمعیت انبوه مردم و صفهای طویل حیرتزده میشوید و البته به این میزان تاریخ و فرهنگدوستی غیرقابل انتظار هممیهنانتان میبالید، از آن نسل اولیهایی که هنوز عقاید سلطنتطلبانه و دیدگاههای ارتجاعیشان سرجایش است، گرفته تا شمار زیادی از خانوادهها و جوانترها و دانشجویان و البته توریستهای خارجی برای ایام تعطیل تابستانیشان گشتوگذار در این کاخ و مجموعه فرهنگی را نشانه گرفتهاند. پس تا تابستان تمام نشده شما هم بجنبید و دست دوست و آشنایتان را بگیرید تا از قدم زدن در این مجموعه باصفا و بازدید از تاریخی همچنان زنده و باشکوه محروم نشوید.
مردمی که فرهنگ میدانند
از این همه ترافیک و شلوغی شهر که خسته میشوی و تا تجریش میروی… ازدحام و شلوغی تجریش هم خسته ترت میکند. در عوض نزدیکتر که میشوی، همه چیز رنگ دیگری میگیرد. همه چیز آرام شده و صدای گنجشکها هم شنیده میشود. داغی تابستان انگار که اینجا کمتر آزاردهنده است و عظمت کاخ خودش را نشان میدهد. هر قدر هم که از ازدحام جمعیت بازدیدکنندگان تعجب کنی، آرامشت به هم نمیریزد. انگار که از این نگین فخر شاهی زمانی دور، ابهتی به جا مانده است که این همه مردم را مجاب به رعایت فرهنگ میکند. کسی دست از پا خطا نمیکند و در تناقض با آن همه هرج و مرجی که تا رسیدن به اینجا تاب آوردهاید، انگار که در این کاخ همه رفتاری مبادی آداب دارند، شاید از پیامدهای همان ابهت مذکور. مگر میشود از سردر ورودی کاخ با آن آجرهای نخودی رنگ و شیروانی سبزرنگ رد شوی و حالت عوض نشود؟
قوانین عجیب برای خرید بلیت
در صف که هستم، چندین دانشجو را میبینم که با کارت دانشجویی میروند جلوی باجه بلیتفروشی و دلخور برمیگردند. کارت دانشجویی هیچ تاثیری ندارد ولی کارت بسیج بهای بلیت را به نصف کاهش میدهد البته ورود برای دانشآموزان رایگان است ولی در تابستان کمترین قشر داوطلب بازدید از موزه، همین دانشآموزانند. برای ایرانیهایی که بخواهند از همه موزه بازدید کنند برای هر نفر ۲۶ هزار تومان بهای بلیت میشود که به همین واسطه، ما شاهد خانوادههایی بودیم که با احتساب رقم کل با وجود اشتیاقشان برای بازدید به یکی دو کاخ بسنده کردند. نکته جالبتر، جریان بهای بلیت برای خارجیهاست. مسوول فروش بلیت به محض شناسایی خارجیها با ماشین حساب عدد ۱۷۰ هزار تومان را برای هر نفرشان نشان میدهد و آن بندگان خدا هم که سر در نمیآورند بخواهند یکی دو کاخ را انتخاب کنند، همه مجاب میشوند. فقط یک نفر افغان را دیدم که دستوپا شکسته پرسید چرا اختلافبها برای ایرانیها و خارجیها آنقدر زیاد است که نگهبان به سادگی پاسخ داد: قانون موزه، همین است.
بعدتر که صف خلوت شد، سراغ نگهبان رفتم و جویای اوضاع شدم به عقیده آنها، پول ما ارزش جهانی پایینی دارد و از آنجایی که عربها بهای پولشان خیلی بالاتر از ماست، کارشان هیچ اشکالی ندارد. همین نگهبان ولی برای سفتن ۱۷۰ هزار تومان از دو جوان افغان که آمده بودند به تاریخ ایران سربزنند و جز کارگری از فرهنگ و تاریخمان هم چیزی ببینند، پاسخی نداشت.
گشت در محوطه و بازدید از کاخهای مختلف
از همان بدو ورود مینیبوسها و ونهایی را میبینی که در کنار کاخهای مختلف توقف میکنند. ولی قدم زدن در طبیعت سبز سلطنتی کاخ، حال و هوای دیگری دارد و هرکسی را وسوسه میکند.
اگر از همان ابتدا نقشه راهنمای موزه را دریافت کنید میبینید که ۱۸ کاخ بزرگ و کوچک این مجموعه از مهمترین کاخهای ایراناند.
مجموعه کاخهای سعدآباد عبارتند از: کاخ «شهوند» (کاخ موزه سبز فعلی)، کاخ سفید (کاخ موزه ملت)، کاخ اختصاصی (موزه تاریخ طبیعی پیشین که اکنون در اختیار نهاد ریاستجمهوری است)، دفتر وزیر دربار شاهنشاهی یا کاخ سیاه (موزه هنرهای زیبا)، کاخ «شمس پهلوی» (موزه مردمشناسی)، کاخ «اشرف پهلوی» (موزه ظروف پیشین)، کاخ «ملکه مادر» (ساختمان جمهور)، کاخ «احمدرضا» (در اختیار نهاد ریاستجمهوری)، کاخ «بهمن پهلوی» پسر «غلامرضا پهلوی» (مرکز آموزش)، کاخ «شهرام» پسر اشرف پهلوی (موزه نظامی)، کاخ «فریده دیبا» (در اختیار نهاد ریاستجمهوری)، ساختمان محل سکونت «عصمت دولتشاهی» همسر «رضاشاه پهلوی» (موزه فرشچیان) کاخهای قدیم و جدید رضا پهلوی (موزه بهزاد و دفینه)، کاخ «فرحناز» و «علیرضا» فرزندان محمدرضا شاه پهلوی (موزه خط و کتابت میرعماد)، کاخ «لیلا» دختر محمدرضا شاه (موزه آبکار) و دفتر رییس تشریفات کاخ (موزه آب).
این مجموعه همچنین دارای ۱۲ قنات که هریک دارای عنوانی خاص است و هشت ورودیه برای عبور و مرور شاه و دربار در این مجموعه تعبیه شده بود.
این کاخ در میدان دربند واقع شده و در تمام ایام هفته به غیر از روزهای دوشنبه و ایام رسمی سوگواری از ساعت ۹ صبح قابل بازدید است.
کاخ سبز
قدیمیترین کاخ این مجموعه است که با زیربنای ۱۲۰۳ مترمربع، محل زندگی رضاشاه بوده است. بنا به گفته راهنمای کاخ، ساخت این بنای دو طبقه از سال ۱۳۰۱ شمسی شروع و در سال ۱۳۰۷ به پایان رسید. نقشه این کاخ به وسیله استاد جعفر کاشانی طراحی شد و در تزئین آن از همه هنرمندان و استادان ایرانی بهره گرفته شد.
فرشهایی که در اتاقها پهن است نمونهای از ابتکار و ظرافت هنرمندان ایرانی است.
پس از گذر از پلههای ورودی و رد شدن از چهار ستون «عاج فیل»، «تالار آیینه» اثر استاد «جعفرخان معمار» نگاه هر بیننده را به خود جلب میکند و ناخواسته به سمت آن کشیده میشوی.
تمامی آیینههای این تالار با گلهایی از گچ تزئین شده و با قالی ۷۰ متری و زیبای مشهد که اثر «عبدالمحمد عمواغلی» است، فرش شده است. در این تالار، یک دست مبل کوبلن دوز کار دست، مربوط به دوره قاجار قرار دارد. میز وسط تالار، کار کشور فرانسه و متعلق به قرن ۱۸ میلادی است. پردهای نقره فام به چوب پردهای منبتکاری شده که پنجره تالار را مزین میکند از شاخصههای هنری این بخش است.
از دیگر وسایل با ارزش این کاخ، میتوان به مجسمهها و مبلهای دوره «لویی شانزدهم» پادشاه فرانسه و نیز دو میز کنسول مربوط به دوره «ناپلئون بناپارت» اشاره کرد.
طرف راست سالن آینهکاری دو اتاق وجود دارد که یکی از آنها اتاق کار رضا شاه است. دیوار این اتاق به ارتفاع یک متر به هنر خاتمکاری مزین شده که از جمله زیباترین خاتمکاریهای جهان محسوب میشود. بالای این خاتمکاری چند قطعه نقاشی با رنگ و روغن نظیر نقاشیهای کاخهای اصفهان کشیده شده است.
موزه استاد بهزاد (کاخ کرباس)
در دوران پهلوی این موزه به کاخ کرباس معروف بوده است و به عنوان استراحتگاه و محل کار رضاشاه استفاده میشد. این کاخ در دوران محمدرضاشاه بهعنوان کاخ ولیعهدی، مورد استفاده رضا پهلوی فرزند پادشاه قرار گرفت.
موزه استاد بهزاد در محل این کاخ در سال ۱۳۷۳ خورشیدی و به مناسبت صدمین سالگرد تولد استاد بهزاد، افتتاح شد و بیش از هشتاد تابلو نفیس استاد در معرض دید عموم قرار گرفت.
موزه اتومبیل
این موزه شامل اتومبیلهای سلطنتی و مهمی است که از سال ۸۵ به این مجموعه اضافه شدهاند. از موتورسیکلت هوندای ۱۹۷۷ گرفته تا مرسدس بنز تشریفاتی محمدرضا پهلوی که قدمتش به ۱۹۷۰ برمیگردد. مرسدس بنز کرم رنگ شخصی فرح دیبا، ساخت سال ۱۹۵۸ هم آنجا در معرض نمایش است. اتومبیلهای دیگر هم در کنار قاب عکسهایی که نشان میدهند روزگاری مرکب چه بزرگانی بودهاند در این موزه وجود دارند.
کاخ سفید
در میان چنارهای در هم تنیده، سفیدی ساختمان کاخ توجه تو را به خود جلب میکند. کاخ سفید را رضاشاه برای ایام تابستان جهت پذیرایی از مهمانان رسمی خود ساخت و در زمان پهلوی دوم هم میزبان مهمانان ویژهای از جمله جیمی کارتر، رییسجمهور وقت آمریکا و چارلز دوگل، رییسجمهور وقت فرانسه بود.
این کاخ در دو طبقه قرار دارد. طبقه نخست شامل یک سرسرا در وسط و اتاقهای متعدد و یک سالن بزرگ در اطراف است که یکی از اتاقها اختصاص به دفتر کار محمدرضا شاه داشت و اتاق بازی بیلیارد و اتاق انتظار مسوولان لشکری و کشوری و تالار پذیرایی از جمله بخشهای دیگر آن بود.
پیانوی بزرگ منبت کاری شده که به سفارش «نیکلای دوم» آخرین تزار روسیه از دودمان «رومانف» در اواخر قرن ۱۹ میلادی توسط هنرمندان آلمانی ساخته شده است هم از جمله اشیای عتیقه خریداری شده توسط خاندان پهلوی دوم است که در سرسرای کاخ سفید قرار دارد.
طبقه دوم نیز مانند طبقه نخست طراحی شده است. دیوارهای اتاقها و سربخاریها از سنگهایی تشکیل شده که دارای نقشهای طبیعی است که در برش و صیقلی کردن آنها دقت فراوانی به کار رفته است. شاخصه مهم این طبقه، نقاشی سقف، کار هنرمند حسین بهزاد و برگرفته از شاهنامه فردوسی است.
از باارزشترین آثار این گنجینه، فرشهای نفیسی است که نهایت ذوق و هنر بافندگان هنرمندان ایرانی را نشان میدهد. بزرگترین فرش این کاخ، ۱۴۵ مترمربع و دارای ۱۴۰ رج است که با نقش مایه شمسه و قندیل، زینتبخش سفرهخانه ۲۲۰ مترمربعی است.
نمای بیرونی کاخ هم به سبک ایرانی- رومی است که چهار ستون اصلی بزرگ در چهارسوی سرسرا و چهار نورگیر در اطراف سقف مرکزی قرار دارد.
موزه پوشاک سلطنتی هم فعلا تا مدتی تعطیل است. ولی بازدید از موزه هنرهای زیبا را هم از دست ندهید. طبقه اول این موزه کلکسیونی از آثاری است که فرح دیبا جمعآوری کرده و مورد علاقهاش بودهاند. در طبقه دوم، آثار نفیس نقاشان قدیمی ایرانی هم به چشم میآیند.
تئاترها و برنامههای فرهنگی متعددی هم در این مجموعه برگزار میشوند که با توجه به تاثیر فضا، حال خوش دوچندانی را برای مردم به همراه دارند. سر زدن به این کاخ را به هیچ بهانهای از دست ندهید و فراموش نکنید در لیست کاخهای انتخابیتان، حتما کاخ سبز و کاخ سفید را داشته باشید.
* عکس: آیلار رحمانی
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد