ایستادگی شجاعانه برزیل در برابر ترامپ
جهان‌صنعت- جوزف استیگلیتز اقتصاددان برجسته آمریکایی، استاد دانشگاه کلمبیا و برنده جایزه نوبل اقتصاد۲۰۰۱ طی مقاله‌ای در پروجکت سندیکیت می‌نویسد: زیر نظر ریاست‌جمهوری لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا، برزیل تصمیم گرفته است تعهد خود را نسبت‌به حاکمیت قانون مجددا تثبیت کند، حتی در حالی که به‌نظر می‌رسد آمریکا در حال رها کردن قانون اساسی خود است. در نتیجه امید می‌رود، سایر رهبران سیاسی نیز شجاعت مشابه را در مواجهه با زورگویی‌های قدرتمندترین کشور جهان نشان دهند.
برای دهه‌ها، ایالات‌متحده مدافع دموکراسی، حکومت قانون و حقوق‌بشر بود. البته تفاوت‌های آشکاری بین سخن و عمل وجود داشت: در دوران جنگ سرد، آمریکا دولت‌های منتخب در یونان، شیلی و دیگر کشورها را به نام شکست کمونیسم سرنگون کرد. در داخل کشور، آمریکا برای حفظ حقوق مدنی آفریقایی‌تباران حدود ۱۰۰سال پس از پایان برده‌داری مبارزه می‌کرد. اخیرا،
دیوان عالی آمریکا به‌شدت تلاش‌ها برای اصلاح میراث تاریخ طولانی تبعیض نژادی را محدود کرده است. درحالیکه آمریکا اغلب نتوانسته آنچه را تبلیغ می‌کرد تحقق بخشد، اکنون نه‌تنها حرفی برای گفتن ندارد بلکه عمل نیز ندارد. رییس‌جمهور دونالد ترامپ و حزب جمهوریخواه این وضعیت را به وجود آورده‌اند. در دوره اول ریاست‌جمهوری‌اش، تحقیر ترامپ نسبت به حاکمیت قانون به اوجش رسید زمانی که او تلاش کرد مهم‌ترین اصل دموکراسی یعنی انتقال مسالمت‌آمیز قدرت را لغو کند. او ادعا کرد و هنوز هم تاکید می‌کند که انتخابات۲۰۲۰ را برنده شده است، هرچند جو بایدن حدود ۷میلیون رای بیشتر کسب کرده بود و ده‌ها دادگاه حکم داده بودند هیچ تخلف انتخاباتی قابل‌توجهی رخ نداده است.
شوک بزرگ
هرکسی که با ترامپ آشنا باشد، ممکن است تعجب نکند اما شوک بزرگ این است که تقریبا ۷۰درصد از جمهوریخواهان باور دارند این انتخابات تقلب‌آمیز بوده است. بسیاری از آمریکایی‌ها از جمله اکثریت یکی از دوحزب عمده در دام نظریه‌های توطئه بی‌پایه و اطلاعات نادرست افتاده‌اند. برای بسیاری از حامیان ترامپ، دموکراسی و حاکمیت قانون اهمیت کمتری دارند نسبت به حفظ سبک زندگی آمریکایی که در عمل به‌معنای تضمین سلطه مردان سفیدپوست بر حساب گروه‌های دیگر است.
چه خوب یا چه بد، آمریکا مدت‌ها الگوی مورد اقتباس دیگران بوده است. متاسفانه در سراسر جهان رهبران عوام‌فریبی وجود دارند که بیش از حد مایل هستند روش ترامپ را در پایمال کردن نهادهای دموکراتیک و رد ارزش‌های بنیادین آنها به کار گیرند.
یک نمونه برجسته، رییس‌جمهور سابق برزیل، ژایر بولسونارو است؛ کسی که تا جایی پیش رفت که تلاش کرد حمله ۶ ژانویه۲۰۲۱ به ساختمان کنگره آمریکا را تقلید کند تا مانع انتخاب بایدن شود. آن تلاش در ۸ ژانویه۲۰۲۳ در برازیلیا بزرگ‌تر از حمله به کنگره آمریکا بود اما نهادهای برزیلی پابرجا ماندند و اکنون خواستار پاسخگویی بولسونارو هستند.
در همین حال، از زمان بازگشت ترامپ به کاخ سفید در ژانویه، آمریکا در مسیر مخالف حرکت کرده است. بار دیگر ترامپ آشکارا اعلام کرده که تعرفه‌ها را دوست دارد و از حاکمیت قانون بیزار است. حتی توافق تجاری خود با مکزیک و کانادا را نقض کرد. اکنون بدون توجه به قانون اساسی آمریکا (که اختیار وضع مالیات را به صورت انحصاری به کنگره می‌دهد و تعرفه‌ها نوعی مالیات بر واردات هستند)، تهدید کرده است تعرفه ۵۰درصد بر برزیل وضع کند، مگر اینکه دادگاه‌های برزیل پیگرد بولسونارو را متوقف کنند.
در اینجا ترامپ حاکمیت قانون را نقض کرده و اصرار دارد که کشوری مانند برزیل که در پیگرد بولسونارو مطابق اصول دادرسی قانونی عمل کرده است، باید رفتار مشابهی داشته باشد. تاکنون، کنگره هیچ‌گاه تعرفه‌ای را به‌عنوان ابزاری برای وادار کردن کشورهای دیگر به تبعیت از دستور سیاسی رییس‌جمهور تصویب نکرده و ترامپ هیچ قانونی برای توجیه اقدامات غیرقانونی خود نتوانست به‌عنوان پوشش ارائه کند.
رویکرد برزیل
آنچه برزیل انجام می‌دهد، تضادی آشکار است با آنچه در آمریکا رخ داده. در حالی که روند قانونی با احتیاط و کندی، افراد مشارکت‌کننده در شورش ۶ژانویه را تحت پیگرد قرار داد، بلافاصله پس از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری‌اش، ترامپ از قدرت بخشش استفاده و همه محکومان حتی موارد خشونت‌آمیز را عفو کرد. مشارکت در حمله‌ای که پنج‌نفر کشته و بیش از ۱۰۰مامور پلیس زخمی شدند، دیگر جرم محسوب نمی‌شد!
مانند چین، برزیل نیز از تسلیم شدن به زور آمریکا خودداری کرده است. رییس‌جمهور لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا این تهدید ترامپ را «باج‌خواهی غیرقابل قبول» خواند و گفت: «هیچ خارجی حق دستور دادن به او را ندارد.
در حوزه تجارت، لولا و دولت او بر استقلال سیاست‌های برزیلی تاکید کرده‌اند و در مدیریت پلتفرم‌های فناوری تحت کنترل آمریکا نیز به حاکمیت ملی و محدودیت انتشار اطلاعات نادرست وفادار مانده‌اند. همچون انتخابات اخیر در کانادا و استرالیا، لولا در داخل کشور از «ترامپ‌بَمپ» (افزایش حمایت ملی پس از تهدیدهای ترامپ) بهره برد ولی این واکنش ریشه در باور واقعی او به حق برزیل در پیگیری سیاست‌های مستقل، بدون مداخله خارجی دارد. تحت هدایت او، برزیل تصمیم گرفت تعهد خود نسبت‌به قانون و دموکراسی را مجددا تایید کند، حتی درحالیکه به‌نظر می‌رسد آمریکا در حال رها کردن قانون اساسی خود باشد. امید است سایر رهبران کشورها نیز در برابر زورگویی‌های قدرتمندترین کشور جهان، شجاعت مشابهی نشان دهند. ترامپ دموکراسی و حاکمیت قانون را در آمریکا شاید به‌‌طور جبران‌ناپذیر تضعیف کرده است. نباید اجازه داد همین وضعیت در دیگر کشورها تکرار شود.
