1 - 03 - 2020
ایران قصد رنجاندن ترکیه را ندارد
آرزو فرشید- درگیریها در ادلب ادامه دارد و ترکیه با حمایت از گروههای مخالف اسد سیاستی در تعارض با روسیه و ایران در پیش گرفته است. روسیه در این خصوص تعارف ندارد اما ایران تا این لحظه به یک بیانیه رسمی و محکوم کردن اقدامات یادشده اکتفا کرده است. به نظر میرسد که ملاحظات ایران در شرایط تحریم سبب شده حتی وقتی پای حمایت از اسد در میان است، جانب احتیاط را رعایت کرده و بنای رنجش ترکیه را نگذارد. بسیاری از تحلیلگران مسائل منطقه این سیاست ایران را تایید کرده و آن را مدبرانه و عاقلانه توصیف میکنند.
ادلب؛ استخوان لای زخمش
تحلیل شرایط کنونی در ادلب قطعا ممکن نیست اگر سابقه حضور داعش در سوریه و تلاشهای ایران، روسیه و دیگران در مبارزه با آن را در نظر نداشته باشیم. سید جلال ساداتیان کارشناس مسائل منطقه در گفتوگویی با «جهانصنعت» به این پیشینه اشاره کرد و گفت: «ماجرا از سرکوب داعش آغاز میشود. یعنی گروههای تروریستی که در مناطق مختلف سوریه جمع شده، دولت کاملی را به نام داعش تشکیل داده بودند و آمده بودند که بمانند. با ائتلافی که بین ایران، روسیه و سوریه ایجاد شد اما گام به گام عقب رانده شد و در ادلب جمع شدند. در آنجا توافقی بین ایران، روسیه، ترکیه و البته سوریه انجام شده و بر مبنای آن توافق شد مساله جمع شدن آنان در استان ادلب که به نحوی مردم را گروگان گرفته و سپر انسانی برای خود ساخته بودند، از طریق گفتوگو و مذاکره حل شود و در نهایت در سوچی توافق شد.»
حضور کردها در ادلب و حمایت آمریکا از بخشی از کردها اما معادلات را تا حدی برهم زد. این موضوع سبب شد که ترکیه به بهانه مهار کردها تضعیف نیروهای اسد را در دستور کار قرار دهد. ساداتیان با اشاره به همین نکته گفت: «ترکیه به این بهانه که آنان با گروههای پکک همکاری میکنند به کردها حمله کرد و آمریکا نیز از آنان حمایت نکرد. متعاقب این اقدام، ترکیه قدری جلوتر رفت و نسبت به دیگر کسانی که در ادلب جمع شده بودند نیز تعرض کرد. یعنی گفت اگر گروههای سوری بخواهند به آنان چشم داشته باشند نیروهای خود را در مقابل آنان بسیج میکند و قبل از اینکه سوریه اقدام خاصی انجام دهد، نیروهای خود را وارد ادلب کرد. این امر شک و شبهههای فراوانی را ایجاد کرد؛ شبهاتی که از اول هم وجود داشت. خدا رحمت کند مرحوم سردار سلیمانی که میگفت ادلب را نباید این طور استخوان لای زخم نگه داشت و باید کار را تمام کرد زیرا اگر گروههای تروریستی باقی بمانند، بالاخره میتوانند موقعیتی یافته و برای امنیت و آینده سوریه خطرآفرین باشند. اما به هرصورت روسیه هم پادرمیانی کرد تا این کار شکل سیاسی به خود بگیرد. با وجود رضایت ایران در گفتوگوهایی که در ترکیه و سوچی روسیه انجام شد، توافق شد که دندان روی جگر گذارند و حوصله کنند تا مساله حل شود.»
وی با توضیح اینکه مساله آنها بحث مهاجرت انسانی به اروپاست، گفت: «ابتدای امر که ماجرای سوریه شروع شد ترکیه تصور کرد که تعداد کمی جنگزده خواهد بود و اگر بخواهد میتواند آنان را در داخل سوریه اسکان دهد اما وقتی تعداد آورگان جنگ به چهار، پنج میلیون نفر رسید و برخی از آنان توسط ترکیه راهی اروپا شدند و تصور شد که مساله اینطور حل میشود. شاهد بودیم که اروپاییها هم موضع گرفتند و تعداد کمی مهاجر را پذیرفتند. حتی در جریان برگزیت نیز تحت تاثیر این مساله قرار دارد. به هر حال بار مهاجرین کماکان بر عهده ترکیه قرار گرفت. ترکیه برای خلاص شدن از این وضعیت پیشنهاد کرد که به ادلب دیگر حمله نشود تا جنگجویان داعشی و دیگر گروههای تروریسی جمع شده در آنجا به تدریج آنجا را ترک کنند و از این حالت پناه گرفتن پشت مردم عادی خلاص شوند اما خودش خلاف این عمل را انجام داد. یعنی ترکیه با حمله به کردها عملا باعث شد توافق سوچی زیرپا گذاشته شود و متعاقبا نیروهای سوری که از سوی روسیه و ایران حمایت میشدند نیز وارد درگیری شدند و به مناطقی در ادلب حمله کردند و به اصطلاح بزرگراه دمشق به شمال و ترکیه را آزاد کردند. بخشهایی از ادلب را آزاد کردند. حتی ترکیه تهدید کرد که در ادامه این وضعیت اقدام متقابل میکند و در آخرین اقدام خود به نیروهایی حمله کرد که تعدادی از ایرانیان نیز آنجا بودند و به شهادت رسیدند.»
شرایط خاکستری و ملاحظات
ساداتیان درباره نقشی که ایران در این زمینه میتواند بازی کند و در پاسخ به اینکه واکنش فعلی ایران چقدر تحت تاثیر روابط دوجانبه با ترکیه در شرایط تحریم است، گفت: «واقعیت این است که شرایط، شرایط سیاه و سفید نیست که بگوییم ایران مثل اوایل طرح بحث داعش ایران تمامقد وارد بحث سوریه شود. آن زمان غرب مدعی مبارزه با داعش بود و در عمل به صورت صوری مبارزه میکرد اما ایران و روسیه به صورت جدی با داعش مبارزه کردند و منطقه را پاکسازی کردند اما همانطور که توضیح دادم ترکیه و آمریکا این یک استان را مورد حمایت قرار دادند. حمایت کردند تا گروههای باقی مانده داعشی در آن پناه بگیرند. در نتیجه موضع ایران از ابتدا روشن بود. ایران میگفت که باید کار را یکسره کرد اما روسها فکر میکردند که جوانب دیگری مثل رابطه خودشان با اروپا که تحت تاثیر شکرآبی وضع کریمه و اوکراین بود را باید مورد نظر قرار دهند. به عبارتی هر طرف را که ببینیم، ملاحظاتی درکار است.»وی افزود: «در همین راستا ایران نیز در وضعیت کنونی ملاحظاتی دارد و همانطور که اشاره کردید نوع رابطه ما با ترکیه در شرایط تحریم در مواضع فعلی ایران موثر است. به هر حال اکنون ترکیه تقریبا تنها جایی است که ما قدری روابط مالی از طریق آن انجام میدهیم. برخی کالاهای ما را میخرد و میفروشد و زمینه تبادلات مالی را برای ما مهیا میکند. روشن است که ایران نمیخواهد این را در ازای آن داستان از دست بدهد. به اضافه اینکه اکنون خط مقدم جبهه خود سوریه است و ایران نیز حمایت میکند اما با اینکه ترکیه به نیروهایی حمله کرده، خساراتی زده و شهدایی را از ایران گرفته اما ایران خیلی داغ و تند انتقاد نمیکند و در کنار اینکه مواضع خود را دنبال کرده و از سوریه حمایت میکند، نمیخواهد باعث رنجش ترکیه شود.
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد