3 - 08 - 2017
ایران باید از لابی اروپایی برای اقدام متقابل استفاده کند
سمیه مروتی*- محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان زمانی که مجلس نمایندگان تحریمها را به تصویب رساند سریعا واکنش نشان داد و تحریمها را به معنای نقض روح برجام معرفی کرد. جدای از بندهای حقوقی و برداشتهای سیاسی از برجام، آنچه این توافق باید برای ایران به ارمغان آورد شکسته شدن فضای تحریمهای نانوشته بینالمللی علیه ایران بوده و هر فعالیتی که باعث بازگشت ایران به قبل از فضای گفتوگو با جهان شود ناقض روح برجام خواهد بود. تحریمهای اخیر این علامت را به شرکتهای تجاری و اقتصادی بینالمللی میدهد که ایران هنوز به بازیگری قابلاعتماد در چشم قدرتهای غربی تبدیل نشده و با این کشور نباید قراردادهای سنگین امضا نمود. این حالت کژدار و مریز هم برای ایران و هم برای این شرکتها بسیار زیانبار است.
برداشت من از سخنان آقای ظریف این بود که این تحریمها تندروهای داخل و خارج از ایران را قدرتمندتر و فضای گفتوگو را شکنندهتر خواهد ساخت و نیروهایی که در هر دو سوی میز مذاکره، علاقهمند به حل مشکلات منطقه هستند را ضعیفتر میکند و مخالفان را قدرتمندتر میکند که بگویند شما در فضای برجام نتوانستید موفق عمل کنید.
درباره برخورد اتحادیه اروپا بهویژه خانم موگرینی باید به این نکته توجه کرد که سیستم اروپاییها با آمریکا متفاوت است. اروپاییها نگاهشان به ایران بهعنوان بازیگری است که علیه تروریست و افراطگرایی میجنگد. تلاشهایی که در پارلمان اروپا برای محکومیت فروش سلاح به عربستان در موضوعات بحرین و یمن این ادعا را ثابت میکند که نگاهشان به موضوع ایران و منطقه با آمریکا متفاوت است. آسیبهایی که بحران در منطقه میتواند به اروپا بزند بسیار جدیتر است، بحران پناهندگان به اروپا و شیطنتی که ترکیه برای باز کردن مرزها انجام داد شاهد مدعای ماست. این بحرانها منافع آمریکا را به خطر میاندازد اما آمریکا میتواند با تغییر استراتژی شکل و معنا و مفهوم منافع را برای خود دستخوش تغییر نماید و در نتیجه آسیب را به حداقل برساند ولی درباره اروپا این بحرانها، ماهیت و سرزمین آنها را تهدید میکند. در ملاقاتهایی که میان پارلمان اروپا و نمایندگان ایران رخداده است بارها شاهد آن بودهایم که اروپاییها این مساله را مطرح کردهاند که ایران میتواند منطقه را به سمت ثبات هدایت کند؛ بنابراین از منظر آنها بازیگری که چنین توانایی را دارد نباید تحریم کرد.
نکته دوم در این زمینه این است که کشورهای اروپایی یک پای برجام هستند و آنها برجام را یک توافقنامه بینالمللی و قرارداد حقوقی میدانند، درنتیجه اگر برجام نقض شود به معنای نقض یک قرارداد حقوقی برای آنها هم هست و در این ماجرا تنها ایران معترض نیست بلکه کشورهای اروپایی هم معترض خواهند بود. نکته دیگر واکنش مجلس به این تحریمهاست. برآیند واکنشی که مجلس شورای اسلامی ایران نسبت به این مساله داشته این جمله بوده که مجلس اقدام تلافیجویانه مقابل آمریکا انجام میدهد به این معنی که اگر آنها ما را تحریم کردند ما هم آنها را تحریم میکنیم، اگر نقض کنند ما نیز برجام را کنار میگذاریم. البته این واکنش کاملا طبیعی و قابلانتظار بود اما مجلس باید در این اثنا به این سوال پاسخ دهد که ایران با کنار گذاشتن برجام چه هزینههایی را به جان میخرد. ما تا اینجای کار، بازیگر پاسخگو، اهل گفتوگو و مفاهمه در انظار عمومی بودهایم و قراردادی را امضا کردهایم که بارها به اثبات رسیده که پای حرفمان در این قرارداد هستیم.
باید صادقانه تحلیل کنیم حادثه تروریستی مجلس اگرچه برای ما ایرانیها دردناک بود ولی یک زنگ خطر را هم برای مسوولان و سیاستگذاران ما به صدا درآورد که در ساعات اولیه این حادثه کشورهای جهان با ما ابراز همدردی صمیمانهای نکردند. این نشاندهنده این است که فضای عمومی دنیا همچنان به نفع ما نیست و ما بازیگر تنهایی هستیم که سعی میکند از تنهایی خارج شود و برجام تلاش و سعی ما برای خروج از این انزواست. حالا تصور کنید توافقنامهای که میخواهد ما را از انزوا خارج کند، خودمان به دلیل اینکه دیگری برجام را پاره کرده است برهم بزنیم. قطعا هزینه این کار برای ما بسیار زیاد خواهد بود، ما نه رسانه قویای داریم، نه لابی و نه تحلیلگر درستی که در آنسوی مرزها از ما دفاع کند و باورهای ما را برای طرف مقابل توجیه کند. اگر ما یکطرفه برجام را نقض کنیم نمیتوانیم از حقوق خود دفاع کنیم. سیاستگذاران ایران برای اقدام متقابل علیه آمریکا بهتر است از لابیهای طرف اتحادیه اروپا استفاده کند چراکه آنها یکطرف ماجرای برجام هستند. ما در شرایطی نیستیم که بحران دیگری را برای خودمان ایجاد کنیم بنابراین نیازمند استراتژی قوی و همهجانبه هستیم تا در این زمینه تصمیمگیری کنیم.
* پژوهشگر حوزه بینالملل و خاورمیانه
لطفاً براي ارسال دیدگاه، ابتدا وارد حساب كاربري خود بشويد