ایران، آمریکا و چین
محمد‌صادق جنان‌صفت
دونالد ترامپ در بیشتر روزهایی که به کاخ سفید رفته، درباره ایران چیزی گفته است. سخنان او دو نقطه سرمرزی دارد. در یک‌سوی صحبت‌های او تهدید جمهوری اسلامی ایران بوده و هست. رییس‌جمهور ویژه آمریکا با بی‌پروایی و دور از آداب و آیین سیاست سنتی در جهان، جمهوری اسلامی را تهدید کرده و می‌کند. او بارها و بارها گفته اگر ایران صلح را قبول نکند علاوه‌بر اینکه فشار حداکثری را باید تحمل کند گزینه‌های دیگر نیز روی میز است. اگرچه در هفته‌های تازه سپری‌شده و با پیشرفت و مدارای دوسویه از شدت تهدیدها کاسته شده اما این رفتار دونالد ترامپ و یاران اصلی‌اش وجود داشته است. اما دونالد ترامپ حتی در حضور روسای کشورهای عربی و نیز در دیگر سخنانش بارها تاکید کرده، می‌خواهد ایران سرزمینی نیرومند و ثروتمند شود و علاقه دارد ایران در مسیر پیشرفت باشد و نیز از هوشمندی ایرانیان گفته است. این رویکرد دوگانه رییس‌جمهور آمریکا در جامعه ایرانی با تفسیرهای متفاوت روبه‌رو شده است. پرسش این است که آمریکا از ایران چه می‌خواهد؟
گروه بزرگی از سیاستمداران و مدیران در هسته مرکزی قدرت باور ژرف دارند که دونالد ترامپ و نیز ایالات‌متحده آمریکا بدون چون‌وچرا خواستار تضعیف جمهوری اسلامی هستند و همه روسای‌جمهوری آمریکا و نیز نظام سیاسی این کشور خصومت نهادینه‌شده با جمهوری اسلامی دارند و نباید به بخش دوم سخنان ترامپ توجه کرد. از نظر این گروه که قدرت اصلی در نظام جمهوری اسلامی را دارند ترامپ و آمریکا می‌خواهند به ثروت طبیعی ایران دست یابند و می‌خواهند در ایران همه‌کاره شوند.
اما یک گروه دیگر از سیاستمداران و نیز کارشناسان می‌گویند: باید درباره مناسبات ایران و آمریکا درازمدت‌تر و راهبردی‌تر فکر کرد. به این معنی که آمریکایی‌ها بیشتر از هرچیز دنبال این هستند که ایران را از چنگ روسیه و به‌ویژه از چنگ چین بیرون آورند و نظام سیاسی را
به سوی همکاری با آمریکا و غرب سوق دهند. این گروه باور دارند ایران کشوری است که در صورت پیشرفت اقتصادی در بخش‌های واقعی و نیز رشدهای بالا، می‌تواند در یک دوره میان‌مدت در خاورمیانه سرآمد دیگر کشورها شود.
باورمندان دیدگاه دوم می‌گویند از نظر استراتژیست‌های آمریکایی یک ایران نیرومند اقتصادی که قدرت چانه‌زنی در برابر قدرت‌های منطقه ایران را دارد می‌تواند نظم مورد علاقه آمریکا را در این منطقه برقرار کند. علاوه‌بر این، ایران نیرومند اقتصادی توانایی دارد در آسیای میانه که مورد توجه ویژه آمریکاست نیز نقش بزرگی داشته باشد.
آمریکایی‌ها در چارچوب مهار چین علاقه‌مندند ایران در بهترین حالت از چین جدا شده و در کنار غرب بایستد و در حالت منعطف‌تر سد راه آمریکا برای مهار چین نشود و نیز نیروی آمریکا در راه مهار جمهوری اسلامی هدر نرود.
واقعیت این است که ایران بزرگ است و ارزش و اهمیت ژئوپلیتیک آن در اندازه‌ای است که قدرت‌های اول و دوم جهان می‌خواهند در کنار آنها باشد.
